Zij- en vooraanzicht van de amigdala, die ook wel het angstcentrum van de hersenen genoemd worden.
BodyParts3D, © The Database Center for Life Science licensed under CC Attribution-Share Alike 2.1 Japan

Hoe de hersenen aanwijzingen voor gevaar verzamelen en omzetten in angst

Wetenschappers van het Salk Institute in Californië hebben bij muizen een moleculaire signaalweg blootgelegd die op gevaar wijzende gezichten, geluiden en geuren distilleert tot één enkele boodschap: "Heb angst". Een molecule, CGRP genaamd, laat hersencellen in twee verschillende gebieden van de hersenen toe bedreigende sensorische prikkels te bundelen tot een eengemaakt signaal, dat signaal te labelen als negatief en het over te brengen naar de amygdala. Die zet vervolgens het signaal om in angst. 

Het onderzoek is enkel uitgevoerd bij muizen, maar volgens de wetenschappers gaan de bevindingen ook op voor mensen en zou het onderzoek kunnen leiden tot nieuwe behandelingen voor angstgerelateerde aandoeningen zoals PTSS (posttraumatische stressstoornis) of voor aandoeningen die gerelateerd zijn aan hypersenitiviteit zoals autisme, migraine en fibromyalgie. 

"De hersensignaalweg die we ontdekt hebben, werkt als een centraal alarmsysteem", zei senior auteur en hoogleraar bij Salk, Sung Han. "We waren opgewonden te ontdekken dat de CGRP-neuronen geactiveerd worden door negatieve sensorische waarschuwingen van alle vijf de zintuigen - gezichtsvermogen, gehoor, reukzin, smaakzin en tastzin. Het identificeren van nieuwe signaalwegen voor gevaren biedt inzichten in de behandeling van angstgerelateerde aandoeningen." 

Bepaalde ondergebieden in de amygdala, het emotiecentrum van de hersenen, krijgen waarschuwingen voor bedreigingen van verschillende hersengebieden, waaronder de hersenstam (rood) en de thalamus (groen).
Salk Institute

Aversie

Externe gevaren gaan meestal gepaard met signalen die op verschillende zintuigen inwerken. Bij een bosbrand bijvoorbeeld zie en ruik je de rook, en voel je de hitte. 

Eerder onderzoek heeft aangetoond dat verschillende signaalwegen onafhankelijk van elkaar gevaarsignalen van het gehoor, het gezicht en het gevoel overbrengen naar meerdere hersengebieden. Eén enkele signaalweg die al deze signalen tot een geheel zou samenvoegen, zou de overlevingskansen bevorderen, maar niemand had ooit een dergelijke signaalweg gevonden. 

De amygdala is het onderdeel van de hersenen dat reacties op omgevings- en emotionele stimuli (prikkels) in gang zet en angstherinneringen vormt, en eerder onderzoek had ook al uitgewezen dat de amygdala veel input krijgt uit hersengebieden die vol zitten met een chemische stof die geassocieerd is met aversie, de neuropeptide CGRP (calcitonin gene-related peptide). 

"Op basis van die twee groepen van onderzoeken, stelden we als hypothese voor dat CGRP-neuronen, die voornamelijk gevonden worden in subregio's van de thalamus en de hersenstam, informatie over gevaren van meerdere zintuigen overbrengen naar de amygdala", zei mede-eerste auteur Shijia Liu, een studente in het lab van Han. "Deze circuits kunnen zowel gepaste gedragsresponsen genereren als helpen om aversie opwekkende herinneringen aan gevaarsignalen te vormen."   

Verschillende experimenten

Het team voerde verschillende experimenten uit om zijn hypothese te testen. 

De onderzoekers legden de activiteit van CGRP-neuronen vast met een beeldvormingstechniek die single-cell calcium imaging heet, terwijl ze muizen confronteerden met gevaarsignalen van verschillende zintuigen. Dat stelde hen in staat nauwkeurig te bepalen bij welke zintuiglijke gewaarwording welke reeks neuronen betrokken was. 

Ze stelden het pad vast dat de signalen namen nadat ze de thalamus en de hersenstam verlaten hadden, door verschillend gekleurde fluorescerende eiwitten te gebruiken (zie foto boven het onderdeel 'Aversie') en ze voerden gedragstesten uit op de muizen om het geheugen en de angst te meten. 

Samen genomen tonen hun bevindingen aan dat twee aparte populaties van CGRP-neuronen - een in de thalamus en een in de hersenstam - zich richten op niet overlappende gebieden van de amygdala en twee aparte circuits vormen. De twee populaties coderen bedreigende gezichten, geluiden, geuren, smaken en gevoelens door te communiceren met plaatselijke hersennetwerken. 

Ten slotte ontdekten ze ook dat de beide circuits nodig zijn om aversie opwekkende herinneringen te vormen - het soort herinneringen dat je zegt: "Blijf weg". 

Een grafische voorstelling van de bevindingen van het onderzoek. De twee verschillende populaties van CGRP-neuronen verzamelen gevaarsignalen van verschillende zintuigen, bundelen die en sturen ze door naar twee verschillende subregio's van de amygdala.
S.J. Kang et al. in Cell Reports (2022)

Behandelingen?

"Hoewel in deze studie muizen werden gebruikt, drukken dezelfde hersengebieden ook bij mensen overvloedig CGRP uit", zei Han. "Dat suggereert dat de signaalwegen die hier vermeld worden, ook betrokken kunnen zijn bij psychische aandoeningen die verband houden met de waarneming van gevaren."

De auteurs hopen te onderzoeken op welke manier het doorgeven van de CGRP-signalen in deze signaalwegen een rol speelt bij het ontstaan van aandoeningen die te maken hebben met een abnormale verwerking van stimuli van verschillende zintuigen, zoals migraine, PTSS en autismespectrumstoornis. 

"We hebben het nog niet getest, maar migraines zouden ook deze CGRP-neuronen in de thalamus en de hersenstam activeren", zei mede-eerste auteur Sukjae Joshua, een postdoctoraal onderzoeker in het lab van Han. "Geneesmiddelen die CGRP blokkeren zijn al gebruikt om migraine te behandelen, dus ik hoop dat onze studie een aanleiding kan zijn om dit soort van middelen ook te gebruiken om de herinneringen aan gevaar bij PTSS of sensorische hypergevoeligheid bij autisme te verlichten."

De studie van de onderzoekers van het Salk Institute, de Washington University in St. Louis, de University of California, San Diego, en de University of Washington is gepubliceerd in Cell Reports. Dit artikel is gebaseerd op een persmededeling van het Salk Institute.  

Meest gelezen