Corona kan 3 dagen overleven op plastic, maar dat is lang niet het hele verhaal

Al meer dan een week doet er een bericht de ronde dat voor enige beroering zorgt, namelijk dat het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2, zoals het officieel heet, wel drie dagen kan overleven op plastic en roestvrij stalen oppervlakken, en tot 24 uur op karton. 

Dat klopt ook, en de Amerikaanse onderzoekers van verschillende instellingen wilden vorige week zo snel mogelijk hun eerste resultaten bekendmaken, omdat die wel degelijk belang hebben in de zorgsector bijvoorbeeld. 

Nu hebben ze echter meer details vrijgegeven en daaruit blijkt dat het verhaal genuanceerder is. Na een bepaalde periode, afhankelijk van het oppervlak, wordt het aantal levende virussen immers gehalveerd, na diezelfde periode nog eens enzovoort. En dat heeft wel degelijk belang, want hoe kleiner de blootstelling aan het virus - hoe kleiner het aantal virussen dat u binnenkrijgt -, hoe kleiner de kans is dat de blootstelling zal leiden tot een echte infectie. Als u slechts een klein aantal virussen binnen krijgt, is de kans met andere woorden erg groot dat uw afweersysteem daarmee afrekent. 

Voor hun experiment maakten de onderzoekers aerosols - oplossingen met heel kleine druppeltjes die in de lucht kunnen zweven - met daarin grote hoeveelheden van het nieuwe coronavirus, en ter vergelijking, ook aerosols met SARS-Cov-1, het virus dat in 2002 de SARS-epidemie veroorzaakt heeft en dat het nauwst verwant is aan het nieuwe SARS-CoV-2. Vervolgens bekeken ze hoe lang het virus kon overleven in de aerosol zelf en als ze de aerosols lieten neerdalen op plastic, roestvrij staal, koper en karton.

De stalen van de verschillende materialen werden bewaard tussen 21 en 23 graden bij een luchtvochtigheid van 40 procent en de onderzoekers herhaalden elk experiment drie keer en namen daarvan dan het gemiddelde. 

In de aerosol zaten er zo'n 178.000 van een eenheid die men TCID50 (50% tissue-culture infectious dose) noemt van het SARS-CoV-2 virus per milliliter. Over die eenheid hoeft u zich verder geen zorgen te maken, ze is hier vooral handig om te vergelijken hoeveel er van overblijft na een bepaalde periode. 

De onderzoekers bepaalden zowel voor de aerosol zelf als voor de verschillende oppervlakken de halveringstijd van het virus. Daarmee bedoelt men de tijd die verstrijkt vooraleer de helft van de virussen in het staal gestorven waren, en er dus nog maar de helft levensvatbare en besmettelijke virussen achterbleven.

In de aerosol bleven er gedurende het hele experiment leefbare virussen aanwezig. Dat experiment duurde drie uur, de aerosols zijn immers een geval apart. In tegenstelling met de oppervlakken kan men die niet eindeloos laten liggen. 

Na drie uur was het aantal virussen evenwel flink gedaald, van zo'n 3.160 naar 501 TCID50 per liter lucht. De halveringstijd voor het virus in de aerosol bedraagt 1,1 tot 1,2 uur, zo ontdekten de onderzoekers. 

SARS-CoV-2 bleek het stabielst op plastic en roestvrij staal en het was nog mogelijk om leefbare virussen te ontdekken op die oppervlakken na 72 uur, al was het, zoals gezegd, niet makkelijk om die leefbare virussen nog te detecteren. Op een plastic oppervlak was het aantal leefbare virussen na 72 uur teruggevallen van zo'n 5.000 TCID50 per millimeter naar slechts 4, en op roestvrij staal was dat het geval na 48 uur. 

De halveringstijd op plastic was 6,8 uur, wat betekent dat op het einde van de tweede dag er nog slechts minder dan een honderste van de  oorspronkelijke hoeveelheid overbleef. Voor staal bedroeg de halveringstijd 5,6 uur. 

Op karton was de halveringstijd met 3,5 uur langer dan die van het 'oude' virus SARS-CoV-1. Na 24 uur werden er geen leefbare virussen meer gevonden op karton, bij SARS-CoV-1 was dat al na acht uur het geval. De onderzoekers wijzen er wel op dat de resultaten voor karton de meeste 'ruis' vertonen, dat de resultaten van de drie verschillende experimenten verder uit elkaar liggen en de foutenmarge dus groter is. 

Het kan misschien vreemd lijken dat eerder poreuze materialen als karton minder vlot ziekteverwekkers overbrengen dan gladde, niet poreuze materialen als plastic en staal, maar de reden daarvoor is dat poreuze materialen de ziekteverwekkers absorberen en daardoor vasthouden. Bij contact met dergelijk materiaal komen de ziekteverwekkers dan niet zo gemakkelijk los, bij niet poreuze materialen is dat wel het geval.

Een buitenbeentje is evenwel koper, een niet poreus materiaal, maar eentje waarvan de antimicrobiële eigenschappen al langer bekend zijn. Op een koperen oppervlak was de halveringstijd met slechts 48 minuten het kortste. Na vier uur werden er geen leefbare virussen meer aangetroffen.

De onderzoekers ontdekten dat de halveringstijd voor de beide virussen in grote lijnen gelijk liep en ze besluiten dat een overdracht van het SARS-CoV-2 virus door aerosols en fomieten wel degelijk plausibel is. Fomieten zijn voorwerpen of substanties waarop ziekteverwekkers kunnen zitten en die de ziekteverwekkers ook kunnen overdragen. 

Aangezien het virus leefbaar en besmettelijk blijft gedurende uren in een aerosol en mogelijk dagen op verschillende oppervlakken, is besmetting op deze manier mogelijk. Dat sluit ook aan bij wat men weet over het SARS-CoV-1 virus, waarvan bekend is dat het op deze manier is doorgegeven.  

Volgens de onderzoekers waren hun aerosols vergelijkbaar met wat men bij menselijke patiënten kan aantreffen, maar uiteraard is het zo dat als ze met een grotere hoeveelheid virussen begonnen zouden zijn, het langer zou geduurd hebben vooraleer men geen leefbare virussen meer kon vinden. 

Daar staat tegenover dat het experiment is uitgevoerd bij een nagenoeg constante temperatuur tussen 21 en 23 graden en een constante luchtvochtigheid van 40 procent en 60 procent voor de aerosols. 

Dat zijn erg kunstmatige omstandigheden en het lijdt weinig twijfel dat het virus minder lang zal blijven leven bijvoorbeeld op een pakje of een brief in de post, die in open lucht komt, en in een kouder of warmer klimaat. 

De onderzoekers willen nu nog verder onderzoek doen naar het overleven van het virus onder verschillende omstandigheden wat temperatuur en luchtvochtigheid betreft, en ze willen het ook vergelijken met het griepvirus. Ook in de University of Utah in de VS loopt een dergelijk onderzoek. 

Wat ook de uitkomst is van die verschillende onderzoeken, als u zich onzeker voelt na het uitpakken van in plastic verpakte boodschappen of het openen van een pakje of een briefomslag, is er een eenvoudige en afdoende oplossing: handen goed wassen gedurende 20 seconden met zeep en water. 

De brief met de data van de Amerikaanse onderzoekers van het National Institute of Allergy and Infectious Diseases, de Princeton University, de University of California, Los Angeles en Centers for Disease Control and Prevention, Atlanta is gepubliceerd in het New England Journal of Medicine.