Boris Johnson loopt warm om nieuwe Britse premier te worden, maar botst hij tegen dezelfde brexitmuur?
Boris Johnson, de voormalige Britse minister van Buitenlandse Zaken, lijkt de grootste kanshebber om Theresa May op te volgen als premier van Groot-Brittannië. Maar het is hoogst onzeker of hij schot in de brexitonderhandelingen kan brengen. Meer van hetzelfde, of toch de gehoopte verandering?
De spiraal
"Life depends on compromise." Het leven kan niet zonder compromissen. Met die woorden sloeg de Britse premier Theresa May vanmorgen de deur van Downing Street 10 definitief achter zich dicht.
Haar carrière als premier en partijvoorzitter leest als een neerwaartse spiraal. "Ze werd premier na het referendum in juni 2016, waar zij campagne voerde tégen de brexit. Toch probeerde ze drie jaar lang om die brexit erdoor te krijgen. Zes maanden geleden sloot ze dan een akkoord met de Europese Unie, dat ze tot drie keer toe aan het Britse parlement voorlegde. Veel te laat heeft ze geprobeerd om ook een akkoord met de oppositie te bereiken. Toen ze het een vierde keer wilde proberen, zette haar eigen partij haar onder druk om op te stappen", vat Rob Heirbaut samen.
Ze voerde campagne tégen de brexit, maar probeerde wel drie jaar lang om die brexit erdoor te krijgen
"Het was niet te pruimen dat ze suggereerde om misschien een tweede referendum te houden", vult Lia van Bekhoven aan. De Conservatieven zouden ook slecht scoren bij de Europese verkiezingen, voorspellen de peilingen, tegenover een sterke winst van de Brexit-partij van Nigel Farage. "Het idee dat de Conservatieve partij zo'n nederlaag zou lijden, heeft de politieke sfeer veel nerveuzer gemaakt. Toen de prominente brexiteer Andrea Leadsom opstapte, was het laatste uur geslagen."
Zodra een premier niet meer voldoet, wordt hij of zij ontzet. De nieuwe kandidaat staat al de gordijnen op te meten en de verhuiswagen staat op de stoep
Dan gaat het plots heel snel, weet Van Bekhoven. "Zodra een premier niet meer voldoet, wordt hij of zij ontzet. De nieuwe kandidaat staat al de gordijnen op te meten en de verhuiswagen staat op de stoep."
May zei het met een traan: "Ik zal weldra de job loslaten die ik eervol heb gedragen, met een enorme en blijvende dankbaarheid omdat ik de kans heb gehad om het land te dienen waar ik van hou." Eerst nog een Europese top volgende week dinsdag en een bezoek van de Amerikaanse president Donald Trump. 7 juni houdt het dan helemaal op. Eind juli moet een nieuwe Britse premier gekozen zijn.
Bekijk hier de afscheidsspeech van de Britse premier Theresa May. Lees verder onder de video:
De vacature
"Er zijn ongeveer 17, 18, 19 Conservatieve kamerleden en ministers die belangstelling hebben", ziet Van Bekhoven. "Er worden dan verkiezingen gehouden in de fractie tot er twee overblijven." Toch duikt er nu al overal één naam op. "De grootste kanshebber is Boris Johnson", zegt Rob Heirbaut. "Hij is nog minister van Buitenlandse Zaken geweest, en voerde destijds campagne vóór de brexit. Maar omdat hij het niet eens was met Theresa May, nam hij ontslag uit de regering."
De partijleden willen natuurlijk iemand die de beste kans maakt om kiezers terug te halen die zijn overgelopen naar Nigel Farage
"Het zijn de partijleden die uiteindelijk een opvolger voor May zullen kiezen", legt Van Bekhoven uit. "Die partijleden willen natuurlijk iemand die de beste kans maakt om de kiezers terug te halen die zijn overgelopen naar Nigel Farage. Best iemand dus die door en door eurosceptisch is (kritisch voor de Europese Unie, red.). Treed aan: Boris Johnson."
Die procedure heeft nog andere gevolgen. "Dat betekent dat de volgende premier van het Verenigd Koninkrijk gekozen wordt door 115.000 oudere Conservatieve Britten, waarvan twee derde een no-deal-brexit wil (een brexit zonder akkoord met Europa, red.)", zegt Van Bekhoven.
De volgende premier wordt gekozen door 115.000 oudere Conservatieve Britten, waarvan twee derde een no-deal-brexit wil
De deal
Een harde brexit zonder akkoord dan maar? "Als Johnson de nieuwe premier wordt, kan hij proberen om toegevingen te krijgen van de Europese Unie. Maar daar zal de reactie waarschijnlijk 'nee' zijn", gelooft Rob Heirbaut. "Dan naderen we al snel 31 oktober." Dat is nu de datum waarop de Britten de Europese Unie moeten verlaten zonder akkoord, of wanneer er opnieuw uitstel kan worden gegeven. Maar daar moeten de 27 Europese leiders wel unaniem mee instemmen.
We zullen de Europese Unie op 31 oktober verlaten, deal of geen deal
Op een conferentie in Zwitserland laat Johnson al meteen weten dat de Britten bereid moeten zijn tot een no-deal. "We zullen de Europese Unie op 31 oktober verlaten, deal of geen deal", klonk het duidelijk. Geen "compromise" dus, zoals May in haar speech verdedigde.
Het brexit-akkoord van Theresa May is dood, maar brexit niet
Toch is ook een no-deal-brexit niet vanzelfsprekend, benadrukt Van Bekhoven. "De kamer heeft gezegd dat een no-deal niet uitgevoerd kan worden en dat ze geen no-deal-brexit willen. Een nieuwe leider kan wel een nieuwe dynamiek brengen, maar die Ierse backstop (hét discussiepunt in de brexitonderhandelingen: wat met de grens tussen Ierland en Noord-Ierland, red.), die blijft. Wie ook de nieuwe premier wordt: die komt dezelfde problemen tegen als Theresa May. Het brexit-akkoord van Theresa May is dood, maar brexit niet."
Bekijk hier de analyse van Rob Heirbaut uit het Journaal van 13 uur:
