Wetenschappers waarschuwen voor een dreigend tekort aan... zand!

Wereldwijd neemt de vraag naar zand zodanig toe dat de natuurlijke voorraden uitgeput dreigen te raken. Dat zeggen wetenschappers in het tijdschrift Nature. Ze willen dat de milieu-overheid van de Verenigde Naties (UNEP) en de Wereldhandelsorganisatie (WHO) maatregelen nemen om het zand op onze planeet te redden.     

Zand is een essentiële grondstof voor de aanmaak van beton en glas in de bouw, en ook voor het vervaardigen van computerchips. Omdat er wereldwijd almaar bijgebouwd wordt en het gebruik van elektronische apparaten almaar toeneemt, dreigen de zandvoorraden vroeg of laat uitgeput te raken.  

Het ene zand is het andere niet...

Volgens de verontruste wetenschappers zou dat wel eens eerder vroeg kunnen gebeuren. Zij vrezen dat tegen het midden van de eeuw de bestaande voorraden niet meer zullen volstaan om aan de vraag naar zand te voldoen. Ze hebben het dan niet over de onmetelijke zandvoorraden in woestijnen. Want woestijnzand is, net als het meeste strandzand, te glad en te fijn om als grondstof te dienen. De korrels laten zich namelijk moeilijk samenbinden. 

De bouwindustrie heeft grof zand nodig, dat vooral voorkomt in rivieren die maar 1 procent van het aardoppervlak innemen. Grof zand is dus veel minder voorradig dan fijn zand.  En in het tempo waarin het vandaag gewonnen wordt (jaarlijks wordt naar schatting tussen 32 en 50 miljard ton gewonnen), dreigt het over tientallen jaren schaars te worden.   

Zandgroeve

Hulp van UNEP en WHO

De wetenschappers vragen aan UNEP en de WHO om op te treden. Ze willen om te beginnen dat de voorraden duurzaam beheerd zouden worden, binnen een internationaal kader, en dat er bijvoorbeeld ook zand zou gewonnen worden op plekken waar dat nu nauwelijks gebeurt. Bij dammen bijvoorbeeld, waar het zand zich gewoon ophoopt en waar het gewonnen kan worden zonder schade te moeten aanrichten aan de omgeving.      

Ook willen ze dat bouwmaterialen als beton zoveel mogelijk gerecycleerd worden. Beton kan bijvoorbeeld vermalen worden en toegevoegd aan cement om mortel te maken. Zand zou als grondstof ook vervangen kunnen worden door verbrijzelde rots, of door afval (metaalslakken, vliegas,...) uit de industrie.  

Tenslotte vragen de wetenschappers een bewustmakingscampagne. Mensen moeten inzien dat zand geen eindeloos goed is, en dat de ontginning vaak gepaard gaat met conflicten en schade kan veroorzaken aan het milieu.

De zeldzame gaviaalkrokodil is onder meer door zandwinning met uitsterven bedreigd. Foto: Charles J.Sharp/Wikipedia

Gevolgen voor 3 miljard mensen, en dieren

Zandwinning kan wereldwijd gevolgen hebben voor 3 miljard mensen die aan een rivier wonen. Om over dieren en planten nog maar te zwijgen.

In de Mekongdelta bijvoorbeeld zijn er oevers die bezwijken omdat ze door zandwinning onstabiel zijn geworden. De regering van Viëtnam schat dat bijna 500.000 mensen als gevolg zullen moeten verhuizen. In het noorden van India ondergaan de oevers van de Ganges hetzelfde lot. Een zeldzame krokodillensoort waarvan nog maar 200 exemplaren leven,  verliest er haar broedplaatsen waardoor de soort helemaal dreigt uit te sterven.          

Meest gelezen