Zet het succes van Frans Timmermans in Nederland zich straks door in de rest van Europa?

De PvdA lijkt op weg naar een onwaarschijnlijke remonte. Bij de Europese verkiezingen in 2014 kregen ze 9,4% van de stemmen, nu misschien 18,1%. Een peiling die eergisteren verscheen had dit resultaat al min of meer voorspeld, maar toch blijft het een verrassing (indien de exitpoll klopt, natuurlijk). 

Wellicht is lijsttrekker Frans Timmermans verantwoordelijk voor een groot stuk van die stemmenwinst. Hij is in Nederland een bekend politicus, de lijsttrekkers van de andere partijen zijn veel minder bekend.

Volgens een exitpoll (een peiling waarbij mensen zeggen op wie ze stemden bij het verlaten van het stemhokje) stijgt de PvdA van 3 naar 5 zetels in het Europees Parlement: 

Timmermans was minister van Buitenlandse Zaken tot 2014 en is sindsdien de nummer twee in de Europese Commissie. Bovendien werd hij door de partij van de Europese socialisten aangeduid om hun "Spitzenkandidat" te zijn. 

Timmermans voert in heel Europa campagne om de volgende voorzitter van de Europese Commissie te worden. Dat bezorgde hem extra aandacht in de Nederlandse media. Het programma Nieuwsuur organiseerde maandagavond een boeiend televisiedebat tussen Frans Timmermans en de Duitser Manfred Weber (het boegbeeld van de Europese Volkspartij), wat ondenkbaar geweest zou zijn zonder Nederlandse topkandidaat.

De extreemlinkse en eurosceptische partij SP viel Timmermans tijdens de campagne frontaal aan, onder meer met een filmpje waarin Timmermans (in het filmpje omgedoopt tot Hans Brusselmans) geportretteerd werd als iemand die van plan is om alle macht van Nederland over te dragen aan "Brussel". 

Het werd niet gesmaakt door de Nederlandse kiezers: volgens de exitpoll verliest de SP minstens één en mogelijk twee zetels, en verdwijnen ze dus misschien zelfs uit het Europees Parlement.

Frans Timmermans is zelf niet de meest radicale linkse politicus, maar eerder een klassieke sociaaldemocraat. Voor sommige socialisten is hij te rechts en te liberaal. De Franstalige socialisten van de PS vonden hem daarom niet geschikt als Europees boegbeeld.

In zijn verkiezingscampagne pleit Timmermans voor een minimumloon in alle EU-lidstaten. Hij wil ook dat bedrijven overal in de EU minstens 18 procent vennootschapsbelastingen betalen, om een halt toe te roepen aan fiscale concurrentie tussen lidstaten. Timmermans is ook voorstander van een Europese taks op kerosine. En hij beloofde ook dat hij, als hij Commissie­voorzitter wordt, ervoor zal zorgen dat over 5 jaar de loonkloof tussen vrouwen en mannen in de EU weggewerkt zal zijn.

We vroegen Frans Timmermans vorige week wat de inzet van de verkiezingen is voor de Europese socialisten. Zijn antwoord: klimaat, een sociaal Europa en dan pas migratie:

Het wordt afwachten of die boodschap ook zal aanslaan in andere landen, en of het Timmermans-effect ook in andere landen zal spelen. Timmermans is buiten Nederland veel minder bekend, of helemaal niet bekend.

Toen hij vorige week de campagne van SP.A-lijsttrekker Kathleen Van Brempt kwam ondersteunen, vroegen omstaanders zich af wie die man, omstuwd door camera's en fotografen, toch kon zijn. In Duitsland is hij intussen wellicht beter bekend dan voorheen. Hij ging twee keer in primetime in debat met Manfred Weber, op de grote zenders ARD en ZDF. Hij deed dat in uitstekend Duits. Enkele commentatoren vonden zelfs dat hij beter Duits sprak dan Manfred Weber, die een Beiers accent heeft.  

Behalve Duits spreekt Timmermans ook vloeiend Engels, Frans en Italiaans, waardoor hij bijna de helft van de Europeanen in hun eigen taal kan toespreken. Ook in Polen en Hongarije is Timmermans een bekende figuur. Daar wordt hij door de regering en sommige media afgeschilderd als een soort boeman uit Brussel, omdat hij als Europees Commissaris verantwoordelijk was voor de procedures die zijn opgestart tegen Polen en Hongarije in verband met het niet-respecteren van Europese grondwaarden. Timmermans krijgt sindsdien bedreigingen en rijdt daarom rond in een gepantserde auto, met altijd veiligheidsagenten in de buurt.

Timmermans beschouwt zichzelf niet als kansloos om Commissievoorzitter te worden. Wellicht zal de fractie van de Europese Volkspartij de grootste blijven na de verkiezingen en zal zij de post van Commissievoorzitter claimen. Timmermans heeft in verschillende debatten opgeroepen om een linkse coalitie te vormen, zonder de EVP, maar met liberalen, groenen en extreemlinks.

Een coalitie gesteund door zowel de liberaal Mark Rutte als de socialist Alexis Tsipras? Krijgt hij de steun van Emmanuel Macron, die met de liberalen een nieuwe fractie gaat vormen? Timmermans gelooft erin. Een goede score in eigen land verhoogt zijn aanzien. Onder meer in Spanje en Finland hebben de sociaaldemocraten onlangs goede scores neergezet bij nationale verkiezingen. Zondagavond, wanneer de exitpolls uit Duitsland, Frankrijk en andere landen binnenkomen, weten we meer.