Belgisch voetbal zal sociaal zijn of niet zijn

Als het vandaag de dag over het Belgisch professioneel voetbal gaat, denken we misschien in de eerste plaats aan alle mistoestanden die de voorbije weken ruimschoots in de media kwamen. Met de operatie “Propere handen” ontplofte een bom onder het Belgisch voetbal. Voetbalmakelaars en scheidsrechters belandden in de gevangenis, er kwamen beschuldigingen van matchfixing en voor enkele clubs dreigen zware gevolgen. Football leaks deed daar nog een schepje bovenop en bracht vermoedelijk bedenkelijke praktijken van voetbalbonzen aan het licht.

 “We willen dat onze clubs structureel inzetten op sociale projecten”, zegt Stijn van Bever, CSR manager bij de Pro League. Hij is verantwoordelijk voor het stimuleren van de communitywerking bij de Belgische professionele voetbalclubs. Het gaat om Corporate Social Responsibility of in het mooi Nederlands: Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. In het Belgisch voetbal spreken meestal over communitywerking. “We willen met de clubs lokaal onze verantwoordelijkheid nemen”, verklaart Van Bever de term.

De amateurploeg City Pirates won ook  de zilveren UEFA Grassroots award voor hun inspanningen om via het voetbal kansarme kinderen bijvoorbeeld aan het studeren te krijgen met huiswerkbegeleiding. City Pirates is gelukkig geen alleenstaand geval. Ook professionele Belgische voetbalploegen doen tegenwoordig aan Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) en proberen zo sociaal werk te doen in de wijken waar ze gevestigd zijn.

De Pro League wil de kracht van voetbal gebruiken om iets terug te doen voor de maatschappij. “We krijgen veel steun van de overheid”, zegt Van Bever. “De overheid steunt voetbalclubs met hun infrastructuur en staat vaak mee in voor de veiligheid tijdens voetbalmatchen door de inzet van politie. Het is dan ook logisch dat voetbalclubs iets terug doen voor de maatschappij.”

Professor Inge Derom van de onderzoeksgroep Sport & Society van de VUB bevestigt het belang van communitywerking in het voetbal. “Sport kan mensen verbinden, het is een manier om mensen samen te brengen. Het is de eerste trigger waaraan we dingen kunnen koppelen, zoals een pedagogisch project met bijvoorbeeld huiswerkbegeleiding. Kinderen kunnen in de club een aantal zaken bijleren, die het sportieve overstijgen.” Maar sport alleen kan niet alle problemen oplossen. “Wij proberen een samenwerking te creëren tussen de sportclub, jeugdwerk en andere sociale partners”, zegt Derom.

In een rapport van Deloitte dat de socio-economische impact van de Pro League op de Belgische economie onderzocht, vinden we een aantal cijfers terug.  In het seizoen 2017 - 2018 werd bijvoorbeeld een budget van 1,7€ miljoen uitgetrokken door Belgische professionele voetbalclubs om te investeren in sociale projecten. Met dit budget werden 298 projecten georganiseerd voor 55.000 deelnemers. 

Professor Jeroen Scheerder, sportsocioloog aan de KU Leuven, heeft onderzoek gedaan naar het Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen binnen het professionele voetbal. Hij merkt op dat de budgetten die gereserveerd worden voor communitywerking binnen het voetbal toch ook vaak via subsidies van de overheid komen. “Meestal gaat het om geld van lokale overheden”, zegt Scheerder. ”Maar ook de regionale of federale overheid draagt bij. Als die overheidsgelden wegvallen, stellen we vast dat ook de investeringen in communitywerking stilvallen. Privé sponsorgelden dienen toch hoofdzakelijk voor sportieve investeringen”

Sinds 2017 heeft de Pro League een Pro League + label in het leven geroepen om clubs te stimuleren om aan communitywerking te doen. 17 van de 24 clubs voldoen daar reeds aan. “Wij verwachten van alle 24 profclubs dat zij een maatschappelijke actor zijn” zegt Van Bever. “De clubs moeten een beleidsplan ontwikkelen. Ze moeten op papier zetten welke hun maatschappelijke objectieven zijn, wie hun partners daarin zijn en wat de middelen zijn die ze daarvoor inzetten. De Pro League evalueert dan de plannen, samen met de VUB. Clubs met een positieve evaluatie krijgen van ons het label en ook financiële ondersteuning. Ze worden erkend als een verantwoordelijke en duurzame sociale actor. Ze krijgen ook opleiding en ondersteuning. De Pro league geeft de clubs 75.000 euro subsidie. We worden ook elk jaar iets strenger. Het mag niet vrijblijvend zijn, het moet duurzame visie zijn.”

Sportsocioloog Scheerder stelde in zijn onderzoek vast dat het vooral de clubs zelf zijn, die in het verleden initiatieven hebben genomen om aan sociaal werk te doen. “De Pro League en de Belgische en regionale voetbalbonden zijn er pas de laatste jaren aan begonnen. Dat is zeker een goede zaak omdat die federaties veel expertise hebben en dus een coördinerende rol kunnen opnemen.”

Ondertussen hebben 15 clubs een homeless werking. Dat is een samenwerking met lokale homeless teams waarin mensen die dak –of thuisloos zijn voetballen. Die projecten zijn een samenwerking met OCMW’s, straathoekwerking en voetbalclubs. De Pro League clubs stellen  bijvoorbeeld kledij of een ruimte om te trainen ter beschikking. Ze voorzien soms ook een trainer of vervoer naar wedstrijden.

KAA Gent heeft met haar KAA Gent Foundation de meest uitgebreide communitywerking  binnen de Pro League. De werking is er opgezet in nauwe samenwerking met de lokale overheid en met de supporters. KAA Gent - een coöperatieve met sociaal oogmerk - heeft zo acht mensen in dienst die zich enkel met sociaal werk bezighouden. In de buurt naast het stadion beheert de KAA Gent Foundation een wijkhuis waar mensen terechtkunnen voor allerlei sociale ondersteuning. Buurtbewoners ontmoeten er elkaar, steken samen de handen uit de mouwen voor de buurt en voor elkaar. In diezelfde wijk runt de KAA Gent Foundation buurtsportprogramma’s, wordt sterk samengewerkt met de basisscholen en is er zelfs een Buffalo Dance Academy.

De Ghelamco Arena is een open stadion dat niet enkel gebruikt wordt voor de eigen maatschappelijke werking, maar ook voor non-profit activiteiten van het Gentse middenveld. Stadionrondleidingen worden er verzorgd door supporters. En elke maandagavond verzamelen KAA Gent-fans er voor sport en beweging.

De club biedt ook instapjobs aan, voor mensen die moeilijk werk vinden. Het gaat dan bijvoorbeeld om het opkuisen van tribunes en dergelijke. Bij Gent zijn er ondertussen twee mensen in vaste dienst die uit de homelesswerking van de club komen.  

Het jaarbudget van de KAA Gent Foundation zal in 2018 voor het eerst meer dan een half miljoen euro bedragen. Dat is meer dan één vierde van het totale jaarlijkse maatschappelijke budget dat door de 24 profclubs in België bij elkaar wordt gebracht.

Waasland-Beveren organiseert elk jaar de W-B Cup. 23 scholen in Beveren en Sint-Niklaas nemen aan dat toernooi deel. De nadruk ligt er op fairplay en alle kinderen mogen meedoen. Daarnaast heeft de club ook een elftal voor mensen met een psychische kwetsbaarheid “The Yellow Ants”. Deze mensen spelen onder begeleiding mee in een reguliere bedrijvencompetitie. De gemeente Beveren en de stad Sint-Niklaas steunen de club financieel in haar sociaal werk.

Op nationaal vlak doet de Pro League aan sensibilisering.  “We hebben een driejarige samenwerking met de Vlaamse stichting verkeerskunde en haar Waalse tegenhanger” zegt Van Bever. “We zetten van elke ploeg één speler in om de fans op te roepen om mee te doen aan de Grote Verkeersquiz. Zo wordt verkeersveiligheid spelenderwijs opgefrist. Je hoort vaak dat voetballers met snelle wagens rijden en zich niet aan de regels houden, maar dat was net een reden om aan sensibilisering te doen. Om zo het imago van voetballers bij te stellen, maar ook om het belang van verkeersveiligheid te onderstrepen.

We doen elk jaar mee met “don’t drink en drive”, samen met onze sponsor AB Inbev. We doen ook elk jaar een campagne rond gezondheid, dit jaar in het voorjaar in het kader van "stop darmkanker". De risicogroep op de ziekte is de groep die in onze tribunes zit. Deze mensen krijgen in het stadion folders in plaats van in het ziekenhuis. Anders zouden die mensen niet bereikt worden.

Inge Derom van de VUB ziet het belang van communitywerking in de toekomst alleen maar toenemen. “De samenleving gaat ook steeds meer eisen dat professionele voetbalclubs hun sociale rol opnemen. Ook die UEFA grassroots awards, al staan die los van het professionele voetbal,  hebben belang. Ik zie zowel lokaal dingen opkomen, zoals City Pirates en BX Brussels van Vincent Kompany, maar ook in het professioneel voetbal is een positieve evolutie ingezet.”