Desinformatie tegen betaling: undercoverjournalisten ontmaskeren Israëlisch spookbedrijf "Team Jorge"
Jarenlang heeft het Israëlische spookbedrijf "Team Jorge" een netwerk met nepaccounts gebruikt om over de hele wereld desinformatie te verspreiden. Daarmee probeert het bedrijf om tegen betaling de publieke opinie te manipuleren. Forbidden Stories, een consortium van journalisten waar ook Knack en Le Soir deel van uitmaken, bracht dat aan het licht. "We beseffen vaak niet goed hoe informatie op sociale media achter de schermen kan worden gemanipuleerd", legt Knack-journalist Kristof Clerix uit.
"Wij zijn de vertegenwoordigers van een mogelijke klant uit een Afrikaans land. Kan u ons helpen om de verkiezingen uit te stellen?" Met dat coververhaal slaagden undercoverjournalisten van het consortium 'Forbidden Stories' erin om contact op te nemen met een geheimzinnige speler uit de desinformatie-industrie. "Team Jorge", zo noemt het Israëlische agentschap zichzelf. Al jarenlang slaagt het bedrijf erin om onder de radar van de autoriteiten desinformatie te verspreiden. Tot nu...
Verkiezingsfraude
"Het is een zeer geheimzinnig bedrijf, zonder adres, telefoonnummer of contactgegevens", legt Kristof Clerix uit in "De ochtend" op Radio 1. Hij is journalist bij Knack en maakt deel uit van het consortium dat "Team Jorge" kon ontmaskeren. Het bedrijf slaagde er jarenlang in om over heel de wereld desinformatie te verspreiden over een gesofisticeerd netwerk van nepaccounts. Zo kon "Team Jorge" sociale media en de publieke opinie manipuleren.
Het spookbedrijf zou zich, naar eigen zeggen, in zeker 33 presidentsverkiezingen gemengd hebben. "We hebben onder meer bewijs dat het spookbedrijf een rol heeft gespeeld in de presidentsverkiezingen in Nigeria in 2015", gaat Clerix verder. En daar pakte Jorge, het mysterieuze figuur achter de organisatie, graag mee uit.
Wat is Forbidden Stories?
Forbidden Stories is een internationale non-profit journalistieke organisatie die in oktober 2017 werd opgericht door de Franse onderzoeksjournalist Laurent Richard. In 2015 kwam hij aan op zijn werkplaats, recht tegenover het bureau van Charlie Hebdo, waar hij zag hoe zijn collega-journalisten vermoord waren door terroristen. Dat overtuigde hem van de noodzaak om een journalistieke reactie te bieden op misdaden tegen de pers.
De naam 'Verboden Verhalen' verwijst naar pogingen om verhalen over belastend onderzoek te onderdrukken. Het consortium wil het werk van vermoorde of bedreigde journalisten voortzetten. 30 verschillende media, waaronder Knack en Le Soir, bundelen daarvoor de krachten.
Jorge beweerde zelfs samen te werken met het beruchte Brits-Amerikaanse databedrijf Cambridge Analytica, dat in 2018 onder vuur kwam te liggen omdat het de gegevens van tientallen miljoenen Facebookgebruikers zonder hun medeweten verzamelde. Samen zouden ze de telefoons van de Nigeriaanse oppositiepartij aangevallen hebben. Ook een cyberaanval die bedoeld was om de Catalaanse onafhankelijkheid in 2014 te saboteren, zou door zijn bedrijf uitgevoerd zijn.
39.000 valse accounts
Uit het relaas van Jorge bleek dat zijn team een hele resem instrumenten ter beschikking had om de publieke opinie te beïnvloeden: cyberaanvallen, internationale desinformatiecampagnes, vervalste documenten, zwartmaken van politieke tegenstanders, de verspreiding van valse rapporten, diefstal van bankdocumenten, ... Op die manier kon "Team Jorge" inlichtingen verzamelen, een verhaal opbouwen en dat vervolgens wijd verspreiden om een maximale impact te bereiken.
We zijn heel erg afhankelijk van sociale media, maar we beseffen niet altijd hoe die informatie achter de schermen gemanipuleerd wordt
Het verspreiden van dat verhaal kon via sociale media, dankzij een leger van 39.000 valse profielen. Dat netwerk bleek ideaal voor online desinformatiecampagnes. Het Israëlische bedrijf kon op die manier op een gecoördineerde manier inhoud verspreiden. "In feite kan elke verkiezing wereldwijd gemanipuleerd worden", legt Clerix uit. "We zijn heel erg afhankelijk van sociale media, maar we beseffen niet altijd hoe die informatie achter de schermen gemanipuleerd wordt."
Voor die desinformatiecampagnes heeft "Team Jorge" een eigen geavanceerd instrument ontwikkeld: Advances Impact Media Solutions of AIMS. AIMS is een uniek platform dat heel eenvoudig nepprofielen kan opzetten op sociale media. Met één druk op de knop creëert het valse, maar geloofwaardige accounts mét gestolen foto's, voor- en achternaam, taal, woonplaats, geslacht en geboortedatum. Zelfs de ingebouwde detectiesystemen van de verschillende platformen als Google en Facebook kon AIMS omzeilen.
Wie is Jorge?
Achter de organisatie zit een schimmig figuur. Na maandelang onderzoek kon het onderzoekscollectief achterhalen wie echt achter het pseudoniem Jorge schuilt. Het bleek een 51-jarige Israëli, Tal Hanan genaamd. Hij woont met zijn gezin in Modi'in, een stad tussen Jeruzalem en Tel Aviv. Hij staat aan het hoofd van een Israëlisch beveiligingsbedrijf dat gespecialiseerd is in antiterrorisme en economische vluchtelingen.
Daarnaast zou hij een explosievenspecialist zijn bij het Israëlisch leger. "Hanan leidde talrijke missies op het gebied van inlichtingen, veiligheid, wetshandhaving en corruptiebestrijding, alsmede opdrachten en adviesprojecten voor verschillende NAVO-leden, Zuid-Amerikaanse regeringen en privéondernemingen in de olie- en gassector. Hij gaf leiding aan risicovolle beschermingsoperaties in Mexico, Colombia en Venezuela", zo stelt het artikel van Knack.
Het is onduidelijk of de Israëlische overheid weet had van "Team Jorge". "Op dit moment zijn er nog geen bewijzen die hun betrokkenheid bij de organisatie aantonen. We hebben van hen voorlopig nog geen antwoorden ontvangen op onze vragen", sluit Clerix af.