"Bakken en braden" met 30 graden: wat is dat precies, een "Indian summer"?
Het wordt stralend zomerweer, met temperaturen tot 30 graden of meer morgen en overmorgen. "Het wordt bakken en braden", voorspelt weerman Frank Deboosere. Maar ook de rest van de week lijkt zonnig en warm te worden. Een nazomertje, of een "Indian summer", zo zijn we dat de afgelopen jaren gaan noemen. Wat is dat eigenlijk, een "Indian summer"?
Weerkundig gezien begint de zomer op 1 juni en eindigt hij op 31 augustus, maar dat betekent niet dat er in september, oktober of zelfs november geen zomerse dagen kunnen zijn.
Bekijk het verslag uit "Het Journaal" over het warme septemberweer hier en lees voort onder de video:
De volksmond bedacht in de loop der jaren verschillende namen voor die nazomertjes, gelinkt aan de dagen -en de daarbij horende patroonheiligen- waarop ze voorkomen. Zo is er de Sint-Michielszomer (rond 29 september), de Sint-Gummaruszomer (rond 11 oktober) en de Sint-Maartenszomer (rond 11 november). Algemeen horen we ook wel eens oudewijvenzomer, naar het Duitse Altweibersommer.
De meeste mensen hebben het tegenwoordig over een Indian summer, naar Noord-Amerikaans voorbeeld. Het zijn die prachtige herfstbeelden uit het centrum en het oosten van de Verenigde Staten en het zuidoosten van Canada. Een staalblauwe lucht, met daartegen afgetekend schilderachtige herfstbossen in alle tinten bruin, geel en rood. Uitgestrekte kleurenpaletten die door de zon alleen nog maar meer in de verf gezet worden. Het ultieme herfstgevoel, voor veel mensen.
"Een oudewijvenzomer, een "Indian summer"... eigenlijk komt het allemaal op hetzelfde neer", zegt VRT-weerman Frank Deboosere. "De zomer die zich nog eens een laatste keer laat zien, meer dan dat is het niet."
Er zijn geen criteria waaraan een nazomertje moet voldoen om "officieel" een nazomertje genoemd te worden, zegt Deboosere. "Gewoon, een paar dagen in september, oktober, november waarop de zon volop schijnt en het zomers aanvoelt."
Nazomertjes in Europa ontstaan doorgaans door een hogedrukgebied dat boven het Europese vasteland blijft hangen en storingen op een afstand houdt. Tegelijk wordt er vanuit het zuiden droge en warme lucht aangevoerd. De nachten zijn alweer langer, waardoor het 's avonds sneller afkoelt en er een groter temperatuurverschil is tussen dag en nacht. Overdag kan het best aangenaam zijn.
"Begin september kunnen we makkelijk nog tot 25 graden halen. Tegen eind september is dat 20 tot 25 graden. We hebben zelfs begin oktober al verschillende keren temperaturen tot 25 graden gemeten. Heel uitzonderlijk was het zelfs in november nog 20 graden."
Waarom een "Indian summer"?
De National Weather Service in de VS omschrijft een "Indian summer" als "zonnig en helder weer met bovengemiddelde temperaturen, vanaf eind september tot midden november, dat zich voordoet na een koele periode". Soms is de eerste vorst zelfs al gepasseerd. Er is geen wind, en een stagnerend hogedrukgebied maakt dat de lange nachten koud tot zelfs kil aanvoelen, terwijl de zon het overdag vrij warm maakt.
Waarom wordt een "Indian summer" een "Indian summer" genoemd? Een van de meest geciteerde verklaringen slaat op opzoekingen van de Amerikaanse lexicograaf Albert Matthews, die eind 19e eeuw de oorsprong van de term onderzocht. De eerste verwijzing die hij vond dateert uit 1778, en daaruit bleek dat het toen al een wijdverspreid begrip was.
De oorspronkelijke Amerikaanse bevolking in het oosten van de VS gebruikte die opstoot van de zomer om nog een laatste keer te jagen en te oogsten en voorraden voor de lange koude winter op te slaan. De kolonisten merkten al snel waarom: de verzengende hitte in de zomermaanden maakte het werk niet bepaald makkelijker.
"Vooral van genieten!"
Misschien meer nog dan een weerfenomeen is een "Indian summer" of een nazomertje zo je wil, een gevoel. De laatste keer nog die warmte en de zon voelen, voor die lange, sombere, koude wintermaanden aanbreken. Die aangename, rustige heropleving van iets dat op zijn einde aan het lopen is, en zo wordt "Indian summer" ook figuurlijk gebruikt.
Weerman Frank Deboosere is geen fan van de term "Indian summer". "Noem het maar gewoon voor wat het is, een nazomertje. Een fijn extraatje, waar we vooral maar van moeten genieten."
