Operatie "Red Kite", over and out: was dit eigenlijk succes voor ons land? En hoe moet het nu verder in Afghanistan?

Het is over en uit met operatie "Red Kite", de evacuatiemissie om Belgen uit Afghanistan weg te krijgen. "En daar zijn verschillende redenen voor geweest", legt journalist Rudi Vranckx uit. 

Eerst en vooral was er de veiligheid. "Het werd steeds moeilijker om de operatie operationeel te houden. Het risico werd te groot en de operatie liep sowieso al op z'n einde, omdat de Amerikanen over enkele dagen weg zijn. Zij hebben ook een aantal dagen nodig om hun troepen af te bouwen, dus je moet met een terugtellende kalender werken. Meer en meer landen, denk aan Polen of Duitsland, stoppen ook, dus de beslissing van België zal in overleg genomen zijn."

Daarnaast maakten de taliban het ook steeds moeilijker. "Al twee dagen gaven zij de boodschap aan Afghanen dat ze toch beter daar bleven. Als we de hele operatie bekijken, zullen er toch 100.000 mensen vertrokken zijn, dus ik denk dat de taliban met lede ogen aankeken hoe hun land leegbloedde aan bekwame mensen. Ze begonnen ook steeds moeilijker te doen."

Maar de belangrijkste reden was de dreiging tot een aanslag op of bij de luchthaven van Kaboel. "Die was heel concreet. Vanuit de Verenigde Staten en waarschijnlijk ook Engeland en Australië kwam de indicatie dat er zelfmoordaanslagen zouden kunnen komen in de chaos aan de poorten, meer bepaald door IS-K (IS in Afghanistan, red.). Dit is iets wat er al meer dan een week zit aan te komen. De zenuwen waren sowieso al gespannen en het werd alsmaar moeilijker."

Mogen we dit nu een succesvolle operatie noemen? "We hebben 1.400 mensen geëvacueerd, dat is toch niet niks", benadrukt Vranckx. "We hebben niet alleen Belgen gered, maar ook mensen die op de zwarte lijst van de taliban dreigden te belanden, denk aan "moeders voor vrede". Dat is symbolisch, België wilde duidelijk zijn verantwoordelijkheid nemen op vlak van mensenrechten, op vlak van vrouwenrechten."

Als er dan toch een manco was, dan is het de snelheid, zegt Vranckx. "Het is allemaal zo snel, zo onverwijld moeten gaan, terwijl de datum van 31 augustus eigenlijk al vastlag van in het voorjaar. Men had daar misschien iets meer op moeten anticiperen. Maar dat geldt voor de hele wereld, de hele wereld heeft zich hierop miskeken."

Wat het belangrijkste was voor ons land - en daar kadert deze beslissing ook in - was dat dit een operatie zonder slachtoffers zou blijven. "Het zou moeilijk geweest zijn om nog veel mensen van onze lijst veilig terug te halen. Men wou opletten dat er geen slachtoffers vielen bij de militairen, diplomaten, Belgen."

"Minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès (MR) heeft op de persconferentie wel benadrukt dat de eerste fase dan wel voorbij is, maar dat ons land Belgen daar nog altijd wil helpen." Zo probeert ons land nog steeds om Belgen daar te contacteren en bij te staan. 

De grote vraag blijft: wat nu? Wat met de Belgen die nog in Afghanistan zitten? En wat met het land, na de deadline van 31 augustus, wanneer de Amerikanen vertrekken? 

In beide gevallen zal Pakistan een sleutelrol spelen, benadrukt Vranckx. "We zijn via Pakistan aan deze operatie begonnen en het land wil ook op termijn nog mensen proberen te helpen die willen vertrekken. Bovendien hebben de taliban voorlopig aan de Amerikanen beloofd dat buitenlanders ook na 31 augustus het land zullen mogen verlaten. De vraag blijft dan of Afghanen met een buitenlands paspoort daar ook bij horen."

Pakistan heeft in Afghanistan ook nog een ambassade die bemand en operationeel blijft. "Als een van de enige landen, zo niet het enige. Pakistan heeft ook historische contacten met de taliban. Ze zullen dus achter de schermen monitoren hoe er een nieuwe regering gevormd wordt. Ze dringen ook aan dat het een inclusieve regering wordt, die de komende maanden en jaren het land draaiende houdt. Na 31 augustus zal het stof gaan liggen en zullen we moeten afwachten."

Hoe dan ook, benadrukt Vranckx, zullen we moeten opletten dat Afghanistan geen broeihaard van jihadistische bewegingen in de regio wordt. De afgelopen jaren hebben een aantal van die organisaties zich genesteld in Afghanistan. IS-K (IS in Afghanistan, red.) is er daar eentje van, die momenteel meer dan 1.000 leden telt. Zij hopen dat zij de extremistische vleugel van de taliban kunnen overnemen, als de taliban gaan besturen." Maar de taliban zullen IS wel onder de knoet proberen te houden, gokt Vranckx. "IS en de taliban zijn aartsvijanden. Ze willen ook iets anders. Bovendien is de leider van IS-K al geëxecuteerd door de taliban, en IS-gevangenen blijven voorlopig in de cel. Het verhaal met Al Qaeda is minder duidelijk, daar zijn ook meer familiebanden. Dus dat zullen we pas over enkele maanden, zo niet een jaar weten. Hoe dan ook staan de taliban onder druk van Pakistan om niet dezelfde fouten te maken als 25 jaar geleden."