Na de Britse verkiezingen: wat nu met de brexit? En wat staat ons te wachten?
De Conservatieven hebben een verpletterende overwinning behaald bij de Britse parlementsverkiezingen. De partij van premier Boris Johnson heeft nu een absolute meerderheid in het Lagerhuis, waardoor de brexitbal weer aan het rollen gaat. Maar wat betekent de overwinning van Johnson voor de brexit? Wat staat er nu te gebeuren, en zullen wij daar iets van voelen? Een overzicht.
1. Waarom is de verkiezingsoverwinning van Boris Johnson belangrijk voor de brexit?
Om uit de Europese Unie te stappen, hebben de Britten een uittredingsakkoord gesloten met de EU. De eerste versie van dat akkoord werd onderhandeld door de voormalige premier Theresa May. Zij slaagde er echter niet in om haar brexitdeal door het Britse parlement goedgekeurd te krijgen.
Boris Johnson, die May opvolgde, sleepte een vernieuwd akkoord uit de brand na onderhandelingen met de EU, maar ook dat akkoord raakte niet door het parlement. Het kwam niet tot een stemming, en Johnson moest noodgedwongen de EU om uitstel van de brexit vragen. Dat kreeg hij, tot 31 januari 2020.
De conservatieve partij van Boris Johnson heeft bij de verkiezingen van gisteren een absolute meerderheid gehaald, waardoor de samenstelling van het parlement er nu helemaal anders uitziet. Daarom zal het brexitakkoord van de premier nu hoogstwaarschijnlijk wel worden goedgekeurd, en kunnen we er bijna zeker van zijn dat er een brexit zal komen.
2. Hoe snel kan het gaan?
Volgende week komt het nieuwe parlement al voor de eerste keer samen. Premier Johnson wil nog een stemming over zijn akkoord organiseren voor Kerstmis. Als de brexitdeal dan - eindelijk - groen licht krijgt, kunnen de Britten voor de deadline van 31 januari 2020 uit de Europese Unie stappen.
3. Wat gebeurt er als de brexit doorgaat?
Als de deal door het parlement is geraakt, stapt het Verenigd Koninkrijk ook niet plots uit de Unie, maar start er een overgangsperiode. Die zal 11 maanden duren, tot 31 december 2020. Tijdens die overgangsperiode blijft alles grotendeels zoals het was.
Reizen naar het VK zal gaan zoals voordien. Ook voor Belgen die werken, wonen of studeren in het VK verandert er voorlopig niets, andersom blijft ook voor Britten in de EU alles hetzelfde. Ook aan invoertarieven wordt er voorlopig niet gesleuteld. Kortom, tijdens de overgangsperiode zal er van de brexit nog niet veel te merken zijn.
De officiële uitstap van het Verenigd Koninkrijk zal vooral politieke gevolgen hebben. Na 31 januari verliezen de Britten hun stemrecht in de Europese instellingen, zoals de Europese Raad en het Europees Parlement. Er zal ook geen Brit meer zitten in de Europese Commissie.
4. Wat zal er tijdens de overgangsperiode besproken worden?
De brexit-deal tussen de EU en de Britten bestaat uit twee delen: het scheidingsakkoord en de politieke verklaring.
In dat scheidingsakkoord staat onder meer:
- dat het Verenigd Koninkrijk uit de Europese douane-unie en de interne markt stapt
- dat voor Noord-Ierland bepaalde Europese regels blijven gelden zodat controles aan de Iers/Noord-Ierse grens niet of amper nodig zijn
- onder welke omstandigheden Europeanen in het VK kunnen blijven wonen en werken
- welke identiteitspapieren Europeanen in de toekomst aan de Britse grens zullen moeten voorleggen, enzovoort.
Het scheidingsakkoord is juridisch bindend, en gaat in vanaf 31 januari. De onderhandelingen daarover zijn dus al achter de rug.
Maar er is ook nog een tweede luik aan de brexit-deal met Europa, namelijk de "politieke verklaring". Dat is een juridisch niet-bindende tekst waarin de krijtlijnen zijn uitgezet voor de economische relatie tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie na de brexit. Over de invulling van die krijtlijnen moet er dus nog worden onderhandeld. Omdat de Britten uit de douane-unie met de EU stappen (zoals staat in het scheidingsakkoord), moet er namelijk een nieuw handelsverdrag komen.
Welke afspraken zullen er komen over bijvoorbeeld visserij, luchtvaart, transport en veiligheid? Komen er misschien invoerrechten of beperkingen voor Britse bedrijven en banken? Wat zijn de voorwaarden van Europa? Op al deze complexe vragen is er nog geen antwoord.
5. Wat na de overgangsperiode?
Toch wil Boris Johnson dit nieuwe handelsakkoord klaar hebben voor 31 december 2020, de deadline van de overgangsperiode. Een bijzonder ambitieus plan, als je weet dat de EU en Canada zeven jaar hebben onderhandeld over het CETA-handelsverdrag. Ook met de VS lopen er al zes jaar onderhandelingen over een nieuw handelsakkoord.
Het is dus mogelijk dat er na 31 december 2020 een verlenging komt van de overgangsperiode. Anderzijds kan het ook dat de Europese lidstaten het niet eens raken over zo'n verlenging, en er dus als nog een soort no-deal scenario komt, ditmaal niet met betrekking tot de brexit op zich, maar de gevolgen ervan.
Met andere woorden, de eerste horde is genomen - na drie en een half jaar - maar nu begint het echte werk pas.
Onze EU-expert Rob Heirbaut: "Moeilijkste fase van de brexitonderhandelingen moet nog beginnen"
Europarlementslid Guy Verhofstadt (Open VLD) voorspelt een terugkeer van Groot-Brittannië in de Europese Unie. "Niet nu, niet in de komende vijf jaar maar zeker in de komende decennia", zegt hij daarover in "Terzake". Bekijk hier het volledige interview:
