Vaticaan houdt topoverleg over misbruik in de kerk: "Maar wat al lang misloopt, los je niet in drie dagen op"
Na een jaar dat opnieuw getekend werd door schandalen, houdt het Vaticaan volgende week een topconferentie over seksueel misbruik door geestelijken. Paus Franciscus zet het thema hoog op de agenda, zo bleek ook gisteren, toen bekend raakte dat hij de Amerikaanse kardinaal Theodore McCarrick uit zijn ambt heeft ontzet. "Maar toch zou ik van de top niet te veel verwachten", zegt kerkjurist Kurt Martens.
"Dit gebeurde in Lyon, maar het had overal kunnen gebeuren". Dat zei de bekende Franse regisseur François Ozon, die gisteravond de prijs van de jury in de wacht sleepte op het prestigieuze Filmfestival van Berlijn. Zijn film "Grace à Dieu" vertelt het waargebeurde verhaal van drie jongens die het slachtoffer werden van misbruik door een priester.
Oók gisteren raakte bekend dat paus Franciscus de Amerikaanse kardinaal Theodore McCarrick, die beschuldigd wordt van seksueel misbruik, uit zijn ambt ontzet. Een opvallende zet, want het is de eerste keer dat iemand met zo'n hoge functie in de kerk zijn klerikale status verliest.
McCarrick was ooit één van de meest invloedrijke leiders van de Amerikaanse katholieke kerk. Een disciplinair panel binnen het Vaticaan oordeelde dat hij zondigde tegen het zesde gebod en zich schuldig maakte aan onkuisheid jegens "minderjarigen en volwassenen" met de "verzwarende factor van machtsmisbruik".
Topoverleg in het Vaticaan
"Die maatregel is heel revolutionair", zegt Kurt Martens, kerkjurist aan de Catholic University of America in Washington in "De ochtend". "Nu is de vraag wat er zal gebeuren met een aantal andere zaken die nog hangende zijn. De voormalige aartsbisschop van Washington was immers niet de eerste en zeker niet de laatste die zich schuldig heeft gemaakt aan dergelijke feiten."
Dat de paus deze zaak naar zich heeft toegetrokken, is opvallend. Het moment waarop hij zijn beslissing bekendmaakte, is bovendien goed gekozen. Eind volgende week organiseert Franciscus in het Vaticaan een topconferentie die gewijd zal zijn aan (kinder)misbruik in de kerk. Voor ons land zal kardinaal Jozef De Kesel vertegenwoordigd zijn. Hij vindt dat de Belgische kerk "een coherent beleid" voert sinds het uitbreken van de eerste schandalen halfweg de jaren 90 van de vorige eeuw.
Bisschoppen die misschien zelf een potje hebben dat beter gedekt blijft
"Maar ik zou van die top toch niet te veel verwachten", zegt Kurt Martens. "Uiteindelijk is men maar drie dagen bijeen, waarvan een groot deel aan gebed zal worden besteed. Iets wat al lang misloopt in de kerk, los je niet op in drie dagen."
"Vergeet ook niet: op de top zullen misschien ook bisschoppen aanwezig zijn die zelf een potje hebben dat beter gedekt blijft. Veel moet je daar dus niet van verwachten. Het echte werk gebeurt achter de schermen, met het opzetten van nieuwe procedures en het bewustmaken van wat de problematiek eigenlijk is."
From hero to zero
Die trend is trouwens al ingezet onder paus Benedictus, meent Martens. "Ook onder Benedictus zijn al een paar bisschoppen uit de clericale staat gezet, maar daar schrijft men minder over. Maar toch is de zaak McCarrick uitzonderlijk omdat hij een héél hoge functie had. Ook iemand die zo lang zo veel invloed heeft gehad in de kerk, kan óók heel laag vallen. Dit is een "from hero to zero"-verhaal."
Nu kijkt men ook naar wie misbruik op zijn beloop heeft gelaten of toegedekt
Hoe dan ook is Martens voorzichtig hoopvol over de manier waarop misbruik door geestelijken wordt aangepakt. "Er is een verschil met 2002, toen de berichten over massaal misbruik door priesters losbarstten in de Verenigde Staten. Toen werden de priesters beschuldigd en werd tegen hen ingegrepen. Maar wat zich nu afspeelt, is revolutionairder, want nu wordt ook gekeken in de richting van de leiders van de kerk. Hoe hebben die zich gedragen? Men kijkt nu niet alleen naar wie zelf misbruikt heeft, maar ook naar wie van dat misbruik op de hoogte was maar het op zijn beloop heeft gelaten of heeft toegedekt."