Bebloede hamer van Russische militiegroep Wagner nog niet aangekomen in Europees Parlement: gaat het om een propagandastunt?

De leider van de Russische militie Wagner claimt dat hij een bebloede voorhamer naar het Europees Parlement heeft gestuurd. Tot gisteren, dinsdag, is die nog niet toegekomen. Experten denken dan ook dat het gaat om een propagandastunt. "Wagner wil zich profileren tegenover het Westen", zegt Ruslandexpert Ria Laenen. "Poetin gebruikt mensen als Jevgeni Prigozjin, de leider van de groep, om extremere standpunten te laten innemen, zodat hij dat zelf niet hoeft te doen."

Vorige week woensdag liet Jevgeni Prigozjin, hoofd van de Wagnergroep, verspreiden dat hij een bebloede hamer naar het Europees Parlement heeft verzonden. De boodschap deed de ronde op pro-Russische Telegramkanalen als Cyber Front Z en GREY ZONE en ging vergezeld met een video. Daarin overhandigt een advocaat van het huurlingenleger een vioolkist met daarin de hamer aan iemand van Cyber Front Z. Het is hun taak om het "informatiedossier", zoals ze het zelf noemen, naar het Parlement te versturen.

BEKIJK - De video die via Telegram verspreid werd.

Videospeler inladen...

De boodschap kwam er na een resolutie die eerder die week werd goedgekeurd in het Europees Parlement. Daarin erkent het Parlement dat Rusland "een staatssponsor van terrorisme" is, door de oorlog die ze in Oekraïne voeren. Er is ook gevraagd aan de Europese Raad om de Wagnergroep op de Europese terroristenlijst te plaatsen.

Exact een week nadat het pakketje zou verzonden zijn, is er tot op heden nog niets toegekomen. Dat vertellen bronnen bij het Parlement aan VRT NWS. Zowel zij als Ruslandexperten Ria Laenen (KU Leuven) en Laura Vansina (VUB) verwachten dat het ook nooit zal aankomen. Wat zit er dan wel achter?

Wie is de Wagnergroep?

De Wagnergroep is een private Russische militaire organisatie die in 2014 zou zijn opgericht door de Rus Dimitri Oetkin. Het bedrijf achter de groep, PMC Wagner, is in handen van Jevgeni Prigozjin. Hij wordt daarom gezien als het hoofd. Prigozjin is een Russische zakenman en oligarch die een nauwe relatie heeft met Russisch president Vladimir Poetin. In het verleden was hij zijn privékok.

Niet alleen in Oekraïne, maar ook in andere conflictgebieden als Syrië en Libië zijn de huurlingen al ingezet. Zo bood Rusland vanaf 2015 steun aan de Syrische president Bashar al-Assad in de strijd tegen de gewapende rebellen door onder andere Wagnertroepen te sturen.

Profileringsdrang

"Ik denk dat we het versturen van die hamer niet letterlijk moeten nemen", zegt Ria Laenen, regio-expert Rusland en Eurazië aan de KU Leuven. "Ze reageren hiermee op de resolutie en laten zien dat er met hen niet te sollen valt als je hen terroristen noemt. Ze willen zich profileren als extreem anti-westers. De oorlog in Oekraïne is voor hen niet enkel een oorlog tegen Oekraïne, maar tegen het Westen. De video past perfect binnen die profileringsdrang."

Laura Vansina, Ruslandexpert aan de VUB, gaat akkoord met haar collega. "De Wagnergroep bleef tot voor kort een privéleger dat niet al te vaak op de voorgrond trad. Vooral ook de link tussen Prigozjin, als leider vanWagner, en Poetin werd vaag gehouden. Dat is nu aan het veranderen", vertelt Vansina.

Ze willen zich profileren als extreem anti-westers

Ria Laenen, Ruslantexpert (KU Leuven)

Hamer als onofficieel symbool

Beide experten benadrukken dat de bebloede hamer verwijst naar een gruwelijke video die eerder deze maand opdook. Die draagt de veelzeggende titel "De hamer van wraak" en toont hoe een Wagnerlid de veroordeelde moordenaar Jevgeni Nuzjin executeert met een voorhamer. Nuzjin was deel van de Wagnergroep maar sloot zich in september aan bij de Oekraïners. Hoe hij weer in handen van het huurlingenleger is geraakt is niet helemaal duidelijk.

Een soortgelijke hamer duikt nu op in de boodschap voor het Europees Parlement. Op de hamer met bloedvlekken zien we "PMC Wagner" staan boven een hoop schedels. "Het zal niet exact dezelfde hamer als die van de executie zijn, maar het maakt nogmaals duidelijk dat de Wagnergroep geen normbesef heeft", zegt Laenen. 

Sinds die executie wordt de voorhamer steeds vaker gelinkt aan Wagner, vooral in nationalistische subculturen online

Laura Vansina, Ruslandkenner (KU Leuven)

Ook in andere conflicten maakte Wagner zijn bloederige reputatie op die manier waar. In 2017 verscheen een filmpje uit Syrië waarin leden een man, die vermoedelijk een gevangengenomen militant van de terreurgroep IS was, slaan met een voorhamer. Later wordt hij onthoofd. "Sinds die executie wordt de voorhamer steeds vaker gelinkt aan Wagner, vooral in nationalistische subculturen online", stelt Laura Vansina.

Twitterbericht waarin verwezen wordt naar de hamer in Syrië.

Extreme spreekbuis van Poetin

Dat Prigozjin zichzelf zo in de kijker zet, doet de vraag rijzen of hij hiermee ook een boodschap naar president Poetin stuurt. "Er zijn speculaties dat er een machtsstrijd gaande is tussen de twee", verklaart Laenen. "Maar ik zie geen reden waarom hij momenteel concurrentie met de president zou aangaan. Ze hebben al jarenlang een vertrouwensband."

"Ik denk dat deze boodschap vooral weerklank in het Westen moest krijgen", stelt Vansina. "Het is helemaal niet zeker dat Prigozjin Poetin zou willen opvolgen. Afgelopen zomer kreeg hij nog een staatsmedaille van de president, al is dat nog niet officieel bevestigd. In de Russische staatsmedia is bovendien amper bericht over het voorhamerverhaal."

Close-up van de bebloede hamer. Bron: Telegram-kanaal Gulagu.net.

"Het is ook niet de keerste keer dat Poetin anderen een veel extremer standpunt laat innemen dan hijzelf", zegt Ria Laenen. "Dat is deel van een strategie. Poetin is vaak op de hoogte dat die uitspraken gedaan zullen worden. Bepaalde groepen binnen de Russische samenleving willen dat de Oekraïners nog harder worden aangepakt. Je ziet dat Poetin het aan iemand als Prigozjin overlaat om extreem gewelddadige boodschappen de wereld in te sturen. Zo voedt hij indirect wat er leeft bij de bevolking. Ook voormalig Russisch president Dimitri Medvedev krijgt carte blanche van hem om op sociale media extreem nationalistische boodschappen te verspreiden."

Reacties

Intussen hebben enkele Europese politici gereageerd op de hamervideo. Zo laat de Minister van Buitenlandse Zaken van Estland, Urmas Reinsalu, op Twitter weten dat er ook voor Prigozjin een pakketje, een stel handboeien, klaar ligt in Den Haag. Daar zetelt het Internationaal Gerechtshof. "Deze terroristen lachen de slachtoffers in Oekraïne uit", vertelt hij in de video.

Nathalie Loiseau, voormalig Staatssecretaris voor Europese Zaken van Frankrijk en momenteel lid van het Europees Parlement, "bedankt [Prigozjin] om de bevestigen wat ze zeiden" over de Wagnergroep.

Meest gelezen