Videospeler inladen...

Voormalige Chinese president en partijleider Jiang Zemin is overleden, de opvolger van Deng Xiaoping

In China is gewezen president en communistisch partijleider Jiang Zemin overleden. Hij was 96. Jiang werd partijleider na het bloedbad op het Tiananmenplein in Peking en was president tussen 1993 en 2003 en zette toen het economisch hervormingsbeleid van zijn voorganger Deng Xiaoping voort. 

In de Chinese stad Shanghai is de voormalige communistische leider Jiang Zemin overleden. Hij was 96 en was al een tijdje ziek, aldus de Chinese staatsmedia. 

Jiang Zemin gaat de geschiedenis in als de opvolger van de bekende Chinese leider Deng Xiaoping die in de jaren 70 en 80 het economische hervormingsbeleid van de Volksrepubliek China lanceerde. Jiang zette dat beleid voort, maar was evenmin als Deng een politiek hervormer.

Jiang behoorde tot de derde generatie communistische leiders in China na Mao Zedong, Hua Guofeng en Deng Xiaoping. In de jaren 80 was hij een tijd lang burgemeester van Shanghai, de grootste stad van China en economische hoofdstad van het land.

BEKIJK - Het leven van de Chinese oud-president Jiang Zemin in beeld:

Videospeler inladen...

In het spoor van Tiananmen

Als een van de kandidaten voor de opvolging van de historische leider Deng Xiaoping raakte Jiang Zemin in het woelige jaar 1989 betrokken bij de onderdrukking van het democratisch volksprotest dat werd ingeluid door studenten op het grote Tiananmenplein in Peking , net voor het vroegere keizerlijke paleis. 

Na de bloedige onderdrukking daarvan begin juni 1989 werden de politieke kaarten binnen het communistische regime opnieuw verdeeld. Jiang Zemin, die het protest in Shanghai beter had aangepakt dan elders, werd door Deng benoemd als nieuwe leider van de communistische partij als opvolger van de hervormer Zhao Ziyang die toen de laan werd uitgestuurd omdat hij "te zacht" was geweest voor de studenten. In november van dat jaar werd Jiang benoemd tot voorzitter van de erg machtige Centrale Militaire Commissie. Tussen 1993 en 2003 vervulde hij twee ambtstermijnen als president van China en was hij effectief de nieuwe leider van de Volksrepubliek.

Jiang laat de economie los

Als nieuwe sterke man van China was het de eerste taak van Jiang om de politieke situatie in China te stabiliseren na het drama op het Tiananmenplein. Tegelijk wou hij het diplomatieke isolement van China als gevolg van de repressie beëindigen en de westerse sancties afbouwen.

In het spoor van Deng Xiaoping ging Jiang verder met de openstelling van de economie, wat het regime opnieuw krediet verschafte bij de bevolking. Grote staatsbedrijven werden geprivatiseerd en de economie kreeg op nieuw de wind in de zeilen. 

Jiang Zemin tijdens zijn bezoek aan president Clinton  in het Witte Huis in 1997.

Jiang slaagde in zijn charmeoffensief. In 1997 kon hij zich presenteren als de leider die de overdracht van het Britse gebied Hongkong aan China kon realiseren, ook al was dat al veel eerder afgesproken. In datzelfde jaar bracht Jiang een opgemerkt bezoek aan zijn Amerikaanse collega Bill Clinton in Washington. Ook nadien was Jiang een graag geziene gast in de VS, onder meer op de ranch van president George W. Bush in Texas. Tegelijk haalde Jiang de banden met de Russische leider Vladimir Poetin aan. Tijdens die bezoeken schuwde Jiang de publiciteit niet: zo ging hij wel vaker aan het zingen, onder andere "Love Me Tender" van Elvis Presley.

De kroon op het werk was de toelating van China tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO) in december 2001. Dat maakte een flinke sprong mogelijk voor de Chinese economie, wat op zijn beurt dan weer het regime in eigen land ten goede kwam.

Geen politiek hervormer

In eigen land paste Jiang Zemin echter in de lange rij van autoritaire leiders die het land heeft gekend. Van politieke liberalisering was geen sprake, ook al is de periode van Jiang niet te vergelijken met die van Mao Zedong. De vrees van het regime voor nieuw volksprotest bestendigde de repressie van politieke andersdenkenden en over het bloedbad op Tiananmen mocht niet gepraat worden. Onder Jiang Zemin werd ook de religieuze beweging Falungong bloedig onderdrukt omdat het regime vreesde dat die tot een oppositiebeweging zou uitgroeien. Onder het keizerrijk waren nieuwe religieuze bewegingen vaak aanleiding tot opstanden en oppositie.

Posters van Deng Xiaoping en zijn opvolgers Jiang Zemin (1993-2003), Hu Jintao (2003-2013) en Xi Jinping (2014 en verder).

Voor zijn opvolging had Deng Xiaoping echter een vast stramien bedacht. De opeenvolgende leiders van China zouden telkens twee ambtstermijnen van vijf jaar krijgen en de machtige functies van partijleider, president en bevelhebber van het leger invullen, maar dus in tijd beperkt tot tien jaar. Tevens moesten ze een premier naast zich dulden, vaak van een andere fractie.

Trouw aan dat systeem gaf Jiang Zemin in 2003 de macht over aan zijn zijn opvolger Hu Jintao. Tien jaar later zou Hu Jintao hetzelfde toen ten voordele van de huidige leider Xi Jinping. Die heeft het systeem intussen doorbroken met een grondwetswijziging waardoor hij meer dan twee ambtstermijnen kan vervullen. Dat viel slecht bij velen in de communistische partij en -naar verluidt- ook bij Jiang Zemin, die vanuit de coulissen echter zijn invloed zag vervagen.

De drie laatste leiders van China in 2017: Hu Jintao, Xi Jinping en Jiang Zemin

Meest gelezen