Energieprijzen gaan door het dak: hoe komt dat? En wat kan je nu best doen? "Paniekvoetbal is niet nodig"
De economie gaat eindelijk weer in stijgende lijn, maar dat doen ook de energieprijzen. In die mate zelfs dat specialisten een beetje met een frons het najaar tegemoet kijken. Maar wat speelt daar dan allemaal op de achtergrond? En wat moet je doen om die hoge prijzen zo weinig mogelijk te voelen? Drie vragen en antwoorden.
1. Hoge energieprijzen, hoezo?
Het was Test-Aankoop dat vorige week de kat de bel aanbond. De consumentenorganisatie merkte in de maandelijkse tariefkaarten van de energieleveranciers de laatste maanden forse prijsstijgingen op, zowel bij elektriciteit als bij gas. En het gaat voor alle duidelijkheid over hogere energiekosten, niet over de distributienettarieven of heffingen die ook een belangrijk deel vormen van uw factuur. VRT NWS-journalist Steven Rombaut legt hier nog eens uit hoe die factuur in elkaar zit:
Wie in Vlaanderen zo'n 3.500 kWh per jaar stroom verbruikt, betaalt nu met een vast elektriciteitscontract gemiddeld 523 euro voor die stroom (dus zonder netkosten), waar dat vorig jaar nog 388 euro was. Dat is een stijging met 35 procent. Bij variabele contracten is die prijs zelfs gemiddeld gestegen met 64 procent, van 293 euro naar 480 euro.
Bij de gasprijzen is de stijging zelfs nog pertinenter. Een Vlaamse consument met een gemiddeld verbruik van 23.260 kWh per jaar en een vast gascontract betaalt nu 950 euro voor dat gas, netkosten niet meegerekend, 70 procent meer dan vorig jaar. Bij variabele contracten betaal je zelfs bijna 3 keer meer.
Bij energiewaakhond CREG hebben ze de uit de pan swingende prijzen ook opgemerkt, zegt adviseur Prijzen en Rekeningen Kurt Hernot. "Vooral het feit dat het prijsniveau nu hoger ligt dan in november 2018 is opvallend. We hadden toen een koude winter en verschillende nucleaire installaties waren uitgevallen. Dus dat is toch wel even schrikken."
2. Vanwaar die forse prijsstijging?
Bij Test-Aankoop spreken ze van een "perfecte storm" voor hoge prijzen, waarin verschillende factoren op hetzelfde moment samenkomen. Een van de belangrijkste verklaringen is natuurlijk de heropleving van de economie na de coronakopzorgen van het voorbije anderhalf jaar.Ā
De hoge prijzen zijn wel degelijk een probleem, maar mensen moeten nu ook niet als gekken veranderen van product of leverancier
"In 2020 hadden we het andere uiterste", zegt Simon November, woordvoerder bij Test-Aankoop. "De fabrieken lagen stil, de vraag was veel lager, het aanbod was groter, dus de prijzen waren laag. Nu zien we het tegenovergestelde: de economie trekt weer aan, samen met de vraag naar olie en gas. Dat drijft de prijs naar omhoog."
Maar daar komt nog eens bij dat ook de COā-prijzen fors zijn gestegen. "Die zijn meer dan verdubbeld om precies te zijn: van 25 euro per ton COā vorig jaar naar 53 euro in juni", zegt Hernot. Die COā-prijzen zijn in feite heffingen die Europese grootgebruikers van fossiele energie moeten betalen, ook stroomleveranciers dus.Ā
Het doel is natuurlijk om bedrijven aan te zetten om minder COā uit te stoten. Maar als die heffingen de hoogte in gaan voor een energieleverancier, worden die doorgerekend in de factuur van de consument, vertelt Steven Rombaut:
Bovendien liggen ook de petroleum- en steenkoolprijzen op een bijzonder hoog niveau Ć©n was de vraag naar aardgas in april en mei in Europa hoger omdat de temperaturen opvallend lager lagen. "We vernemen ook dat er toeleveringsproblemen zijn met de kerncentrales in Frankrijk", vult November aan. "En ook in de waterkrachtcentrale van Coo zijn onderhoudswerken aan de gang."
3. Wat moet of kan je doen als consument?
"Paniekvoetbal is niet nodig", vindt Kurt Hernot van de CREG. "De hoge prijzen zijn wel degelijk een probleem, maar mensen moeten nu ook niet als gekken veranderen van product of leverancier."
Met name mensen met lopende, vaste energiecontracten, die een paar maanden geleden werden afgesloten, moeten zich geen zorgen maken en volgens Hernot "stilletjes blijven zitten". "Voor een groot deel van de markt is er dus geen reden tot paniek." Dat zegt ook Steven Rombaut:
Heb je nu een variabel energiecontract lopen, dan zal je die hogere prijzen wellicht voelen op het moment dat je jouw jaarafrekening krijgt. Te meer omdat energiespecialisten niet onmiddellijk hoopgevende tekenen voor een nakende prijsdaling zien na de zomer. De kans bestaat dus wel degelijk dat je wat gaat moeten bijbetalen.
Wie net nu wel een nieuw contract moet afsluiten, krijgt de raad om op dit moment zeker te kiezen voor een variabel contract. "Maar je moet wel goed vergelijken", waarschuwt Simon November van Test-Aankoop. "Want veel leveranciers werken bijvoorbeeld nog met een vaste vergoeding, die je moet betalen als je klant wordt, maar die je niet terugkrijgt als je vertrekt."
Om energiecontracten in detail te vergelijken, kan je onder meer de V-test van de Vlaamse energieregulator VREG gebruiken.