Hoe Europa de brexitbal weer in het Britse kamp legde, het relaas van een avond topdiplomatie
Er komt geen chaotische brexit op 29 maart. De 27 Europese regeringsleiders geven de Britse regering nog wat extra tijd, in het beste geval tot 22 mei, in het slechtste geval tot 12 april. En vooral: ze willen zelf niet de schuld krijgen voor een brexit zonder akkoord.
"Goedemorgen." Zo begon Brits premier Theresa May haar persconferentie iets na middernacht. Ze probeerde een ontspannen indruk te geven, na alweer een nieuwe plotwending in de brexitthriller.
De 27 Europese regeringsleiders hadden uren zonder haar vergaderd over haar vraag om de brexit uit te stellen tot 30 juni. Daarvoor had ze bijna twee uur lang geantwoord op vragen van haar Europese collega's: waarom vraag je uitstel? Ben je zeker dat het Lagerhuis bij een derde stemming het brexitakkoord wél zal goedkeuren? Ze maakte naar verluidt, alweer, geen verpletterende indruk.
May maakte naar verluidt, alweer, geen verpletterende indruk
Toen May de zaal verlaten had, begon een moeilijke discussie onder de 27 staatshoofden en regeringsleiders. Hun ambassadeurs hadden de avond voordien een ontwerptekst opgesteld: als het Lagerhuis het brexitakkoord volgende week zou goedkeuren, dan zouden de Britten een "technisch" uitstel kunnen krijgen tot 22 mei, de dag voor de Europese verkiezingen beginnen.
De brexit langer uitstellen zonder dat er in het Verenigd Koninkrijk verkiezingen worden gehouden zou voor veel juridische problemen kunnen zorgen. In de ontwerptekst stond geen regeling voor het geval het Britse parlement het akkoord opnieuw zou verwerpen, om de druk op de Britse parlementsleden zo hoog mogelijk te maken. Bij een verwerping dreigde een chaotische brexit op 29 maart, over exact één week.
De geruchtenmolen
Er ontstond een discussie tussen de regeringsleiders: is dit wel de juiste strategie? Moeten we nu al niet een plan opstellen voor het geval het brexitakkoord volgende week opnieuw verworpen wordt?
In de perszaal begonnen allerlei geruchten te circuleren. Frankrijk en België zouden 7 mei hebben voorgesteld als ultieme datum, om te vermijden dat de Europese top van 9 mei in het Roemeense Sibiu, over de toekomst van de EU, overschaduwd zou worden door de brexit. Het gerucht werd aan Belgische kant met klem ontkend.
Ambassadeurs en medewerkers van de regeringsleiders en de Europese Commissie begonnen in de wandelgangen een nieuw compromis uit te werken. De Bulgaarse ambassadeur nam hiervan een foto en plaatste die op Twitter.
Daardoor liep de vergadering uit. De persconferenties die gepland waren om 19 uur werden geannuleerd. De 27 staatshoofden en regeringsleiders gingen naar een andere zaal en begonnen aan hun diner. Normaal gezien zouden ze dan over de relaties met China moeten praten, maar dat thema werd uitgesteld naar vandaag. Meteen een bewijs dat brexit zoveel energie en aandacht opslorpt, dat er voor de Europese Unie minder tijd is om andere, gigantische uitdagingen aan te pakken.
Extra tijd
Tegen 23 uur begon uit te lekken welk compromis er gevonden was. Als de Britten het akkoord goedkeuren, krijgen ze uitstel tot 22 mei, zodat het Britse parlement het brexitakkoord kan omzetten in Britse wetten. Verwerpt het Britse parlement het akkoord, dan krijgt het Verenigd Koninkrijk tijd tot 12 april om te laten weten wat het wil.
De brexit intrekken, zoals 2 miljoen Britten in een petitie vragen, wil May ook niet
Waarom 12 april? Als de Britten willen meedoen aan de Europese verkiezingen, moeten ze ten laatste op 12 april beginnen met de voorbereiding ervan. Deze oplossing geeft de Britse regering en het parlement wat extra tijd om na een negatieve stemming te beslissen wat ze willen: een brexit zonder akkoord, de brexit helemaal intrekken, of langer uitstel vragen om over een veel zachtere brexit te onderhandelen. In dat laatste geval zullen ze Europese verkiezingen moeten organiseren. Op haar persconferentie zei Theresa May dat ze dat niet wil. De brexit intrekken, zoals 2 miljoen Britten in een petitie vragen, wil ze ook niet.
Bal teruggespeeld
Voor de 27 Europese regeringsleiders biedt deze oplossing een aantal voordelen. Ze moeten volgende week niet opnieuw naar Brussel komen om een noodscenario te verzinnen voor het geval het Britse parlement het brexitakkoord opnieuw verwerpt. Dat parlement weet nu wat de opties zijn, de parlementsleden van meerderheid en oppositie zullen moeten wikken en wegen wat ze willen.
Het zullen niet de Europese regeringsleiders zijn die op een crisistop op 28 maart op de exitknop duwen. Als de Britten nog langer dan 12 april in de Europese Unie willen blijven, moeten ze dat zelf aangeven. In dat geval zullen de 27 regeringsleiders nog eens moeten samenkomen om dat verzoek te bekijken. En zo ligt de bal weer in Londen.
Vandaag is in Brussel de tweede dag van de Europese top in Brussel gestart. Herbekijk hieronder de reportage over de situatie in Het Journaal en de analyse door onze reporter ter plaatse Rob Heirbaut:
