Hendrik Vos over houding Nederland in Europese coronacrisis: "Straks moeten ze chrysanten verkopen in plaats van tulpen"

Hoewel het coronavirus intussen het hele Europese continent in zijn greep heeft, zijn het toch vooral Italië en Spanje die zwaar onder de crisis lijden. Al meermaals hebben zij de andere landen van de Europese Unie om steun gevraagd, maar die blijft vooralsnog uit. Vooral Nederland is op de rem gaan staan door zich tegen een noodfonds te verzetten en ook het idee van gezamenlijke leningen via "corona-obligaties" af te schieten.

Toch zal premier Mark Rutte morgen een nieuw plan op tafel leggen, zegt professor Europese studies Hendrik Vos vanavond in "De afspraak". "Hij zal het idee lanceren van "we gaan eens met de hoed rondgaan", een keer een eenmalige inzamelactie doen om de noodlijdende landen te redden. Een soort "Warmste week"."

"Hij zal bij alle lidstaten aankloppen en kijken hoeveel ze kunnen bijeenleggen om dan de grote noden op vlak van medisch materiaal te kunnen lenigen. Je voelt wel aan dat het niet voldoende is. Met liefdadigheid ga je dit soort van crisis niet oplossen."

Heeft Nederland dan geen punt door de boot af te houden gezien dat land zijn begroting wel op orde heeft, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Italië? "Dat klopt en dat moet je in het achterhoofd houden, maar op dit moment, in het diepste van de crisis, gaat het om mensenlevens", zegt Vos. "Dan moet een andere logica spelen."

Ook op vlak van economie heeft Nederland volgens Vos veel te verliezen. "Nederland heeft een heel open economie die op export draait, zoals die van ons. Als de rest van de Europese Unie ineenzakt, dan heeft Nederland geen exportmarkt meer en zakt het ook ineen."

"Het was, denk ik, oud-premier Romano Prodi van Italië die zei: "Als de rest van Europa knock-out in de touwen hangt, aan wie zal Nederland dan nog zijn tulpen verkopen?". Je kan je afvragen of Nederland straks niet alleen nog chrysanten kan verkopen."

Bekijk hieronder het volledige gesprek met Hendrik Vos in "De afspraak" (en lees voort onder de video):

"Het lijkt er soms op dat het besef in de Nederlandse politiek nog altijd niet is binnengesijpeld dat Nederland er geen enkel belang bij heeft dat de rest van Europa, zelfs alleen maar Zuid-Europa, een kerkhof wordt. De gouverneur van de Nederlandse nationale bank zit wél al op een ander spoor en zit al samen met zijn Europese collega's. Ook verschillende Nederlandse economen zijn in hun pen gekropen met de boodschap dat we er zo niet gaan geraken."

"We hebben hetzelfde gezien met de oliecrisis in de jaren 70. Overal in Europa leken fabrieken, staalbedrijven, scheepsbouw, enfin, alles ineen te storten. Elk land probeerde maatregelen te nemen om de eigen sectoren te steunen. Het was een wereldwijde crisis zonder weerga omdat iedereen de problemen naar andere landen aan het duwen was of de problemen in andere landen minstens erger maakte."

"Uiteraard spelen in Nederland ook binnenlandse politieke overwegingen. Je voelt wel aan dat het land uiteindelijk overstag zal gaan. Men is op dit moment koortsachtig aan het zoeken naar allerlei instrumenten en financiële vehikels om iets van solidariteit te organiseren. Dat zal erg ingewikkeld zijn en volgens een jargon waarvan ook mijn hoofd op de duur pijn begint te doen."

"Men zal het geen solidariteit noemen, maar de grote angst van bijvoorbeeld oud-voorzitter van de Europese Commissie Jacques Delors dat dit de dood van de Europese Unie kan betekenen, is onterecht. Mensen die uiteindelijk de verantwoordelijkheid dragen, vaak is dat achter de schermen, weten wat op het spel staat."

Vanavond laat de Nederlandse regering alvast weten dat ze dan toch bereid is om ongeveer 1 miljard euro in een Europees fonds te stoppen om andere landen te helpen die zwaar door de coronacrisis zijn getroffen. Alle andere landen van de Europese Unie moeten dan wel bijdragen, waarmee de voorspelling van Vos lijkt uit te komen.

"We zitten voor een stuk op vertrouwd terrein. We hebben al de bankencrisis en de eurocrisis gehad. Toen het destijds over noodfondsen voor Griekenland ging, hoorde je ook Nederlandse politici zeggen dat ze geen geld wilden geven. Die noodfondsen zijn er uiteindelijk toch gekomen. Niet uit sympathie of medelijden met Griekenland, maar omdat men zich realiseerde dat grote instabiliteit had ontstaan indien het land failliet was gegaan. We zijn allemaal dominostenen en dan begint alles te schuiven."

Volgens Vos overwegen de leiders van de Europese Unie ook een systeem op poten te zetten dat neerkomt op tijdelijke werkloosheid, zoals dat al in België bestaat. "Dan geef je mensen tijdelijk een uitkering, maar kun je ze ook weer snel aanwerven als de economie weer aantrekt. Dit kan goed functioneren, maar men is bang dat het sommige landen zal wurgen. Daarom zou men het systeem vanuit Europa willen herverzekeren. Als een land het niet meer kan betalen, dan zouden we via de Europese Commissie geld lenen om kredietlijnen te geven."

"Uit alle vorige crisissen heeft de Europese Unie lessen getrokken en dat zal ook nu gebeuren. Je blijft wel altijd met 27 landen aan tafel zitten, dus discussies slepen vaak aan. Je moet naar iedereen luisteren en met iedereen rekening houden. Het is vaak ploeteren en het verloopt weinig elegant, maar toch zetten de leiders zo stapjes vooruit."

"Bij een volgende crisis zal de Europese Unie beter zijn voorbereid, zonder dat je kan uitsluiten dat het nog een keer ontspoort. Zelfs als dat opnieuw gebeurt, zal men wel weer in het midden van de nacht samen aan tafel gaan zitten om maatregelen te verzinnen om er weer even tegenaan te kunnen. Het rommelt en het hapert, maar het valt ook niet stil."