1 jaar later: complottheorieën rond zaak-Jürgen Conings zijn gaan liggen, maar online nooit helemaal verdwenen

Morgen, 17 mei, is het exact één jaar geleden dat de zaak-Jürgen Conings losbarstte. Met de verdwijning van de militair doken er ook veel complottheorieën op die onder meer beweerden dat de man ‘geliquideerd was door de staat, omdat hij te veel wist’. Vandaag zijn die theorieën grotendeels verdwenen, al blijft het ongeloof in bepaalde kringen over de gang van zaken groot en zijn er nog altijd een twintigtal online groepen en accounts op platformen als Facebook, Twitter en Telegram die zijn naam dragen.

Waar ging de zaak over? 

Op 17 mei 2021 verdween beroepsmilitair Jürgen Conings spoorloos. De man bleek wapens te hebben gestolen uit de kazerne van Leopoldsburg en er werd onder meer gevreesd voor een aanslag op viroloog Marc Van Ranst die moest onderduiken. Het begin van een grote en lange zoektocht die dramatisch zou eindigen op 21 juni, toen het lichaam van Conings werd teruggevonden in het Dilserbos. De man had zich van het leven beroofd. 

Wie met vragen zit over zelfdoding kan terecht op de Zelfmoordlijn, op het gratis nummer 1813, of op zelfmoordlijn1813.be. Nood aan een gesprek? Dan kan u 24/7 terecht bij Tele-Onthaal op het nummer 106. U kan ook chatten via www.tele-onthaal.be. Jongeren kunnen terecht bij Awel op telefoonnummer 102, of via chat op awel.be.

Tal van complottheorieën doken op: de man zou zijn geliquideerd omdat 'hij te veel wist'.  Een beschuldiging die je toen overal op het internet kon lezen. En ook vandaag nog niet helemaal verdwenen is. 

‘De liquidatie van Jürgen Conings wil men zelfs niet onderzoeken’, schrijft iemand begin deze maand nog op Twitter als reactie op het nieuws dat in ons land elk jaar 75 moorden en doodslagen onopgemerkt blijven volgens wetsdokters.

Iemand anders beweert dan weer op TikTok dat Conings gedood is noch zelfmoord heeft gepleegd, maar nog steeds in een ‘loods gemarteld wordt’ om te bekennen wat hij weet over ‘stinkende zaakjes’ en over ‘een complot in de coulissen van de Staat.’

Ook blijven er soms vragen opduiken over hoe groot het toeval kan zijn dat het lichaam van Conings is gevonden door de burgemeester van Maaseik op een plek waar kort voordien vlakbij een intensieve zoektocht was gevoerd door politie en leger. Iets waar vorige jaar al veel over te doen was.

Nog steeds duikt de naam van Conings op op verschillende socialemediakanalen. Een twintigtal groepen op Facebook en Telegram dragen ook zijn naam. Al is de frequentie waarin daar boodschappen worden nagelaten wel lager dan een jaar geleden.

Ook bij de commentaren op de socialemediakanalen van VRT NWS duikt de naam sporadisch nog op. Maar waar een jaar geleden een steungroep op Facebook met meer dan 50.000 leden actief werd verwijderd, lijkt de commotie en het opwerpen van complotten zich vandaag eerder te beperken tot een kleinere groep.

Hoe groot kan het toeval zijn?

Het onderzoek rond de dood van Conings is nog altijd niet afgerond. Bepaalde details kunnen nog niet naar buiten komen, omdat dat het geheim van het onderzoek zou schenden. Alle antwoorden zijn er dus ook nog niet.

Als het over de vondst van het lichaam van Conings gaat, lijkt het toeval toch nog altijd een grote rol te spelen. De plek waar het lichaam is gevonden, lag buiten het zoekgebied dat werd afgebakend. Al kon dat op wel wat ongeloof rekenen.

"Onze honden hebben Jürgen Conings niet gevonden en dat kan door verschillende factoren’, vertelde Ronny Vandaele, directeur van de Directie Hondensteun van de Federale Politie daar vorig jaar over.  "De honden kunnen een honderdtal meter ver ruiken, maar de wind moet in de juiste richting staan en de weersomstandigheden beïnvloeden ook hoe erg het lichaam een geur afscheidt. En om bloed te kunnen ruiken, moeten de honden er al bijna pal met hun neus opstaan."

Echt ‘fake news’

Het was niet het enige ‘fake news’ dat voor wantrouwen zorgde. Meteen na de bekendmaking van de dood van Jürgen Conings op zondagmiddag 20 juni vorig jaar dook plots een screenshot van een artikel van Het Laatste Nieuws op sociale media op waar te lezen was dat Conings werd gearresteerd.

De man vertelde er meteen ook bij dat het artikel alweer was verdwenen en dat dat geen toeval kon zijn. Het voedde bij sommige mensen de idee dat Conings na zijn arrestatie is gedood. De krant zag zich genoodzaakt een bericht de wereld insturen dat iemand letterlijk ‘fake news’ verspreidde.

‘License To Kill’

De gemanipuleerde berichten en het toevalselement voedden ook bij sommige mensen mee het idee dat Conings het "slachtoffer is geworden van de Belgische Staat". Dat gevoel leeft al sinds eind mei bij sympathisanten van Conings. Toen was in verschillende kranten te lezen dat er een "license to kill" zou zijn uitgevaardigd tegenover Conings. Dat betekent dat als het tot een confrontatie zou komen, ze de opdracht hebben om Conings neer te schieten.

Maar dat bleek een nogal sensationele samenvatting van de werkelijkheid te zijn, want zo'n vrijgeleide bestaat helemaal niet in ons land. De uitleg van minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden dat zoiets niet bestaat, maakte geen indruk op bepaalde sympathisanten. Het zette mensen mee aan om een steunmars voor Conings te organiseren.

‘Lege lijkzak’

Plots trad ook Carine Knapen naar voren als advocate van de vriendin van Jürgen Conings. De Limburgse is een bekend figuur in Belgische coronakritische groepen. Ze heeft duizenden aanhangers op sociale media en via Facebook en andere kanalen stuurt ze uitvoerige analyses de wereld in over corona. Haar berichten zijn een mix van ellenlange redeneringen en cijferanalyses, al dan niet verbonden met het sentiment dat veel mensen delen: het gevoel van verbondenheid dat sinds de coronacrisis ontbreekt. Ze promoot ook regelmatig echte complottheorieën.

Knapen liet de familie van Conings geloven dat de militair geen zelfmoord had gepleegd. ‘Ik voelde aan de lijkzak en er zat alleen maar lucht in’, zei ze eerder. Ze suggereerde dat de vindplaats van Conings sporen vertoonde die erop wezen dat de militair werd vermoord en ook zij zinspeelde op ‘een staatscomplot’.

Het Staatscomplot

In die overtuiging kreeg ze nog eens onrechtstreeks hulp van Serge Lipszyc, de voorzitter van het Comité i, dat controle uitoefent op de werking van verschillende veiligheids- en inlichtingendiensten in ons land. ‘Misschien ben ik paranoïde, maar ik stel me de vraag of er misschien mensen binnen de staat waren die er belang bij hadden dat Conings nooit werd gevonden’, zei hij.

Lipszyc sprak over ‘structuren binnen de staat’ die extreemrechts zouden willen bevoordelen. Hij zag Conings als een marionet van ‘anti-democratische en anti-Belgische krachten’. Prompt werd Lipszyc tegengesproken door de federaal procureur, die verantwoordelijk was voor de zoektocht, en door adviseurs van het Comité i zelf. Die lieten in een brief aan Kamervoorzitter Éliane Tillieux (PS) weten dat er voor de aantijgingen van Lipszyc ‘geen enkele informatie, ondersteund door eender welk bewijs’ bestond.

Enkele maanden later vertelde de levenspartner van Conings uiteindelijk aan Het Laatste Nieuws dat er van een complot geen sprake was.

Was daarmee de kous af? Neen. Niet iedereen brak definitief met het complotidee. Bepaalde Facebook- en Telegramgroepen en extreme kringen blijven Jürgen Conings huldigen als verzetsstrijder die in volle coronapandemie de handschoen opnam tegen een dictatoriaal sanitair regime. Hij sneuvelde als held om een groot complot aan het licht te brengen. Dat verhaal blijft hangen in die groepen op sociale media die onder meer  zijn naam dragen.

Meest gelezen