Studie vindt "onzuiverheden" in sommige doses AstraZeneca-vaccin, mogelijk een oorzaak van zeldzame bijwerkingen 

Beluister hier het gesprek met Johan Neyts in "De wereld vandaag" (en lees voort onder de audio):

Het vaccin van AstraZeneca is ontwikkeld aan de universiteit van Oxford. Het is het derde vaccin dat bij ons op de markt is gekomen. Het is een zogenoemd virale vector-vaccin. Daarbij wordt een al gekend virus dat geen ziekte veroorzaakt, bij de mens gebruikt. Het gaat dan om een onschuldig verkoudheidsvirus of een levend afgezwakt virus dat in een ander vaccin gebruikt wordt.  Ons lichaam maakt dan zelf antilichamen aan tegen de virusdeeltjes die door de vector worden gedragen. Die verdedigen ons dan tegen het coronavirus.

De vaccins van Pfizer/BioNTech of Moderna werken anders. Dat zijn mRNA-vaccins, die werken met een klein stukje van de genetische code van het coronavirus, maar niet het virus zelf, waartegen ons immuunsysteem dan antilichamen genereert.

In deze video legt onze wetenschapsjournalist Koen Wauters uit hoe de verschillende coronavaccins precies werken (lees eronder voort):

Een Duits team van wetenschappers heeft onzuiverheden in het vaccin van AstraZeneca ontdekt.  "Het vaccin van AstraZeneca wordt gemaakt in bepaalde cellen in een kweekvat. Die cellen produceren eigenlijk het vaccin. Vanuit die cellen en in de voeding van die cellen kunnen er een aantal onzuiverheden of eiwitten inzitten", legt viroloog Johan Neyts uit in "De wereld vandaag".

De wetenschappers vermoeden dat de eiwitten of onzuiverheden die in sommige doses van AstraZeneca zitten, bij een klein aantal mensen na inspuiting de bloedplaatjes activeert. "De bloedplaatjes zijn betrokken bij de wondheling. Als je valt op je knie, zorgen de bloedplaatjes ervoor dat de bloeding stopt. De overactivatie van de bloedplaatjes kan ervoor zorgen dat er bloedklonters ontstaan, met een trombose als gevolg", aldus Neyts.

Onzuiverheden zijn heel minieme hoeveelheden van bepaalde eiwitten die ook in ons lichaam voorkomen. "Als die worden ingespoten in de spieren veroorzaken die bij een klein aantal mensen een soort van ontstekingsreactie met als gevolg de stimulatie van de bloedplaatjes. Het gaat over een heel klein percentage van mensen."

Volgens Johan Neyts is de studie van het Duitse team betrouwbaar.  "Het team heeft in het domein van tromboses al heel veel gepubliceerd.  Deze studie is nog niet gecontroleerd en bevestigd door andere wetenschappers, maar hij is online gezet zodat andere  wetenschappers onmiddellijk met deze informatie aan de slag kunnen."

Het vaccin van Johnson & Johnson is net als het vaccin van AstraZeneca een vector-vaccin. "De auteurs zeggen dat de onzuiverheden in het vaccin van Johnson & Johnson net als in het vaccin van AstraZeneca de oorzaak zijn van het optreden van tromboses."

"Maar ze zeggen dat ze geen details hebben over onzuiverheden in de vaccins van Johnson & Johnson. Toch is het aannemelijk dat bij Johnson & Johnson hetzelfde probleem zich stelt, want dat is ook een vector-vaccin. Nogmaals, dat gebeurt bij een heel beperkt aantal mensen", zegt Neyts.

De onzuiverheden uit de vaccins halen zodat het probleem van het voorkomen van tromboses uitgesloten wordt, is iets dat je niet overnacht doet.

"Als men weet wat het probleem veroorzaakt, dan kan men proberen uitvissen welke van de onzuiverheden de activatie van de bloedplaatjes stimuleert na vaccinatie bij een beperkt aantal mensen. Aan de vector zelf kan je niets doen, die is eigen aan het vaccin", zegt Johan Neyts.

"Anderzijds stelt men voor om een snelle labotest te ontwikkelen voor mensen die binnen enkele dagen na de vaccinatie symptomen ontwikkelen. Zo kan je nagaan of er een overactivatie van de bloedplaatjes aan het gebeuren is, zodanig dat je therapeutisch kunt ingrijpen."