Massale exodus van Libanese jongeren door ongekende crisis: is er nog hoop voor het land?

Door de economische ineenstorting en de politieke impasse voelen Libanezen zich aan hun lot overgelaten. De coronapandemie en de verwoestende explosie in de haven van Beiroet maakten het land officieel bankroet. De munt is gedevalueerd en basisartikelen zijn voor bijna 80 procent van de bevolking onbetaalbaar geworden. Er is een tekort aan alles, van voedsel tot brandstof, medicijnen en elektriciteit.

Als gevolg daarvan vertrekt een recordaantal hoogopgeleiden en jongeren naar het buitenland om werk te zoeken. En dat terwijl de hoop op verandering net op diezelfde jongeren rustte.

In oktober 2019 was er wel nog hoop. Tienduizenden Libanezen, voornamelijk jongeren, kwamen op straat om hun woede uit te schreeuwen tegen de politieke incompetentie en de corrupte elite. Maandenlang protesteerden ze tegen de aanhoudende besparingen en hoge belastingen. De betogers noemden het zelf een revolutie. 

Ik sprak met Nadida, een jonge ingenieur elektronica, die elke dag mee betoogde. “In het begin van de revolutie had ik hoop op verandering.” Maar de ongeorganiseerde revolutie mislukte nadat de staat met geweld had gereageerd. Nadida’s droom van een vrij en stabiel Libanon leek verder dan ooit.

“Mensen hebben het in Libanon al lang moeilijk. Al van voor de economische crisis. Maar nu gaat het echt exponentieel achteruit. Het gaat ook veel sneller dan iedereen verwacht had. Zoveel mensen zijn hun job kwijtgeraakt waardoor ze hun gezinnen niet meer kunnen onderhouden. Elke dag is een strijd", vertelt ze. 

Nadida nam daarom de beslissing om haar thuisland te verlaten: “Ik hou van mijn land, het is mijn thuis, maar ik moet weg. Het doet me veel pijn, maar ik heb geen andere keuze. De politici doen niks om het op te lossen. Ze proberen zelfs niet. Het voelt alsof we eruit worden gegooid door de politieke elite.”

Ondertussen woont en werkt Nadida in Leuven. Net als zij willen er duizenden anderen vertrekken. Recente cijfers wijzen uit dat 77 procent van de jongeren geen toekomst meer ziet in Libanon. De 'braindrain' treft alle sectoren, ook de gezondheidssector. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie heeft minstens 40 procent van de artsen het land verlaten. Maar door die permanente aderlating wordt de toekomst van het land gehypothekeerd. 

Volgens veel Libanezen is de oorzaak van het conflict het politieke systeem dat al decennia muurvast zit. De president moet altijd een Maronitisch christen zijn, de premier een soenniet en de parlementsvoorzitter een sjiiet. Daardoor zijn het steeds dezelfde clans en families die aan de macht komen en blijven, waardoor economische en andere problemen niet worden aangepakt. 

Daarenboven is de rol van Hezbollah niet te onderschatten. Zij zijn al decennialang de machtigste groepering in het land. Ooit kwamen zij op voor de arme sjiieten in het zuiden. Maar ze gebruiken en misbruiken hun macht, zowel op militair als op politiek vlak. Zij beschikken over genoeg wapens en raketten en kunnen op elk moment een oorlog ontketenen. Als bondgenoot van Iran en Syrië tellen voor hen niet enkel de belangen van Libanon. Door die anomalie hangt er permanent een schaduw over de Libanezen.

De toekomst ziet er momenteel somber uit voor Libanon. De situatie zit muurvast en er zijn geen figuren, zoals oud premier Rafik Hariri, die voor verzoening kunnen zorgen. De jongeren willen verandering, maar vertrekken. Daarnaast is de regio heel volatiel. Iran voert de druk op, en als dit over enkele jaren naar een kookpunt gaat, zal Libanon daar ongetwijfeld de gevolgen mee van dragen. 

Ooit dacht ik correspondent te worden in Beiroet. De plek die symbool stond voor openheid en tolerantie, met een ongelooflijk mooie mix van culturen, religies en etniciteiten. Maar het is net die mix die het land vandaag in een wurggreep houdt.