Voor het eerst vliegt een Russische kosmonaut mee met Amerikaanse SpaceX-raket: zijn de banden weer aangehaald?
Er is een nieuwe bemanning vertrokken naar het internationale ruimtestation ISS. Naast twee Amerikanen en een Japanner, vliegt er voor het eerst ook een Russische kosmonaute mee met een Amerikaans ruimteschip van SpaceX. Twee weken geleden vloog ook al een Amerikaanse astronaut mee met een Russische raket naar het ISS. Zijn de banden tussen de VS en Rusland in de ruimte weer aangehaald?
Met een Falcon 9-raket van SpaceX, het ruimtevaartbedrijf van Elon Musk, zijn vanavond vier nieuwe bemanningsleden naar het ISS vertrokken. Voor het eerst vliegt ook een Russische kosmonaute mee: Anna Kikina. Zij zal morgennacht samen met de Amerikaanse astronauten Nicole Mann en Josh Cassada en de Japanner Koichi Wakata aankomen aan het ISS om er zo'n 5 maanden te blijven. Nicole Mann is trouwens de eerste inheemse Amerikaan in de ruimte.
BEKIJK - Beelden van de raketlancering:
Maar het is toch vooral de aanwezigheid van Anna Kikina die opvalt. Sinds de oorlog in Oekraïne heeft de internationale samenwerking met het Russische ruimtevaartagentschap Roskosmos al verschillende keren onder druk gestaan.
Dreigen met neerstorten en pro-Russische vlaggen
Eind februari dreigde de intussen voormalige Roskosmos-baas Dmitri Rogozin om het ISS te laten neerstorten op Europa of de VS als de geplande sancties van het westen tegen Rusland zouden doorgaan. Rusland haalde in het voorjaar ook al z'n personeel weg uit de Europese lanceerbasis in Frans Guyana, waar tot dan toe regelmatig Russische Sojoezraketten werden gelanceerd. Als reactie stopte Europa dan weer de samenwerking voor een belangrijke Marsmissie die normaal vorige maand zou worden gelanceerd.
En dan is er nog het voorval met de vlaggen. Begin juli verschenen er plots foto's op sociale media waarop drie Russische kosmonauten aan boord van het ISS poseren met de vlaggen van de zelfverklaarde Volksrepublieken Loegansk en Donetsk. Twee Oekraïense provincies die grotendeels in handen zijn gevallen van de Russen. Zowel de NASA als ESA hadden toen zware kritiek op de foto's.
Even leek het erop dat de situatie zou escaleren, maar intussen lijken de spanningen toch weer wat bekoeld. Roskosmos en NASA verlengden midden juli het akkoord om te blijven samenwerken in het ISS en om geïntegreerde vluchten uit te voeren.
Russische kosmonauten kunnen meevliegen met Amerikaanse ruimtetoestellen en Amerikaanse astronauten zullen op hun beurt dan weer een zitje kunnen krijgen op de Russische Sojoez-raketten. In het akkoord is ook opgenomen dat het ISS permanent moet bemand zijn door zeker één Russische en één Amerikaanse astronaut.
Twee weken geleden vloog de Amerikaanse astronaut Frank Rubio in een Russische raket naar het ISS, vandaag is het dus de beurt aan de Russische Kikina om met SpaceX te vliegen. Zijn de banden weer aangehaald?
Samenwerken in het ISS is momenteel nog altijd de enige optie
"Het is niet dat er nieuwe samenwerkingen worden gesloten. Men probeert vooral verder samen te werken volgens de afspraken die lang geleden al zijn gemaakt", zegt professor internationaal recht Jan Wouters (KU Leuven). "Ruimtevaart is één van de enige domeinen waar er nog intensief wordt samengewerkt, al lukt dat duidelijk niet altijd zonder probleem. En wat de Russen wel menen, is dat ze op termijn uit het ISS gaan stappen."
Rusland maakte eind juli uiteindelijk bekend aan een eigen ruimtestation te bouwen en van zodra dat klaar is uit het ISS te stappen. Vanaf 2024 werd eerst gezegd, maar de kans dat die deadline gehaald wordt, is erg klein. Het lijkt erop dat de Russen dus nog wel even in het ISS blijven.
"Tot zolang is men in het ISS genoodzaakt om te blijven samenwerken", zegt ruimtevaartspecialist Nancy Vermeulen. "Op dit moment kunnen de verschillende landen nog niet zonder elkaar (Rusland voorziet bijvoorbeeld de stuwkracht om het ISS in zijn baan te houden, terwijl de elektricteit en levensondersteuning wordt voorzien door de Amerikanen, red.). Samenwerking en het gemeenschappelijk belang zijn op dit moment voor beide groter, en dat voordeel overstijgt de oorlog."
Het ISS is sinds 2000 permanent bemand en is een samenwerking tussen de VS, Rusland, Europa, Canada en Japan. Het ISS geldt als symbool van vreedzame, internationale samenwerking sinds het einde van de Koude Oorlog.