"De bezetting maakt Israël kapot"

Sebastian (foto) was jarenlang de "HARDtalk"-man van de BBC en begon deze sessies vlak na de Arabische Lente. De sessies worden gehouden in Tunesië, Egypte en Jordanië, maar af en toe ook op andere plaatsen. Zo mocht de de facto hoofdstad van Palestina, Ramallah, vorig jaar nog een debatronde ontvangen en was gisteren voor het eerst Jeruzalem aan de beurt, meer bepaald West-Jeruzalem.

"The new Arab debates" (NAD) zijn net als "HARDtalk" een talkshow, maar dan anders. Na de "Doha debates" in Qatar waar Sebastian al in 2004 mee begonnen was, vond hij het tijd om naar de plekken te gaan waar er echt iets gebeurde. Drie weken na de omverwerping van het Ben Ali-regime in Tunesië organiseerde hij daar meteen het eerste debat. Het is van ontzettend veel belang dat in de regio de debatcultuur hoog gehouden wordt en de gewone man in de straat te betrekken bij de politiek, hem zijn mening te laten zeggen en hem toe te laten een kant te kiezen. Wat niet altijd even makkelijk is in deze contreien.

De NAD schuwen de controverse niet en gaan heikele thema’s eerder opzoeken dan ze te vermijden. Dat was ook gisteren het geval toen Tim Sebastian een voor– en tegenstander van de stelling "de bezetting maakt Israël kapot" uitgenodigd had in West-Jeruzalem.

Die militaire bezetting is al 48 jaar aan de gang en maakt de verhoudingen tussen Israël, de Palestijnen, de buurlanden en de rest van de wereld bijzonder moeilijk. Bovendien lijken almaar meer landen zich tegen Israël te keren met allerlei boycotinitiatieven en politieke stellingnamen. De bezetting wurgt niet alleen de Palestijnen, ook Israël zelf lijkt er langzaam maar zeker het slachtoffer van te worden.

Beleidsmakers, politici, think tanks en ngo’s maken zo goed als dagelijks hun visie bekend, maar hoe denkt de Israëlische burger hierover? Daar wilde Sebastian gisteren naar polsen.

Het debat vindt plaats in het Konrad Adenauer Auditorium in de schaduw van de Oude Stad. Met de hete adem van bezet Oost-Jeruzalem in de nek. Bij het binnenkomen krijgt iedereen een vragenlijst in de handen gedrukt en twee kaartjes met daarop telkens twee vierkantjes om aan te kruisen. Eentje "voor" de stelling en eentje "tegen".

Het is de bedoeling dat een van de kaartjes voor het debat wordt ingevuld en afgegeven. Het andere wordt na de debatronde opgehaald. Bedoeling is uiteraard te checken of het debat überhaupt iets heeft uitgehaald. Na nog een paar afspraken –het debat wordt opgenomen en later uitgezonden op de tv-zender Deutsche Welle- kan de show dan eindelijk beginnen.

Tim Sebastian wordt op het podium geflankeerd door een spreker voor en een spreker tegen de stelling. Links (vanuit het standpunt van het publiek) van hem zit Uri Zaki. Twee jaar geleden nog was Zaki directeur van B’tselem, een linkse ngo die opkomt voor de mensenrechten van de Palestijnen.

Rechts van hem Dani Dayan, een overtuigd verdediger van de nederzettingspolitiek van Israël. Ze krijgen beiden een paar minuten de tijd om hun standpunt te verduidelijken voor de eigenlijke discussie van start gaat.

Zaki mag de spits afbijten. Wat hem niet zo goed afgaat en ook Tim Sebastian bijt veel te snel toe. Als het de beurt is aan Dani Dayan om te verduidelijken waarom hij het niet eens is met de stelling, maakt hij eerst en vooral duidelijk dat hij versteld stond toen hij de stelling onder ogen kreeg. Hij heeft namelijk problemen met het woord "bezetting". De woordkeuze is volgens hem fout. Een ultiem oxymoron. Ze gaat regelrecht in tegen de waarheid. Alsof dat nog niet volstaat, voegt hij er nog aan toe dat de woordkeuze compleet ouderwets en achterhaald is. Het spel kan beginnen.

Wie Tim Sebastian nog kent van "HARDtalk", weet dat hij graag aanvalt en niet gauw loslaat. Dat is nog altijd het geval, maar het debat lijkt nogal snel van de essentie af te glijden. Het debat, de opmerkingen en vragen uit het publiek gaan eerder over de Palestijns-Israëlische kwestie dan over de kwestie of de bezetting Israël al dan niet kapot maakt. In de zaal zitten nogal wat kolonisten, die zich afvragen wat the big deal is en die dreigen het discours naar zich toe te trekken.

Tot één iemand uit het publiek de koe bij de horens vat en de bezetting als enige project omschrijft, dat Israël definieert, een project waar heel wat andere zaken voor moeten wijken.

En tot er vervolgens een jonge soldaat in uniform het woord neemt en het hele debat doet kantelen. De jonge man getuigt over wantoestanden op de Westelijke Jordaanoever, over de militaire bezetting en de uitwassen ervan in de Israëlische samenleving. Hij geeft uiting aan zijn vrees dat de bezetting Israël wel degelijk kapot maakt. Niet de economie, niet de cultureel of politiek, maar het hele moraal van de staat Israël staat volgens hem op instorten.

Zijn getuigenis veroorzaakt tumult in de zaal. De dame naast mij neemt een foto van de soldaat en zegt dat ze hem zal aanklagen, want het is een leugenaar, een bedrieger. Ook op het podium blijft de reactie niet uit. Dani Dayan veegt de jonge man de mantel uit, noemt hem een leugenaar en daagt hem uit namen te noemen van oversten die hem de opdracht zouden gegeven hebben zich superieur op te stellen ten opzichte van de Palestijnen en ze niet als mensen te behandelen. Zo iemand komt voor de militaire rechtbank, beweert Dayan. Het duurt even voor de rust weerkeert.

Het is een gepolariseerd debat dat, helaas, niet verrast, maar bevestigt hoe ver -ook binnen de Israëlische gemeenschap- de meningen uiteenlopen. Het resultaat van het debat onderstreept dat des te meer. Voor het debat had 48 procent "voor" de stelling gestemd. Na het debat 50 procent. Het is de eerste keer in de geschiedenis van de NAD dat de stemming gelijk verdeeld is. Tim Sebastian was achteraf best tevreden. Hij houdt sowieso niet van "gemakkelijke" gesprekken. Die leveren niet veel op. De jonge, dappere soldaat wacht een celstraf en de kolonisten keren terug naar hun nederzetting op de Westelijke Jordaanoever. Het leven zoals het is, Israël.