Coronavaccins minder werkzaam bij sommige patiënten die een kankerbehandeling ondergaan
Sommige kankerbehandelingen verminderen de werkzaamheid van het Pfizer-vaccin. Patiënten maken minder antistoffen aan, vooral na hun tweede prik. Dat blijkt uit onderzoek van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA). Ook de bijwerkingen bij patiënten die een kankerbehandeling ondergaan, werden onderzocht.
Sommige patiënten die een kankerbehandeling ondergaan, maken minder antistoffen aan wanneer ze gevaccineerd worden. Dat blijkt uit een studie van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen, in samenwerking met Sciensano en Kom op tegen Kanker.
200 kankerpatiënten kregen voor het onderzoek het BioNTech/Pfizer-vaccin toegediend. Op verschillende momenten werden bloedstalen genomen, om de aanmaak van antistoffen te onderzoeken. Ook de bijwerkingen werden grondig in kaart gebracht.
Met de bijwerkingen viel het nogal mee. Die zijn volgens diensthoofd oncologie Marc Peeters (UZA) "vergelijkbaar met de meldingen gemaakt door gezonde personen", zegt hij in onderstaande video.
Patiënten die een kankerbehandeling ondergaan hebben dus niet meer (of minder) bijwerkingen dan mensen zonder kanker. Het Pfizer-vaccin is even veilig voor kankerpatiënten als voor gezonde vrijwilligers.
Hieronder legt diensthoofd oncologie Marc Peeters (UZA) uit wat de belangrijkste conclusies zijn van het onderzoek.
Het immuunsysteem begint na de eerste prik met de aanmaak van antilichamen en neutraliserende antistoffen. Die zijn in staat om het virus uit te schakelen. Dat is zo bij gezonde mensen en ook bij patiënten die een kankerbehandeling ondergaan. De aanmaak van antistoffen na de eerste prik stijgt echter niet bij alle groepen patiënten in dezelfde mate.
Minder antilichamen na de tweede prik
Na de tweede prik is er volgens Marc Peeters een duidelijk verschil tussen gezonde mensen en sommige groepen patiënten die een kankerbehandeling ondergaan. "Antistoffen worden bij de meeste patiënten aangemaakt, maar bij sommige behandelingsgroepen in mindere mate."
Patiënten zijn door die verminderde aanmaak van antistoffen mogelijk minder goed beschermd tegen het coronavirus. Hun immuunrespons is volgens de studie "vertraagd en minder krachtig, wat kan leiden tot doorbraakinfecties."
Antistoffen nemen niet bij alle groepen van patiënten toe na de tweede prik
De verminderde immuunrespons is er echter niet bij alle kankerbehandelingen. Vooral patiënten die een chemotherapiebehandeling krijgen, maken minder antilichamen en neutraliserende antistoffen aan.
"Ook patiënten die behandeld werden met het geneesmiddel rituximab hebben een minder krachtige immuunrespons", zegt Marc Peeters. "Zij maakten bijna geen antilichamen aan."
Rituximab wordt onder andere gebruikt voor de behandeling van lymfoom. Het onderdrukt een deel van het immuunsysteem.
Andere kankerbehandelingen lijken het effect van vaccinatie minder te beïnvloeden. Zo was de immuunrespons vrij normaal bij patiënten die behandeld worden met immuuntherapie en met hormonale behandelingen.
Voorzichtig zijn blijft belangrijk, ook na vaccinatie
De studie heeft praktische consequenties. "Kankerpatiënten die minder antistoffen aanmaken na hun tweede vaccinatie komen in aanmerking voor een derde injectie", zegt Marc Peeters.
“Mogelijk zijn kankerpatiënten gebaat bij een derde vaccindosis", zegt ook Sciensano-onderzoekster Mieke Goossens. "Verder onderzoek zal uitwijzen of zij op die manier een grotere hoeveelheid antistoffen aanmaken."
Het effect van zo'n derde prik wordt de komende maanden verder onderzocht.
Mogelijk zijn kankerpatiënten gebaat bij een derde vaccindosis
"Veel mensen van mijn leeftijd zijn al gevaccineerd, waardoor ze niet altijd afstand houden en losser worden", zegt Grace (38), die in behandeling is voor bloedkanker. "Ik merk dat ze dat ook van mij verwachten, maar ik weet niet eens of het vaccin mij wel genoeg immuniteit geeft."
Nood aan meer onderzoek
Voor het onderzoek werd voorlopig alleen gekeken naar patiënten die gevaccineerd werden met het Pfizer-vaccin. "We onderzoeken ook een groep patiënten die het vaccin van AstraZeneca kregen", zegt Marc Peeters. "De resultaten hebben we nog niet, omdat de tijd tussen de twee dosissen langer is dan bij het Pfizer-vaccin."
Ook de effectiviteit van de vaccins van Moderna en Johnson & Johnson bij kankerbehandelingen wordt onderzocht, in samenwerking met Kom op tegen Kanker.