Bericht aan de jonge ondernemer - Pieter Timmermans

Donderdag werden de laureaten van de lichting 2014 van het Prins Albertfonds in de bloemetjes gezet. Zo’n twintig jonge ondernemers kregen de kans om gedurende een jaar internationale ervaring op te doen. Het Prins Albertfonds – in 1984 opgericht door het VBO en de Koning Boudewijnstichting – wil na 30 jaar een extra tandje bijsteken en de komende jaren dubbel zoveel jonge professionals de kans geven om in het buitenland hun ondernemerstalent aan te scherpen. We kunnen dit alleen maar toejuichen en bedrijven aanmoedigen het initiatief te blijven steunen. Want, wat als project op het eerste gezicht kleinschalig lijkt, stimuleert en voedt tal van andere kwaliteiten om succesvol te ondernemen.

‘Wat kan België nog meer doen om niet 40, maar 400 bedrijven wereldtop te maken?’ vroeg een journalist me onlangs. Goeie vraag. Lopen er dan onvoldoende Couckes of Fornieri’s rond in ons land? De twee flamboyante, maar bovenal ondernemende Belgen zijn sinds kort bloedbroeders. Hun gezamenlijke doel: de Waalse farmachallenger Mithra Pharmaceuticals en nummer 1 in België uitbouwen tot een wereldspeler van formaat. Nummer 41 dus. Dat vergt ambitie, brains en ‘culot’. Over de juiste genen en voldoende talent beschikken is één ding. Daarnaast zie ik vijf eigenschappen (to be’s) die de fundamenten vormen voor succesvol ondernemen.

Be CEO is de eerste. Vrij vertaald: toon leiderschap, heb ambitie, laat je niet afschrikken door economische tegenvallers, regeldrift, wantrouwen, een onstabiel klimaat… maar zoek de opportuniteiten in en tussen de risico’s van het vak. Toch hebben maar weinig Belgen (5,4%) goesting om het heft zelf in handen te nemen en een eigen onderneming te starten. Een stuk minder dan het Europese gemiddelde (7,8%), blijkt uit de jaarlijkse Global Entrepreneurship Monitor. Doorzetten is de boodschap – met of zonder diploma bedrijfsbeheer – bewijst Davy Kestens die de Limburgse kerktoren liet voor wat hij was en naar de VS trok waar hij in een mum van tijd miljoenen dollars wist te versieren voor zijn internetbedrijf(je) TwitSpark. En hij heeft plannen voor een filiaal in Hasselt. Nummer 42 ligt in het verschiet.

Be international. Kijk over de landsgrenzen en die van de eurozone. Het buitenland is immers zoveel groter dan het binnenland en biedt dus in verhouding ook een veelvoud aan businessopportuniteiten. Maar ondanks de economische noodzaak of uitdagende evidentie van internationaal ondernemen, blijft het buitenland voor veel ondernemingen braakliggend terrein – een kleine minderheid van de Belgische ondernemingen neemt het geheel van de exportactiviteiten voor haar rekening. Ze hebben ongelijk, want hoe actiever een onderneming is op de internationale markten, hoe groter en productiever ze wordt. Nummer 43, Tomorrowland, is het levende bewijs van die stelling. Uiteraard blijven de activiteiten van veel bedrijven inherent lokaal van aard. Wat ze niet mag beletten om over de landsgrenzen inspiratie op te doen waarmee ze op de binnenlandse markt innovatiever uit de hoek kunnen komen. En zo maak ik de brug naar mijn derde voorwaarde voor succes:

Be innovative. Het aantal patentaanvragen van ons land zit opnieuw in de lift (+1,8% in 2014). Het aantal spin-offs dat voortspruit uit universitair onderzoek staat op een recordpeil. En toch geven we op de innovatie-index van de Europese Commissie, een indicator voor onze innovatiegedreven groei, twee plaatsen op – we zakken naar de 7e plaats in de EU – aan Nederland en Luxemburg. Innovatieremmers zijn de relatief lage publieke investeringen in R&D, de stroeve beschikbaarheid van venture capital, de ondervertegenwoordiging van kennisintensieve diensten in onze export en de ondermaatse commercialisering van onze innovaties.

De optelsom van onze sterke met onze zwakke punten suggereert dat we uitblinken in het genereren van nieuwe kennis en in innoveren, maar dat we er niet altijd in slagen om die troeven te verzilveren in de markt. Vandaar het belang van clusters waar bedrijven, academici en onderzoekscentra de krachten bundelen en elkaars zwaktes opheffen. “Je kunt de gekste ideeën hebben, maar stop met de Europese mentaliteit om alles incrementeel op te bouwen. Durf groot te dromen, heb visie en voer ze uit”, roept Geert Houben, CEO van het zorgplatform Cubigo en door Google gekozen als één van de 15 meest beloftevolle technologische start-ups ter wereld. Nummer 44 staat in de steigers.

Be digital. De relatie tussen onze ‘digitale densiteit’ (in welke mate zijn het bedrijfsleven en de economie doordrongen van de digitale technologie) en de economische groei legt het belang bloot van de digitale technologie als key performance indicator voor groei. Een recente studie van Accenture toont dat een sterker gebruik van digitale technologie het Belgische bnp in 2020 kan verhogen met 10 miljard euro. Liefst 42% van onze online-uitgaven vloeide vorig jaar naar het buitenland, aldus Comeos. Nederland heeft de grootste digitale dichtheid, gevolgd door de VS, Zweden, Zuid-Korea, Groot-Brittannië en Finland. Vandaag staat België wereldwijd op twaalf. En morgen? Aan de bedrijven om de digitale economie ten volle te omarmen. De Antwerpse start-up Sentiance (nummer 45) weet perfect wat ik bedoel, maar krijgt zoals alle starters ook af te rekenen met groeipijnen, zoals de hoge loonkosten en het tekort aan juist talent.

Be skilled. Anno 21e eeuw steekt talent het kapitaal naar de kroon als motor van groei en differentievermogen. Zonder mensen met de juiste kwaliteiten aan boord geen vooruitgang. En de schaarste groeit. Al jaren blijft het lijstje met knelpuntberoepen ongewijzigd en … even lang. Amper 17,1% (Eurostat, 2011) van de afgestudeerden hoger onderwijs komt uit STEM-richtingen (Science, Technology, Engineering, Mathematics), terwijl net dat segment veel krapte en dus tewerkstellingskansen kent.

Het streven naar een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt is alvast een stap in de goede richting. Net als de opwaardering van alternerend leren zoals dat in Duitsland een succesvol antwoord biedt op een betere doorstroming van schoolbank naar arbeidsmarkt. Met als grote troef dat het meer kansen op werk biedt dan de beroepsopleidingen in het voltijdse dagonderwijs, net omwille van de duidelijke praktijkervaring. Die ervaringskansen moeten we kunnen verankeren door meer en betere samenwerking tussen scholen en ondernemingen. Op dat vlak kan ik zonder twijfel Audi Brussels als nummer 46 nomineren.

Over het aanwezige ondernemerstalent moet ik me duidelijk weinig zorgen maken. Dat bewijzen de inspirerende voorbeelden. Maar ik stel wel de vraag van de journalist wat scherper: ‘Wat kan België nog meer doen om de 400 bedrijven met potentiële wereldklasse te laten doorbreken?’ Volgehouden en geïntegreerd handelen, wars van alle bevoegdheidniveaus, met als centraal motto ‘Business  Growth  Prosperity’ zou alvast een goede stap in de juiste richting zijn.

(Pieter Timmermans is gedelegeerd bestuurder van het VBO.)