"Wie van Jürgen Conings held maakt, vergist zich": Verlinden laakt steun aan gezochte militair, waar komt die vandaan?
Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) brengt geen begrip op voor de duizenden Vlamingen die op de sociale media hun steun betuigen aan de voortvluchtige militair en terreurverdachte Jürgen Conings. Verlinden noemt zijn extremistisch gedachtegoed verwerpelijk en voegt eraan toe dat wie van hem een held probeert te maken zich vergist. Maar hoe komt het dat Conings op sympathie kan rekenen?
Bekijk hier een fragment uit het gesprek met minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) uit "Het journaal" van 19 uur:
"Ik kan bijzonder weinig begrip opbrengen voor dit soort acties", zegt Verlinden in "Het Journaal". "Uiteraard verschillen mensen van mening, maar in de eerste plaats is zijn extremistisch gedachtegoed verwerpelijk. We kunnen daarmee niet vooruit in de maatschappij. Als je dan nog eens oproept tot geweld tegen bepaalde doelwitten, is dat helemaal verwerpelijk."
Wie zich engageert in acties of zich aansluit bij steungroepen op Facebook vergist zich, volgens Verlinden. "Mensen die van hem een held maken, of een Rambo-figuur of een filmheld, die vergissen zich, denk ik."
"Die man is wel degelijk gevaarlijk en heeft zeer gevaarlijke intenties", waarschuwt Verlinden. "We moeten daarmee ook gepast omgaan in plaats van er een held van te maken."
Het federaal parket heeft vandaag een onderzoeksrechter gevorderd voor "moordpoging en verboden wapenbezit in een terroristische context" in de zoektocht naar Jürgen Conings. Daarom noemt VRT NWS hem nu een terreurverdachte.
Hoe komt het dat Conings op sympathie kan rekenen?
Intussen blijft het aantal steunbetuigingen op sociale media wel nog toenemen. Al meer dan 17.000 gebruikers hebben zich aangesloten bij één van de Facebookgroepen die Conings openlijk steunen en de teller blijft lopen. Volgens sociaal psychologen toont het heel erg de ontevredenheid die leeft bij een deel van de bevolking.
"Vaak is het zo dat mensen onderhuids een bepaalde mening hebben en hier niet direct voor willen of durven uitkomen, tot er iemand is die wel stevig durft op staan", zegt sociaal psycholoog Griet Van Vaerenbergh van de Thomas More Hogeschool.
Conings is geen typische slechterik en hij speelt in op de frustraties van veel mensen
"Mensen zijn sowieso snel geneigd om groepen te vormen en komen snel in een wij-zij-denken: de eigen groep is beter dan de andere. Zeker wanneer mensen een bepaalde situatie, zoals de coronacrisis, beu zijn en vinden dat de politici of de virologen het verkeerd aanpakken, zullen ze zich sneller identificeren met iemand zoals Conings en zich aansluiten bij de groep die dat ook doet. Al is het hier wel uitzonderlijk dat één enkel individu een hele groep gaat beïnvloeden, meestal is het omgekeerd", zegt Van Vaerenbergh.
"Conings is ook geen typische slechterik", zegt professor sociale psychologie Alain Van Hiel (UGent). "Op het eerste gezicht lijkt hij respectabel te zijn. Het is iemand die zijn leven heeft geriskeerd op verschillende buitenlandse missies. En hij speelt in op het gevoel en de frustratie die veel mensen hebben over de coronacrisis."
"Tot nog toe heeft hij ook nog geen geweld gebruikt. Ik vermoed dat hij meteen een groot deel van de steun zou verliezen, mocht hij dat wel doen. Hij heeft enkel digitaal gedreigd, maar ik denk niet dat mensen dat echt serieus nemen."
(Op het ogenblik van het interview was nog niet bekend dat Conings maandagavond 2 uur lang op de loer heeft gelegen bij Marc Van Ranst, intussen is ook een onderzoeksrechter aangesteld voor "moordpoging in terroristische context", red.)
Marc Van Ranst als dé vijand?
En natuurlijk spelen de sociale media zelf ook een grote rol. "Vandaag wordt ons gedrag en de informatie die we te zien krijgen heel erg bepaald door sociale media", zegt sociaal psycholoog Tim Vanhoomissen (Thomas More Hogeschool).
"We pikken de informatie eruit waar we het mee eens zijn en negeren al de rest. Door het algoritme van Facebook krijg je steeds vaker de dingen te zien die overeenstemmen met jouw gedachtegoed. Alternatieve meningen komen niet meer aan bod en de balans verdwijnt."
Bekijk de analyse van professor Ico Maly uit het "Laat journaal" hier en lees voort onder de video:
Als je met die mensen in gesprek gaat, zal je vaak zien dat hun mening wel genuanceerder is
"Een grote groep van mensen volgt zelfs geen traditionele media meer en vertrouwt enkel nog wat op sociale media verschijnt. Die informatie wordt dan een realiteit. Voor die mensen kan het dat Marc Van Ranst wordt aanzien als de vijand die de maatschappij kapotmaakt. Dat is dan geen persoon meer, maar hij wordt ontmenselijkt. Dat fenomeen hebben we nog al zien terugkomen doorheen de geschiedenis", zegt Vanhoomissen.
Toch wil Vanhoomissen ook benadrukken dat de berichten op sociale media vaak veel harder van toon zijn dan bedoeld. "De manier van communiceren is heel hard op sociale media. Als je echt in gesprek zou gaan met die mensen zou je merken dat hun mening misschien wel genuanceerder is."
"Je zal zien dat daar ook heel wat meer gematigde mensen tussenzitten, maar wiens gedrag wel wordt beïnvloed door de meer extreme mensen."
Wij zijn het ventieltje van heel veel opgekropte frustratie, dus zijn wij het beste vaccin tegen polarisatie
Tom Van Grieken, voorzitter van Vlaams Belang, ziet wel een rol voor zijn partij in die hele constellatie. "Al een geluk dat er een Vlaams Belang is", zegt hij in "De afspraak op vrijdag". "Dan hebben mensen het gevoel dat we het goed hebben gezegd en dat wij het ventieltje zijn voor heel veel opgekropte frustratie, dus zijn wij het beste vaccin tegen polarisatie", aldus de VB-voorzitter.
Bekijk hieronder een fragment uit "De afspraak op vrijdag" met Tom Van Grieken:
