Republikein Kevin McCarthy niet langer voorzitter van Huis van Afgevaardigden na conflict met partijgenoten: "Ik heb geen spijt"

Het Capitool, de thuisbasis van het Amerikaanse parlement met enerzijds de Senaat en anderzijds het Huis van Afgevaardigden, heeft in zijn bestaan al heel wat historische momenten meegemaakt. Wat gisteren in het Huis van Afgevaardigden gebeurde, kan in dat rijtje worden bijgeschreven. Voor het eerst in de geschiedenis is de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden weggestemd door de leden van het parlement.

De Republikein Kevin McCarthy werd aan de kant geschoven na een motie van wantrouwen van zijn partijgenoot Matt Gaetz. Die maakt deel uit van een relatief kleine groep van rechts-radicale Republikeinen, de Freedom Caucus. Gaetz was misnoegd omdat McCarthy de voorbije dagen heeft samengewerkt om een "shutdown" van de Amerikaanse overheid te vermijden. Afgelopen weekend bereikten de Republikeinen en de Democraten daarover op het allerlaatste moment een akkoord.

Voor Matt Gaetz, die een aanhanger is van ex-president Donald Trump, kan het niet dat voorzitter McCarthy heeft samengewerkt met de Democraten om een akkoord te vinden. Gaetz kan zich ook niet achter de noodbegroting scharen die het Huis van Afgevaardigden en de Senaat hebben goedgekeurd. En dus diende hij een motie van wantrouwen in tegen McCarthy. Die motie heeft hij gewonnen, zij het nipt. 216 leden stemden voor het vertrek van McCarthy, 210 tegen. Exit McCarthy, dus.

Het is het (voorlopige?) hoogtepunt van de almaar toenemende verdeeldheid binnen de Amerikaanse politiek tussen Republikeinen en Democraten, maar ook binnen de Republikeinse partij. De verkiezing van McCarthy als voorzitter van het Huis eerder dit jaar was al een teken aan de wand. Hij had maar liefst 15 stemrondes nodig voor hij de steun van voldoende parlementsleden had.

De Republikeinen hebben met 221 zetels een krappe meerderheid in het Huis van Afgevaardigden (de Democraten hebben er 212, 2 zitjes zijn momenteel vacant, red). Ook de goedkeuring van het wantrouwen tegen McCarthy goed te keuren was nipt: 216 leden van het Huis stemden voor de motie, 210 tegen.  

De Democraten hadden vooraf al aangegeven dat ze McCarthy niet zouden steunen. Ze vinden het niet kunnen dat McCarthy alles op hen afwentelt. Maar naast de Democraten stemden ook 8 leden van de Republikeinse partij vóór het vertrek van McCarthy.

McCarthy heeft geen spijt van het akkoord met de Democraten over het vermijden van de shutdown. "Het was allemaal voor het Amerikaanse volk. Ik had onze troepen niet in de ogen kunnen kijken en zeggen dat ik hen niet kan betalen. Als ik mijn job verlies door iets waarin ik echt geloof, dan heb ik daar vrede mee."

De Democraten steunden McCarthy dus niet, ondanks zijn inspanningen om een "shutdown" te vermijden. Hij wees op de persconferentie dan ook met een beschuldigende vinger naar de Democraten. "Ze kozen voor politiek boven de Amerikaanse overheid", klonk het.

Maar de ex-voorzitter van het Huis had ook geen goed woord over voor de 8 Republikeinen die voor zijn afzetting hebben gestemd. "Zij mogen zich geen conservatieven noemen omdat ze kwaad en chaotisch zijn", klonk het. McCarthy beschuldigde Matt Gaetz, die de motie van wantrouwen had ingediend, bovendien van aandachtszoekerij. "Je weet dat het persoonlijk was. Dit had niks van doen met overheidsuitgaven."

Is er iets dat McCarthy anders gedaan zou hebben ten opzichte van zijn 8 partijgenoten die tegen hem gestemd hebben, was de vraag. "Ja, een heel aantal van hen heb ik helpen verkiezen, dus ik had waarschijnlijk iemand anders moeten kiezen", klonk het ietwat ironisch.

Heel wat Republikeinse afgevaardigden in het Huis zijn ook niet te spreken over het gedrag van hun partijgenoten. Er is grote boosheid omdat een kleine groep hen in de chaos heeft gestort.

De voorzitter van het Huis (de speaker) is een belangrijke figuur in de Amerikaanse politiek. Na de vicepresident is hij of zij tweede in lijn van opvolging van de president. Wanneer het Huis en het presidentschap in handen zijn van verschillende partijen, zoals nu het geval is, wordt de voorzitter van het Huis vaak gezien als oppositieleider.

De Republikein Patrick McHenry, een bondgenoot van McCarthy, werd meteen na de stemming aangeduid als waarnemend voorzitter. Maar de grote vraag is hoe het nu verder moet. Het Huis zal de rest van de week niet meer samenkomen, de Republikeinen moeten nu een nieuwe kandidaat naar voren schuiven. Voorlopig heeft nog niemand bij de Republikeinen zich kandidaat gesteld. McCarthy zelf zal geen kandidaat meer zijn, liet hij na zijn vertrek verstaan. Het is ook maar de vraag hoe lang het zal duren voor er een nieuwe voorzitter is, McCarty had zoals gezegd 15 stemrondes nodig.

Het is niet duidelijk of zijn tijdelijke vervanger, McHenry, volledige of beperkte bevoegdheden krijgt. Er zijn ook geen afspraken hoe lang iemand als interim-voorzitter kan aanblijven. Op 11 oktober staat alleszins een stemming voor een nieuwe voorzitter gepland.