Het wapen tegen de leugen van de identitaire propaganda is kennis
In de politiek wordt het identiteitsverhaal naar voren geschoven als verkiezingsthema, stelt oud-hoofdredacteur ‘Kerk & Leven’ Mark van de Voorde vast. Het vreemde is volgens hem dat ‘identitaire tendensen’ in politiek en samenleving zich lijken te beroepen op onze zogenaamde ‘westerse cultuur’. Maar uit een van de grondslagen ervan, nl. het christendom, elimineren zij alles wat tot de essentie van het christelijke geloof behoort: naastenliefde, solidariteit, respect voor elke persoon, de gelijkwaardigheid en het geloof zelf.
Lang geleden waren de meeste mensen ongeletterd, maar ze wisten heel goed dat ze niet konden lezen en schrijven. Ze waren zich terdege bewust van hun analfabetisme. Vandaag zijn de meeste mensen onwetend, maar ze beseffen het niet. Omdat ze wel degelijk kunnen lezen en schrijven, zijn ze zich niet bewust van hun ignorantie.
Een ander verschil tussen toen en nu is, dat toen de meeste mensen ondanks hun ongeletterdheid de symbolen, rituelen, beeldspraak, verhalen, waarden en iconografie van onze westerse cultuur begrepen of althans zichzelf daarin konden situeren. Ze liepen erin rond als in een vertrouwd huis.
Onze eigen Japanners
Vandaag is voor de meeste mensen het gehele erfgoed van onze beschaving abracadabra. Om het te zeggen met de woorden van Cees Noteboom, "we zijn onze eigen Japanners geworden, de meeste mensen lopen rond in kerken en musea als blinden en hebben, net als een Japanner, een uitleg nodig".
Die bijna collectieve onwetendheid hebben de Vlaamse bisschoppen aangegrepen om van het schoolvak Godsdienst meer "uitleg" te verwachten. De nieuwe leerplannen moeten meer worden afgesteld op kennis van de christelijke waarden, Bijbelse verhalen en religieuze begrippen.
Een samenleving die zijn eigen bronnen niet meer kent, vervreemdt van zijn eigen cultuur en beschaving. We kunnen de Europese cultuur en de westerse beschaving niet begrijpen, als we de christelijke en andere fundamenten ervan niet kennen.
Diepe beschavingscrisis
Het is te simpel om de religieuze onwetendheid af te doen als een gevolg van de crisis van de Kerk, de achteruitgang van de kerkelijkheid, de secularisatie en het afscheid van het geloof. Achter de crisis van de Kerk zit een algemene culturele recessie, namelijk een diepe beschavingscrisis.
Niet alleen het christendom kent zware tijden. Ook de andere levensbeschouwingen zitten in zwaar weer. Om de politieke ideologieën niet te noemen, die zo verwaterd zijn dat de meeste politici hun 'gedachtegoed' zonder gewetensprobleem mee kunnen nemen naar een andere partij.
Wat democratie is en waarop die is gesteund? De meeste Vlamingen zouden gezakt zijn bij een inburgeringexamen. Sommige politici ook helaas. Om het maar niet over de mensenrechten te hebben die sommige politici sans gêne voorbijgestreefd noemen. Ze kennen blijkbaar hun geschiedenis niet. De meeste mensen ook niet.
Onze identiteit kwijt
Kortom, we weten niet meer wie we zijn. We zijn onze identiteit kwijt. Vandaar dat er een groeiende behoefte is aan de persoonlijke betekenis van een zingevende identiteit. Was het niet zo, dan zouden politieke partijen niet het identiteitsverhaal naar voren schuiven als (verkiezings)thema. Dat gebeurt overal in Europa.
De identiteitspropagandisten stellen de westerse christelijke identiteit voor als een van 'wij tegen zij'
Ergerlijk is dat ze voor hun identitair verhaal profiteren van die totale onwetendheid die niet door ongeletterdheid wordt beseft. De identiteitspropagandisten kunnen het zich veroorloven om uit de westerse waarden en hun christelijke grondslag ongeveer alles te elimineren wat tot de essentie van onze beschaving en het christelijke geloof behoort: naastenliefde, solidariteit, respect voor elke persoon, de gelijkwaardigheid van iedere mens en het geloof zelf.
Ze stellen de westerse christelijke identiteit voor als een van 'wij tegen zij' en gebruiken die 'identiteit' als instrument van Europees, nationalistisch of regionalistisch groepsegoïsme, zo niet al xenofobie en vreemdelingenhaat. Dat is volkomen tegengesteld aan de ware identiteit van de Europese cultuur en het christendom, die er een is van zorgzaamheid voor allen, persoonlijke vrijheid, broederlijkheid en gastvrijheid.
Open samenleving
Hun hele identiteitsverhaal is ook compleet tegengesteld aan het wezen van de democratie die alleen een 'open samenleving' (Karl Popper) kan zijn, waarin "elke mens het recht heeft om te zijn wie hij is, zolang hij niet de ander verhindert om te zijn wie hij wil zijn".
Het wapen tegen de leugen van de identitaire propaganda is kennis. Daarom juich ik de beslissing van de Vlaamse bisschoppen toe om het vak Godsdienst meer op kennis te richten.
Wie weet waar hij vandaag komt, wie de grondwaarden, verhalen en symbolen van zijn beschaving kent, heeft geen behoefte aan het gelal over identiteit.
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.