Videospeler inladen...

Kinderpsychiater Adriaenssens: “Wat koning Filip heeft meegemaakt in zijn jeugd noemen we emotionele verwaarlozing”

Kinderpsychiater Peter Adriaenssens noemt de jeugd van koning Filip “onaanvaardbaar, iets wat de tussenkomst van hulpverleners zou rechtvaardigen". Hij zegt dat in de docureeks ‘Filip van België’ over het leven van koning Filip. Adriaenssens spreekt over emotionele verwaarlozing en wil dit benoemen om andere jongeren die het moeilijk hebben te helpen. Morgen zendt Canvas de aflevering uit met deze uitspraak van Adriaenssens.

Kinderpsychiater Peter Adriaenssen windt er geen doekjes om. “In 2020 noemen we wat koning Filip als kind heeft meegemaakt emotionele verwaarlozing,” zegt hij, naar aanleiding van de docureeks op Canvas over Filips leven. In aflevering één zagen we hoe de jonge prins opgroeide in een gebroken gezin, met afwezige ouders. We zagen hoe zijn eenzame jeugd hem heeft getekend.

“Emotionele verwaarlozing is een vorm van kindermishandeling,” zegt Adriaenssens. “Het is ook de vorm van kindermishandeling die het meeste voorkomt, maar waar we het minste over praten. Ik vind het belangrijk dat we dat benoemen, los van de persoon, want het verklaart veel.”

(Lees voort onder de foto's)

Koning Filip als kind
Koning Filip als kind

Emotionele verwaarlozing is de vorm van kindermishandeling die het meest voorkomt en waar we het minst over praten.

Kinderpsychiater Peter Adriaenssens

Adriaenssens benadrukt dat hij geen vertrouweling is van de koning, wel dat hij spreekt vanuit zijn kennis en ervaring als kinderpsychiater. “De voorbije vijftien jaar hebben we heel veel bijgeleerd over de impact van emotionele verwaarlozing. Vandaag weten we dat emotionele wonden een invloed hebben op de ontwikkeling van vaardigheden als aandacht, concentratie, geheugen, motoriek, en dat een belangrijk effect is dat je als kind niet leert omgaan met emoties. Als mensen die je graag moeten zien, je ouders, heel afwezig zijn, dan leer je niet praten over emoties. Je leert dat het leven niet veilig is.” 

“Het gemis van zich veilig voelen vertaalt zich in lichaamshouding en veel bij die kinderen speelt zich af in het hoofd. Ze denken veel, maar zeggen niet veel over wat ze denken. Ze ontwikkelen een vermijdende stijl. Je hebt geleerd dat mensen die je zouden moeten liefhebben, afwezig zijn, dus je wordt wantrouwig. Je zal niet de vlotte uithangen, want wie weet, als je iemand sympathiek vindt, wat die binnen een paar maanden met je doet. Emotionele verwaarlozing heeft een ernstige impact op je ontwikkeling. Wat hij heeft meegemaakt, maken veel mensen mee.”

(Lees voort onder de foto's)

Koning Filip op een schoolfoto van Abdijschool Zevenkerken in West-Vlaanderen, waar hij zijn middelbare school volgde
Koning Filip wanneer hij 18 jaar is

Ik vind het belangrijk dat we dat benoemen, los van de persoon, want het verklaart veel. Wat hij heeft meegemaakt, maken veel mensen mee.

Kinderpsychiater Peter Adriaenssens

Voorbeeld voor jongeren

Adriaenssens vindt dat het verhaal van koning Filip anderen kan inspireren. “Hij heeft de laatste jaren al een paar keer in de media gezegd dat hij niet zo’n leuke jeugd heeft gehad,” zegt de kinderpsychiater. “Dat vind ik een belangrijke voorbeeldfunctie. De angst van vele mensen die zoiets meemaken is: ik ga het nooit kunnen. Hoe raak je daaruit? De koning toont dat mensen kunnen herstellen van een traumatische jeugd, en dat vind ik moedgevend.”

De koning kreeg als jonge prins veel kritiek te slikken: dat hij verkrampt en houterig is, en verstart in het openbaar. “Die commentaren hebben zijn onzekerheid nog gevoed,” zegt Adriaenssens. Het is pas als prins Filip Mathilde tegenkomt, dat hij rust vindt en geluk. “Om uit een situatie te raken als de zijne, moet je jezelf leren aanvaarden zoals je bent,” zegt Adriaenssens. “En van daaruit vertrekken om emoties te leren. Dat leer je makkelijker als je de goeie partner vindt.”

“Koningin Mathilde kent iets van trauma. Haar ken ik iets beter, want ik was tien jaar lang voorzitter van het Koningin Mathildefonds. Ik weet dat de dood van haar zus, toen ze zelf jong was, er ingehakt heeft. Ze heeft feeling voor trauma, dat zie ik ook in haar aandacht voor kwetsbare kinderen.”

(Lees voort onder de foto)

Koning Filip samen met koningin Mathilde

Erfopvolging versus kinderrechten

Adriaenssens heeft ook vragen bij ons systeem van erfelijke troonopvolging, en hoe mensen troonopvolgers behandelen. De uitspraak van oud-grootmaarschalk Herman Liebaers “hij kan het niet” als Filip dertig is, vindt hij schandelijk, omdat het aantoont hoe normaal we iets vinden dat eigenlijk abnormaal is.

“Als je aan kinderpsychiaters zou vragen, kan het dat wij als land beslissen dat de oudste van het gezin koning wordt,” zegt Adriaenssens, ook in de docu, “dan zeggen wij, dat is in tegenspraak met kinderrechten. Wij zijn een democratisch land dat beslist dat één kind in ons land niks te zeggen heeft. Heel je leven ligt al vast. Welke twintiger wil niet zijn eigen dromen realiseren?”

Als je aan kinderpsychiaters zou vragen, kan het dat wij als land beslissen dat de oudste van het gezin koning wordt, dan zeggen wij, dat is in tegenspraak met kinderrechten.

Kinderpsychiater Peter Adriaenssens

“Dus dat is al erg. En dan is er iemand die zegt, hij kan het niet. Alsof het normaal is dat zo’n kind dat maar moet aankunnen. Het ene jaar in het Nederlands, het andere jaar in het Frans, dan op een paleis wonen, dan op internaat. Dat is niét normaal, dat normaal vinden is abnormaal.”

(Lees voort onder de foto)

Koning Filip als prins, samen met zijn vader toen prins Albert en met koning Boudewijn

“Wat zo’n kind, prins, koning moet leren is het verschil maken tussen geloven en zijn. Wat de grootmaarschalk zegt, is wat hij gelóóft op dat moment, dat is iets anders dan of het zo is. En dat heeft de koning mooi aangetoond. Als ik de koning bewonder, is het omdat hij is opgestaan uit zijn traumatische jeugd en de gevolgen ervan.”

“Ik vind het mooi dat we de laatste drie jaar zien dat hij schildert. Dat is een vorm van emoties uiten. Daar geeft de koning een mooi teken voor de jeugd. Voor mij zou hij er nog meer over mogen praten, hoe dat voor hem is geweest, en hoe hij daar naar zijn gevoel is uitgeraakt. Omdat hij zo een hand kan uitsteken naar jongeren die het moeilijk hebben.”

(Lees voort onder de foto's)

Koning Filip toont het portret dat hij schilderde van zijn dochter kroonprinses Elisabeth aan de Franse president Emmanuel Macron
Koning Filip al kitesurfend

Voor mij zou hij er nog meer over mogen praten, hoe dat voor hem is geweest, en hoe hij daar naar zijn gevoel is uitgeraakt. Omdat hij zo een hand kan uitsteken naar jongeren die het moeilijk hebben.

Kinderpsychiater Peter Adriaenssens

Tegelijk koning én vader

Duidelijk is dat koning Filip zijn kinderen wèl een warm nest geeft, en hen wil behoeden, samen met koningin Mathilde, voor dezelfde moeizame jeugd die hem heeft getekend. “Koning Filip en koningin Mathilde slagen erin, ik denk zelfs als eerste “koningskoppel” in ons land, hun dubbele taak als staatshoofd en ouders zijn te vervullen,’ zegt Adriaenssens.

Het effect van dat warme nest zien we in kroonprinses Elisabeth, die anders dan haar vader vroeger, eerder bewondering oogst dan kritiek op of twijfel aan haar kunnen. “Als we kijken naar Elisabeth, zien we een evenwichtige dame, die alle voordelen in zich draagt van een opvoeding waar ze beschermd was,” zegt Adriaenssens.

“Haar moeder is psycholoog,” gaat Adriaenssens voort, “die kent de spelregels. Het kind lijkt haar opdracht van troonopvolger aan te kunnen. Tegelijk vind ik dat wij als samenleving niet zomaar het recht hebben om niet te vragen aan zo’n kind, hoe kijk jij daarnaar. Dat er geen scenario bestaat voor als die jongere een andere droom heeft, dat we dat kunnen oplossen zonder dat dat een landelijk drama wordt.”

(Lees voort onder de foto's)

Koning Filip geeft zijn dochter kroonprinses Elisabeth haar 'blauwe muts' van de Koninklijke Militaire School, teken dat ze geslaagd is in haar militaire initiatiefase in Kamp Elsenborn, en officieel militair en leerling-officier is
Koning Filip met zijn jongste dochter Eléonore, in het park van Laken, in 2014

Met zijn oordeel dat koning Filip in zijn jeugd emotioneel verwaarloosd is geweest, en dus eigenlijk mishandeld als kind, schuwt Adriaenssens de grote woorden niet. Toch heeft hij niet getwijfeld om zijn scherpe analyse te geven. “Ik wil geen evaluatie maken van zijn ouders en wat daar mogelijk gespeeld heeft. Ik stel alleen vast dat hij het ondergaan heeft.”

“En of het nu gaat over een kardinaal, of een monseigneur, of een koning: wij leven in 2020. Ik vind dat we niet eerst moeten vragen, over wie gaat het, en dan zeggen, hoe noem je dit. Ik vind het rechtvaardig het te benoemen zoals het is. Los van of we op onze donder gaan krijgen door het te zeggen. Dat is een signaal aan jongeren van vandaag.

Aflevering 2 van “Filip van België. De lange weg naar de troon”, is te zien op maandag 28 september, om 21.20 uur, op Canvas en via VRT NU.

Bekijk hieronder het verslag uit “Het Journaal’: 

Videospeler inladen...

Meest gelezen