Kan behalve Clinton of Trump nog iemand anders president worden?

Het is gemakkelijk om te vergeten dat er naast Donald Trump en Hillary Clinton nog andere kandidaten een gooi doen naar het presidentschap van de Verenigde Staten. Meestal wordt er vrij snel vanuit gegaan dat een kandidaat die niet is uitgestuurd door de Democraten of de Republikeinen geen schijn van kans heeft om ook effectief in het Witte Huis te gaan zitten.

De VS gebruikt dan ook een totaal ander verkiezingssysteem dan in België. Wie er de meerderheid haalt in een bepaalde staat, wint de volledige staat. The winner takes it all. Iedere staat is goed voor een aantal kiesmannen dat afhankelijk is van de grootte en het bevolkingsaantal van de staat. De eerste presidentskandidaat die 270 kiesmannen op zak heeft, wordt president.

Nochtans is het -in theorie- mogelijk om ook zonder al te veel stemmen president te worden van de VS. Stel dat het een echte nek-aan-nekrace wordt tussen Trump en Clinton. Zo nipt dat geen van beide kandidaten 270 kiesmannen verzamelt. Dat is mogelijk als de peilingen opnieuw in het voordeel van Trump keren (red. hij staat nu ver achter op Clinton) en een onafhankelijke kandidaat minstens één staat binnenhaalt. Momenteel lijkt de onafhankelijke kandidaat Evan McMullin goed op weg in Utah. Daar ligt hij voor op zowel Trump als Clinton in de laatste peiling.

In het geval dat geen van de kandidaten 270 kiesmannen verzamelt, moet het Huis van Afgevaardigden uit de drie kandidaten met de meeste kiesmannen de president verkiezen. De vicepresident wordt aangeduid door de Senaat. Mocht het Huis er niet in slagen om een president aan te duiden voor de eedaflegging, dan neemt de vicepresident tijdelijk de rol van president op zich tot er overeenstemming wordt bereikt.

De kans lijkt misschien klein dat McMullin in bovenstaand geval wordt aangeduid, maar het is geen geheim dat veel Republikeinen Trump niet zien zitten als president. McMullin heeft overigens een Republikeins verleden. Hij was beleidsdirecteur van de partij in het Huis van Afgevaardigden. Veel zal ook afhangen van wie er op dat moment in het Huis van Afgevaardigden zetelt. Ook voor die zitjes worden op 8 november verkiezingen gehouden. Het is lang niet zeker dat de Republikeinen daar hun meerderheid behouden.

Aanhangers van Bernie Sanders hopen alvast op zo'n nek-aan-nekrace tussen Clinton en Trump én een Democratisch Huis van Afgevaardigden om hem alsnog in het Witte Huis te krijgen. Hoewel hij zelf zegt geen kandidaat meer te zijn, proberen zijn supporters hem alsnog verkozen te krijgen in zijn thuisstaat Vermont. In dat geval is het hopen voor Sanders dat McMullin Utah niet binnenhaalt, aangezien die staat goed is voor meer kiesmannen en enkel de drie kandidaten met de meeste kiesmannen kunnen worden gekozen.

Volgens de huidige peilingen ziet het er niet naar uit dat de Libertair Gary Johnson of de Groene politica Jill Stein ergens een volledige staat zullen binnenhalen. De kans is dus voor hen zo goed als onbestaande dat ze Obama opvolgen.

Toch is het voor hen ook belangrijk om deel te nemen. Zo kan wie 5 procent van de stemmen haalt bij de volgende verkiezingen rekenen op federale fondsen voor de campagne. Dat geld kunnen de kleinere partijen goed gebruiken als ze met het oog op de toekomst het tweepartijenstelsel voort onder druk willen zetten. Door de interne conflicten bij de Republikeinen en de Democraten liggen er op dat vlak wellicht meer kansen dan ooit.