Europa wil zelf microchips produceren: waarom is dat belangrijk? En hoe realistisch is dat?

De Europese Commissie zal initiatief nemen om zelf halfgeleiderchips te produceren. Dat heeft voorzitter Ursula von der Leyen woensdag aangekondigd in haar State of the Union in het Europees Parlement. Halfgeleiders zijn een belangrijk onderdeel in allerhande computerchips en elektronica. "Ze zijn een onontbeerlijke spil in de digitale economie, maar door een tekort eraan werken nu al hele productielijnen in Europa aan halve kracht", schetste von der Leyen. 

De coronacrisis heeft zeker een rol gespeeld in het tekort. Doordat veel mensen thuis moesten blijven, is de vraag naar elektronica, zoals smartphones en laptops, fors gegroeid. Chipbedrijven hebben moeite om aan die vraag te voldoen. Maar ook aan productiekant zijn er problemen. Denk maar aan de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China of de recente blokkade van het Suezkanaal. Het is ook niet evident om zomaar productiecapaciteit bij te creëren. Gevolg is dat zowat alle industrieën waar elektronica nodig is, lijden onder het tekort. 

Von der Leyen wijst er ook op dat Europa voor de halfgeleiders te veel afhankelijk is van Azië. Professor Hylke Vandenbussche bevestigt dat in "De wereld vandaag" op Radio 1: "De belangrijkste producent van chips is Taiwan en daar loopt op dit moment vanalles fout." Ze begrijpt dan ook de beslissing van Europa om zelf het heft in handen te nemen. "Zeker als je beseft hoeveel producten gebruik maken van deze chips, denk maar aan auto's maar ook simpele keukentoestellen."

"Dit is niet alleen een kwestie van concurrentievermogen. Het is ook een kwestie van technologische soevereiniteit", klinkt von der Leyen strijdvaardig. Bedoeling is knowhow en investeringen samen te brengen. "Het doel is gezamenlijk een geavanceerd Europees ecosysteem voor chips tot stand te brengen, dat ook de productie omvat. Dat moet onze voorzieningszekerheid waarborgen en nieuwe markten voor baanbrekende Europese technologie ontwikkelen", verklaarde von der Leyen.

"Het is zeker niet evident", verklaart Vandenbussche. "In een globaal systeem moet je de productie eigenlijk zo efficiënt en kostenvriendelijk mogelijk organiseren. Je laat dus beter elk land doen waar ze het beste in zijn. Maar de wereld is veranderd", voegt ze eraan toe. "We hebben gemerkt hoe kwetsbaar we zijn voor een aantal producten als die internationale ketens problemen kennen."

Er valt dus zeker iets te zeggen voor het plan, vindt Vandenbussche. "Halfgeleiders in Europa produceren zal ongetwijfeld duurder zijn maar je bent dan natuurlijk wel zeker van de bevoorrading." Een ander voordeel waar Von der Leyen ook in haar speech op wijst, is het feit dat dit positieve effecten kan hebben op andere technologieën. "Als je dicht bij de productie zit, kan dit effect hebben op andere mogelijk innovaties", verduidelijkt Vandenbussche. Ze voegt eraan toe dat het overigens niet onrealistisch is dat ook voor andere producten dergelijke initiatieven zullen komen.

Von der Leyen erkent dat het een hele opgave zal zijn maar trekt tijdens haar betoog de parallel met Galileo, het Europese satellietnavigatieproject dat de voorbije twee decennia met horten en stoten is ontwikkeld. Op dit moment voorziet dat systeem meer dan twee miljard smartphones in de wereld van navigatie. "Laten we het dus nog eens wagen, deze keer met halfgeleiders", besluit ze. 

Al bij al lijkt het plan dus realistisch. "België kan trouwens een grote rol spelen in dit plan," voegt Vandenbussche eraan toe. Bijvoorbeeld via technologiecentrum Imec, een onderzoekscentrum voor nano-elektronica en digitale technologie waar al computerchips gemaakt worden. "We hebben die lokale kennis en ik vermoed dat zulke instituten een belangrijke rol zullen spelen in de nabije toekomst."