Hoe wordt de eindafrekening voor energie berekend? "Leveranciers kunnen niet sjoemelen"

Vorige week nog kwam er de berekening van de energieprijzen van VRT NWS. De meeste mensen die in januari 2022 een voorschotfactuur voor gas en elektriciteit in de bus krijgen, betalen daarvoor gemiddeld 36 procent meer dan in december 2021.

De Inspecteur krijgt veel vragen over de eindafrekening, die hij voorlegt aan de CREG, de federale energieregulator die de manier waarop leveranciers de eindafrekeningen berekenen controleert. "Leveranciers kunnen niet valsspelen", zo begint Kurt Hernot. "De berekening van de eindafrekening is vastgelegd in regels." 

"Als je een contract hebt met een vast tarief, is het eenvoudig", vertel Hernot. "Je betaalt de prijs die op de tariefkaart staat als je het contract aangaat. Het enige wat enigszins kan veranderen, zijn de prijzen voor distributie, heffingen, nettarieven. Als die stijgen, wordt dat doorgerekend naar de klant. De laatste tijd zijn die prijzen redelijk stabiel gebleven." 

Als je een contract hebt met een variabel tarief, is de berekening moeilijker. "Je geeft één keer per jaar je meterstanden door. Op basis van dat getal, gebruikt de leverancier een wegingssysteem om je verbruik te spreiden over het jaar", legt Hernot uit. 

De spreiding met het wegingssysteem is nodig omdat een leverancier niet kan weten welk verbruik jij had op een bepaald moment. "Vandaar dat er een algoritme wordt gebruikt om je verbruiksvolume toe te wijzen aan een bepaalde periode. De prijzen van die bepaalde periode worden daar dan ook aan gekoppeld", vertelt Hernot.  

Je betaalt dus ook de prijs die energie in die bepaalde periode kost. "Als je nu een eindafrekening krijgt, betaal je voor een deel de dure prijzen van nu en ook voor een deel de goedkope energieprijzen van januari-februari vorig jaar", vertel Hernot. 

Kurt Hernot hamert erop hoe belangrijk het is om je meterstanden juist door te geven. "Bij een eindafrekening is het belangrijk dat je leverancier je effectieve verbruik kent. Alleen dan kan die de juiste volumes aan de juiste periodes toewijzen." 

Als jij je verbruik niet doorgeeft, maakt de leverancier een schatting van je verbruik. En die schatting zal niet in het nadeel zijn van de leverancier.  

Er zijn mensen die een te laag verbruik doorgeven. "Dat heeft geen enkele zin", vertelt Hernot. "Vroeg of laat betaal je voor je effectieve verbruik." Als je een digitale meter hebt, moet je je verbruik niet doorgeven. "Dat gebeurt automatisch", zegt Hernot. 

Bij elektriciteit is de weging mooi verdeeld over de vier kwartalen van een jaar. "Je verbruik in de winter weegt evenveel door als je verbruik in de zomer", zegt Hernot.

Voor aardgas ligt het anders. "Het eerste kwartaal en het laatste kwartaal van een jaar (de wintermaanden red.) wegen zwaarder door. Die periodes zijn goed voor 80 procent van het volume", vertelt Hernot. En dat is logisch. "In de wintermaanden verbruik je veel meer gas dan in de zomermaanden."

Hernot vertelt dat dat ook de verklaring is voor de dure eindafrekeningen voor aardgas. "Je betaalt voor de dure periode oktober - december 2021. En ook voor de dure maand januari 2022. En als de eindafrekening pas binnen een paar weken komt, zal je die dure prijzen nog altijd voelen."

De Inspecteur leest in zijn mailbox toch een pak argwanende reacties. Sommige luisteraars vermoeden dat leveranciers de hoge prijzen van nu gebruiken als maatstaf voor de eindafrekening. 

"Dat gebeurt niet", vertelt Hernot. Hij is daarin heel stellig, maar hij kan wel begrijpen dat mensen tot die conclusie komen. "De prijzen voor energie zijn effectief heel hoog. De angst voor een dure eindafrekening is terecht. Ik raad iedereen aan om zo zuinig mogelijk te zijn met je verbruik. En om je voorschotfactuur toch aan te passen." Lees hier meer over voorschotfacturen. 

Veel mensen maken de opmerking dat de digitale meter toch moet kunnen helpen om de eindrekeningen juister te berekenen? "Het klopt dat die digitale meter in de toekomst een belangrijk instrument wordt", vertelt Hernot. 

Hij maakt er meteen al een belangrijke kanttekening bij. "De digitale meter kent je effectieve verbruik. De consument moet er rekening mee houden dat je facturen afgestemd zullen zijn op dat effectieve verbruik. Als je verwarmt met aardgas zal je in de wintermaanden een pak meer betalen dan in de zomermaanden."