Belgen in het buitenland: hoe krijgen zij hun vaccin? Veel vragen, weinig antwoorden
In ons land is de vaccinatiecampagne al een tijdje geleden op gang gekomen. Maar hoe zit het met de ongeveer 493.000 Belgen die in het buitenland wonen? Kunnen zij rekenen op onze overheid of hangen ze af van het land waar zij wonen? Kunnen zij daar een vaccin weigeren en één in België vragen? Er blijkt nog veel onduidelijkheid te zijn.
Volgens de cijfers van de FOD Buitenlandse Zaken zijn er 492.727 Belgen geregistreerd bij hun ambassade in het buitenland. Deze mensen hebben ook allemaal recht op een vaccin. Maar wie is daar verantwoordelijk voor, van wie zullen ze hun vaccin krijgen en wanneer?
1. Wie is verantwoordelijk voor de vaccinatie voor Belgen in het buitenland?
Bij de taskforce vaccinatie zijn ze er nog niet uit. Daar wordt verwezen naar de situatie in België. Hier worden alle buitenlanders met een geldige verblijfsvergunning gevaccineerd, zodat hier de vaccinatiegraad van 70 procent zeker bereikt kan worden. Volgens de taskforce zullen Belgen in het buitenland naar analogie in het land waar ze verblijven ingeënt worden. De taskforce verwijst wel naar de FOD Buitenlandse Zaken als bevoegd voor opvolging.
De woordvoerster van de FOD, Marie Chercharie, beaamt in eerste instantie wat de taskforce zegt. Belgen zullen dus afhankelijk zijn van de autoriteiten van de landen waar ze verblijven. Maar, voegt ze eraan toe: “dit is een complex vraagstuk. De ambassades zullen land per land bekijken of landgenoten een beroep kunnen doen op een betrouwbare vaccinatie in goede sanitaire omstandigheden.“
Landgenoten moeten een beroep kunnen doen op betrouwbare vaccinatie in goede sanitaire omstandigheden
Voor Belgen die zich binnen de Europese Unie bevinden is alles duidelijk, daar zijn ze meegerekend in het aantal vaccins die de Europese Commissie aan de lidstaten uitdeelt. Zij zullen dus op hetzelfde tempo worden gevaccineerd als de bevolking in de lidstaat waar ze verblijven en zullen dus opgeroepen worden door de lokale autoriteiten. In landen waar de campagne sneller loopt, zullen zij hun prik dus eerder krijgen dan mochten ze hier verblijven. Maar voor Belgen buiten de Europese Unie is dat niet zo duidelijk.
“In bijzondere omstandigheden zal de situatie apart bekeken worden,” zegt Buitenlandse Zaken. In deze gevallen ligt de eindverantwoordelijkheid toch bij de FOD Volksgezondheid en de taskforce vaccinatie.
2. Geldt dat voor alle Belgen in het buitenland?
Ja, maar... In principe zullen alle Belgische expats dus afhankelijk zijn van hun lokale overheid. Van deze algemene regeling zal in sommige gevallen afgeweken worden. In de eerste plaats zijn er de diplomaten en militairen op buitenlandse missie. Deze mensen hebben geen verblijfsvergunning nodig in het land waar ze werkzaam zijn. Hun vaccinatie is dus in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de Belgische overheid.
Lees voort onder de video
In de bevoegde Kamercommissie vroeg Anneleen Van Bossuyt (N-VA) hoe dit alles in zijn werk zou gaan. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A) antwoordde kort dat “het diplomatieke korps deel uitmaakt van de algemene vaccinatiestrategie". Of de vaccins dan naar de betreffende landen vanuit België zullen worden getransporteerd, of de diplomaten naar hier moeten komen liet hij in het midden. Daarnaast vermeldde hij dat militairen enkel op buitenlandse missie zullen vertrekken als ze gevaccineerd zijn.
3. Wat als je net over de grens woont, maar vaak in België moet zijn?
Wat met de letterlijke en figuurlijke grensgevallen? Minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès (MR) gaf in de bevoegde Kamercommissie mee dat Belgen die net over de grens wonen, maar bijvoorbeeld werken in België, kunnen rekenen op de overheid van het land waar ze gedomicilieerd zijn.
Lees voort onder de video
De Europese Commissie heeft in het uitdelen van vaccins “grensarbeiders meegerekend in het land waar ze wonen”, aldus Wilmès. Hier gelden dus dezelfde regels als voor Belgen in andere lidstaten van de EU. Grensarbeiders zijn al meegerekend in de leveringen van de Commissie aan het land waar ze verblijven.
4. Wat als je in een land woont waar de vaccinatiecampagne niet voor meteen is?
Er is veel kritiek op het tempo van de vaccinaties in de Europese Unie, maar in een groot deel van de wereld zijn er nog geen of amper vaccins gezet. Zo zijn er landen in Afrika en Centraal-Azië waar een prik krijgen nog verre toekomstmuziek is. Wat als je als Belg daar woont?
Zo kwam er een vraag binnen op onze redactie van Griet Kenis die met haar gezin in Oeganda woont en ook graag gevaccineerd wil worden. Oeganda maakt deel uit van de COVAX facility, die ondersteunt armere landen en geeft toegang tot vaccins aan gesubsidieerde prijzen. Pas volgende week krijgt Oeganda de eerste lading: 840.000 van de 3,5 miljoen beloofde dosissen, terwijl Oeganda ongeveer 45 miljoen inwoners kent. Griet wil dan ook geen vaccins ‘afnemen’ van de prioritaire groepen in Oeganda, daarom zou ze het liefst zich deze zomer in België laten vaccineren.
Ik wil geen vaccin afnemen van de prioritaire bevolkingsgroepen
Belgen die in meer welvarende landen wonen zoals de VS of Israël zullen snel ingeënt worden, of zijn dat intussen al. Maar in vele andere landen is dat niet vanzelfsprekend. Volgens het Britse magazine The Economist zijn er 84 landen waar pas ten vroegste tegen 2023 iedereen gevaccineerd kan zijn. Wanneer expats daar op het tempo van hun verblijfsland moeten rekenen, zou het kunnen dat ze pas jaren later dan hun landgenoten in België worden gevaccineerd.
Dat zou problemen kunnen veroorzaken wanneer deze mensen terug naar België willen komen, tijdelijk of permanent. Wat als je de kans nog niet hebt gehad je te laten vaccineren, maar wel naar België wilt komen, mag je dan zomaar binnen? Ook hier heeft de FOD Buitenlandse Zaken niet meteen een antwoord klaar: “We zijn er mee bezig".
5. Wat als de vaccins in het buitenland niet voldoen aan onze standaarden?
Een Belgische vrouw die in Rusland woont getuigt bijvoorbeeld dat ze geen vertrouwen heeft in het Russische Spoetnik V-vaccin. Bovendien heeft ze ook geen informatie verkregen of ze zich in Rusland kan laten inenten. Indien een vaccin niet voldoet aan de standaarden van het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) geeft Wilmès aan dat je dat mag weigeren en dat je dan ook recht hebt op een Belgisch alternatief, aangezien in dat geval de lokale vaccinatiestrategie niet voldoet aan de sanitaire vereisten die ons land stelt. Maar hoe je dan aan zo’n goedgekeurd vaccin in België geraakt, is nog niet duidelijk: “Nu deze vraag zich stelt, kunnen we er nog geen antwoord op geven", zei de minister.
Lees voort onder de foto
Over een oplossing wordt nog volop overlegd tussen de FOD’s Buitenlandse Zaken en Volksgezondheid. “Hier moet de timing nog bekeken worden, het is niet zo dat diplomaten voorrang zullen hebben. We houden rekening met het feit dat sommige mensen extreem ver weg wonen en niet zomaar naar België kunnen om zich te laten vaccineren”, zei Wilmès. Rond deze vraag en de vorige blijft alles dus nog onduidelijk, maar Wilmès liet weten dat ze aan een oplossing werken.
6. Kan het zijn dat je naar de Belgische ambassade moet voor een vaccin?
Momenteel verzamelen alle ambassades in het buitenland informatie over de noden van landgenoten binnen hun bevoegde gebieden. Dat is een complexe oefening. Alle mogelijkheden om landgenoten zo snel mogelijk te vaccineren worden onderzocht. Toch blijven de lokale autoriteiten volgens de woordvoerster Chercharie het aanspreekpunt wat betreft de vaccinaties.
Mochten Belgen in derde landen dan toch recht hebben op een Belgisch vaccin dan kan dit volgens Wilmès niet gebeuren in de ambassade zelf: "De vereiste sanitaire voorwaarden laten niet toe om ter plaatse te vaccineren met vaccins uit België". Zo moet het Pfizer-BioNTech-vaccin bij min 70 graden Celsius worden bewaard en zijn ambassades niet uitgerust of bevoegd om medische activiteiten uit te voeren.
Het crisiscentrum laat een essentiële reis toe wanneer het gaat om medische redenen of het verderzetten van een medische behandeling. Het is mogelijk dat Belgen in derde landen zich hierop kunnen beroepen. Zeker wanneer ze door bijzondere omstandigheden geen toegang hebben tot een degelijk vaccin.