De vijf boeken die het leven van Trixie Whitley hebben veranderd

De release van "Lacuna" was in eerste instantie in de herfst van vorig jaar gepland, maar Trixie Whitley had goede redenen om die uit te stellen. "De muzieksector is geen evidente industrie om in te functioneren als jonge moeder (Whitley heeft een dochter Phoenix, die 4 jaar oud is, red.)."

Ze wilde duidelijke grenzen stellen en de regie in eigen handen nemen: "Zelf ben ik nooit erg gefocust geweest op mijn carrière of op cijfers, maar na bepaalde successen komen dat soort zaken wel in the picture en ik merkte dat vooral anderen daar hun voordeel mee wilden doen. Ik wil niet puur in functie van een industrie staan, maar ik wil ook de tijd kunnen nemen om mij als mens verder te ontplooien, los van de "carrièrevrouw"."  

Half september postte Whitley op Instagram dan ook dat ze zich even terugtrok uit haar "werkmarathon". "Ik heb beseft dat ik een patroon had opgebouwd. Ik ben al heel jong professioneel beginnen te werken, vaak ook voor anderen. Bij mij werkte het zo: als ik onder heel veel druk stond, performde ik bijna het best. De keerzijde daarvan is dat je continu in een soort rollercoaster-modus zit, heel extreem."

Whitley wilde deze keer zelf de controle behouden. "Bij mijn vorige twee platen ("Fourth corner" en "Porta Bohemica", red.) was de release altijd een rush en stond de timing heel erg in functie van de agenda van de industrie.  Ik voel nu minder de noodzaak om anderen te plezieren en sta meer op mijn strepen. Er moest voor mijn kind en voor mijn eigen welzijn een andere manier bestaan. Maar ik moet dan wel durven uitspreken wat ik nodig heb.”

"Lacuna" klinkt enigszins anders dan haar vorige werk: ritmischer en er is ook meer gebruikgemaakt van analoge elektronica. Veel ideeën groeiden pas in de studio uit tot songs. 

Bekijk de video van de single "Touch": (en lees verder onder de video) 

"Ik voel het meer aan als een soort van thuiskomen bij een visie die ik ben beginnen te creëren in mijn puberteit", zegt Whitley daarover. "Mijn eerste twee platen zie ik als groeisprongen om tot deze plaat te komen. Dit album en waar ik nu sta (live, zakelijk, creatief en visueel), komt van een oorspronkelijke inspiratie en visie die ik rond mijn 12^e al ben beginnen te ontwikkelen. Het heeft wel tot nu geduurd om alle dingen die op mijn pad kwamen te ervaren om daaruit te kunnen leren." 

De eerste schrijfster over wie Trixie Whitley het bij een cappuccino in Gent wil hebben, is Marguerite Duras (1914-1996). Deze Franse schrijfster, regisseur en feministe leidde een bewogen leven. Ze groeit op in Vietnam en tijdens Wereldoorlog II zit ze in het verzet. De hoofdthema's in haar werk zijn de liefde en de dood. Een deel van haar jeugd beschrijft ze in het semi-autobiografische boek "L'amant", waarvoor ze in 1984 de Prix Goncourt krijgt. 

Deze vier verhalen: "Le square", "Moderato cantabile", "Dix heures et demi du soir" en "L'après-midi de Monsieur Andesmes" schrijft Duras in de tweede helft van de jaren 50.  Het was Adam Nichols, een goede vriend van Trixie Whitley en de redacteur van "Just kids" van Patti Smith, die Whitley aanraadde om ze te lezen. 

"Het was de eerste keer dat ik met de term lacuna (leegte, leemte, hiaat) in aanraking kwam", zegt Whitley.  "Adam is een zeer goede vriend, met wie ik uren over literatuur, artiesten en schrijvers kan praten. Hij zei me: “Duras is meester in het creëren van lacuna's”.  Die verhalen zijn zo krachtig door de manier waarop ze bepaalde leemtes in haar schrijven en in haar verhaal laat. In bepaalde passages raak je erg verward, je denkt: ze laat ons in de steek als lezer, maar -en dat heb je pas achteraf door- dat is eigenlijk het punt. Ik was er compleet door gefascineerd, hoe ze zo’n duidelijke boog maakt tussen de vier verhalen, terwijl er toch ook zoveel onuitgesproken dingen tussen de lijnen zitten. Je moet je verbeelding gebruiken om ze te kunnen aanvaarden." 

Adam Nichols suggereerde "Lacuna" ook als albumtitel. "Ik zei hem: ik ben al zo lang bezig met het concept space in between (de ruimte tussen dingen) en toen zei hij: "Lacuna". Er is dus wel een heel concrete link." 

Ook in haar tweede keuze grijpt Whitley terug naar het werk van een feministe, de Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Ngozi Adichie. Haar lezing “We should all be feminists” werd zo populair dat ze in boekvorm werd uitgegeven.

Bekijk de lezing "We should all be feminists": (en lees verder onder de video)

Beyoncé, Oprah Winfrey en Hillary Clinton zijn fan. En Trixie Whitley dus ook.  "Dear Ijeawele, or a feminist manifesto in 15 suggestions" is de uitwerking van een brief die de schrijfster oorspronkelijk schrijft wanneer een vriendin haar vraagt hoe ze haar dochter als feministe kan opvoeden. 

"Ik heb intussen al verschillende boeken van haar gelezen, maar dit was voor mij een absolute openbaring", zegt Whitley. "Het is een boekje dat je in een uur kunt uitlezen. Ik ben nooit iemand geweest die andere mensen idealiseert, maar als ik mezelf moet herinneren aan het feminisme waar ik zelf naar wil streven, dan grijp ik hier naar terug." 

"Ik heb zo’n onwaarschijnlijke bewondering voor haar welsprekendheid,  haar taalgebruik over zo’n gevoelige zaak. Ze heeft een soort assertiviteit die puur is. " 

De Franse dichter Arthur Rimbaud, van wie Whitley de bundel "Les illuminations" kiest, mocht ook niet in deze selectie ontbreken. "Het is misschien een beetje cliché, maar als tiener was Arthur Rimbaud mijn idool", gaat Trixie Whitley verder.

De muzikante leest voornamelijk non-fictie, filosofie en poëzie. "Voor mij is lezen eigenlijk altijd een vorm van studeren geweest, minder ontspanning. Maar het is wel grappig, als ik zeg dat ik meer uit studie lees. Ik heb het altijd een beetje moeilijk gehad met de letterlijke wereld. Ik kroop heel erg in mijn verbeelding. Misschien zoek ik daar met boeken ook de ruimte voor. Ik wil niet te veel beïnvloed worden door de verbeelding van iemand anders, maar ik school mezelf wel graag bij." 

Rimbaud leefde in de 2e helft van de 19e eeuw. Hij symboliseerde voor Whitley de wereld "van abstractie en poëzie waar ze naartoe wilde groeien". "Zijn werk heeft me zo zwaar beïnvloed dat ik op mijn 17e een zin van hem heb laten tatoeëren: “Je est un autre”. Dat is ook zo’n levensfilosofie. Het ego is niets.  We hebben dat allemaal, een ego, maar als je je eigen ego “wegdenkt”, wordt alles heel absurd en heel surrealistisch. Als tiener was dat “I is another” voor mij waar ik in mijn werk wilde naar blijven streven. Om mezelf eruit te nemen, maar toch heel erg vanuit mezelf te werken. Maar tegelijk die absurditeit wel mee te nemen." 

Een andere schrijfster die een belangrijke stempel heeft gedrukt op de manier waarop de verbeelding van Trixie Whitley werkt, is Anaïs Nin. "Waar ik naar op zoek ga, is een bepaalde vorm van intimiteit. Mensen denken dan vaak aan iets seksueels, maar wat mij fascineert aan haar schrijven, is dat er een immense sensualiteit in zit. Ze kan dingen voorleggen met zo’n intimiteit dat het bijna angstaanjagend wordt. Ik voelde daar als jonge vrouw zo’n verwantschap mee, met haar manier van dingen beschrijven." 

Net zoals Rimbaud is ook de Oostenrijkse dichter Rainer Maria Rilke een blijvende inspiratiebron voor Whitley. ""Brieven aan een jonge dichter", is een dun boekje dat ik lang bijgehouden heb als een soort van Bijbel. Het is een fijne gids als je als jong wezen op zoek bent naar je identiteit als maker/kunstenaar." Rilke schrijft het boekje begin 20e eeuw. Hij beantwoordt er vragen van een student die hem gedichten doorstuurt. Het staat vol levensopvattingen van Rilke die ook vandaag nog veel mensen aanspreken. 

"Ik vermeld hem ook omdat ik besef dat de laatste jaren heel veel van zijn taal in mijn onderbewustzijn is blijven hangen. Vaak wanneer ik songs aan het schrijven ben, denk ik: "That’s actually pretty good" en dan besef ik: "Oh nee, da’s eigenlijk gewoon een zin van Rilke" (lacht). Dus ik kan er niet onderuit dat hij een enorme invloed gehad heeft op mijn schrijven." 

"Voor mij is dat ook het mooiste aan cultuur. Het wordt niet allemaal voorgelegd in het moment zelf, maar het heeft de kracht je systeem binnen te dringen zodat je het veel later nog altijd meedraagt. En daarom is Rilke ook zo belangrijk voor mij. Zijn ziel blijft terugkomen, ook in mijn eigen creaties en da’s heel sterk." 

Het laatste boek waar Whitley veel uit geleerd heeft "Where the heart beats: John Cage, zen buddhism and the inner life of artists" las ze toen ze haar eerste plaat "Fourth corner" aan het maken was. "Ik heb het alleen al voor de mooie titel vastgenomen. Op dat moment was ik nog niet zoveel in aanraking gekomen met werk van componist John Cage. Door dit boek heb ik zijn werk en zijn entourage beter leren kennen."

Cage is bij het brede publiek vooral bekend van zijn compositie "4'33", waarbij een muzikant een performance uitvoert waarin er geen enkele noot gespeeld wordt, maar waarin vooral de omgevingsgeluiden centraal staan. 

Bekijk de video hieronder: (en lees verder onder de video)

Whitley is al van jongsaf erg geïnteresseerd in oosterse filosofieën. "Het is niet zo dat ik me er heel erg in verdiep, maar ik proef er wel graag van. John Cage en danser en choreograaf Merce Cunningham waren volgelingen van de Japanner T.D. Suzuki, een van de eersten die het zenboeddhisme naar de westerse wereld bracht. Daardoor ging ik beseffen hoe die filosofieën een impact kunnen hebben op het creatieproces. Ik was toen begin 20. Toen heb ik mezelf als doel gesteld: ik wil daar naartoe werken. Creëren vanuit een soort egoloosheid, al wil dat niet zeggen dat ik geen ego heb. Ik wil ten dienste staan van iets wat groter is dan mezelf. Ik heb mezelf altijd als een non-religieus -maar wel een spiritueel-  wezen bekeken."

"Voor mij is meditatie, rond een intentie of om jezelf leeg te maken, erg belangrijk. Ik ben absoluut niet de meest gedisciplineerde persoon, maar ik probeer er al jaren naartoe te werken. Dat gaat in fases, soms ben ik er beter in dan op andere momenten. Ik hoop dat ik op een punt kan komen, dat ik zoals John Cage, zo enlightened (verlicht) kan creëren, dat mijn eigen ego geen behoefte meer heeft aan bevestiging van de buitenwereld. Dat ik gewoon vanuit een zeer puur kanaal kan blijven werken, maar daar is nog veel werk voor nodig." 

"Ontdekkingen kunnen alleen gebeuren wanneer je compleet openstaat voor alles wat onzeker is. Cage werkte heel erg met chance (toeval) en change (verandering), hij ontwikkelde theorieën daarover. Probeer niets te verwachten. Het is hier, wat ermee gebeuren zal, zal gebeuren. Dingen tijd en ruimte geven om op eigen tempo te evolueren, da’s de oefening die ik voor mezelf altijd probeer aan te gaan."

Na de release van haar nieuwe plaat gaat Trixie Whitley in eerste instantie opnieuw optreden met 1 muzikant, multi-instrumentalist Chris Vatalaro, zoals ze dat vorige zomer ook al deed op Pukkelpop. Eind mei zijn er twee concerten in de AB in Brussel gepland en ze zal in  15 Europese steden ook het voorprogramma van de "Ideal crash"-tournee van dEUS spelen. Komende zomer staat ze op Cactusfestival in Brugge, M-idzomer in Leuven en de Lokerse Feesten. 

“Of we met zijn tweeën op het podium gaan blijven staan of dat er meer muzikanten bij komen, weet ik op dit moment niet, want ik ben altijd zoekende. De levensfilosofie die ik altijd meedraag is: de enige zekerheid is veranderlijkheid. Eigenlijk is alles altijd onzeker. Dat is, denk ik, een van de dingen in onze natuur waar wij mensen het meest bang voor zijn. Maar het is ook een thema waar ik continu mee bezig ben. Mijn werk is ook een manier om mezelf op persoonlijk vlak te ontwikkelen. Niets is ooit echt zeker. Ik ga altijd nieuwe dingen uitproberen. Dat is het enige wat ik met zekerheid kan zeggen. Ik ga altijd blijven openstaan voor verandering. Die drive stuwt mij vooruit.”