3 lichtpuntjes, maar ook 1 donkere wolk: dit zien de kenners in de laatste coronacijfers
Voor het eerst sinds lang lijken de (nog altijd erg hoge) coronacijfers in ons land weer wat af te buigen. Zonder naïef euforisch te doen: is er eindelijk een kentering gaande? Waar kunnen we ons aan optrekken? Drie cijferbollebozen wijzen ons op enkele prille lichtpunten in de coronacijfers. Hoop gloort, en toch bolt er ook een onaangenaam grote, donkere wolk op aan de einder.
Lichtpunt 1: de besmettingsdruk daalt (en zeker in Vlaanderen)
Voor het eerst sinds lang daalt het gemiddelde aantal besmettingen. "Het zijn nog geen grote dalingspercentages", tempert biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt, UAntwerpen). "Maar we zien nu -4 procent in vergelijking met vorige week. Wat opvalt is dat de daling het sterkste is in de Vlaamse provincies, met in de meeste provincies een daling van 10 à 12 procent."
Dat ziet ook statisticus Bart Mesuere (UGent). "In Vlaanderen is de daling in de besmettingen duidelijk al enkele dagen ingezet. In Wallonië buigt de curve een beetje af, maar in Brussel blijven de cijfers al een aantal weken stijgen met 20 procent. Daar is het dus nog wachten op de kentering. Anderzijds: daar hebben we nooit diezelfde explosieve stijging gezien als in Oost- en West-Vlaanderen."
Voorzichtig goed nieuws is ook dat de stijging van het aantal infecties in de leeftijdcategorie van 0 tot 9 jaar wat aan het aftoppen is. "Vorige week zagen we daar nog stijgingen van 50 procent, nu is dat nog 14 procent." In alle andere leeftijdscategorieën noteren we nu al dalingen.
Het reproductiegetal bedraagt nu 0,96: onder de 1 dus, en dat betekent dat de epidemie lichtjes aan het krimpen is in ons land.
Lichtpunt 2: De ziekenhuiscijfers lijken kantelpunt te bereiken
Dagelijks worden nog gemiddeld 300 mensen opgenomen in het ziekenhuis, 5 procent minder dan vorige week. Dat is nog geen enorme daling. "Maar de meest recente dagcijfers liggen ook duidelijk lager", ziet Mesuere. "Gisteren zijn er bijvoorbeeld 206 mensen opgenomen in het ziekenhuis. Er zit een weekendeffect op, maar we moeten al terug naar 12 november - toen waren het er 175 - voor een lager cijfer."
"We hebben altijd aandacht voor de cijfers op intensieve zorg, omdat die voor bijzonder veel stress op het systeem zorgen", vertelt Molenberghs. Het effect van een daling in de ziekenhuisopnames laat zich daar altijd wat later voelen. "Daar is nog wel wat stijging de laatste dagen, maar beperkter. We zitten nu op 816 bezette bedden op intensieve. Dat is nog altijd bijzonder hoog, maar het geeft nu toch wel de indruk dat het niet fel meer doorstijgt."
Lichtpunt 3: Maatregelen vervroegen piek, versnellen daling
Jan Baetens, professor aan de vakgroep data-analyse en wiskundige modellering aan de Universiteit Gent, ziet nog een derde belangrijk lichtpunt: het dubbele effect van onze natuurlijke, opgebouwde immuniteit en de coronamaatregelen. "Je moet weten dat je met 25.000 bevestigde besmettingen per dag - en tel daar nog eens zoveel asymptomatische mensen bij en een groep mensen die zich niet laat testen - enorm snel groepsimmuniteit opbouwt tegen het coronavirus. In onze modellen voorspelden we dat effect, zelfs zonder coronamaatregelen, sowieso vanaf eind december in de cijfers."
De afvlakking zet zich nu al in, maar sowieso zal de daling volgens onze modellen traag gaan, met een breed uitgesmeerde piek
Doordat er intussen - Overlegcomité na Overlegcomité - wel meer beperkende maatregelen zijn genomen, komt die piek in de cijfers nu wat vroeger. "De afvlakking zet zich nu al in, maar sowieso zal de daling volgens onze modellen traag gaan, met een breed uitgesmeerde piek. Maar hoe meer maatregelen je neemt, hoe sneller ook die daling natuurlijk." Dat impliceert natuurlijk ook: als die maatregelen vroeger genomen zouden zijn, zou de impact op de cijfers ook forser zijn geweest.
En het effect van de boosterprik?
Meer dan 2 miljoen Belgen kregen intussen ook al hun derde coronaprik. Zorgt dat nog niet voor een effect op de coronacijfers? Bart Mesuere is voorzichtig: "Bij het begin van de eerste vaccinatiecampagne was dat effect uiteraard extreem duidelijk, onder meer in de woonzorgcentra. Nu zie je dat effect iets minder, maar stilaan zouden we dat kunnen beginnen merken. Wel is de daling van het aantal besmettingen bij de oudste groepen groot."
Volgens Jan Baetens hebben de boosterprikken op de coronamodellen van de huidige golf een weinig significante impact. "Dat verandert onze conclusies niet. Dat effect zal pas interessant beginnen te worden vanaf 2022."
De donkere wolk: omikron
Zowel Mesuere, Molenberghs als Baetens fronsen bij de nieuwsberichten en voorlopige gegevens over de omikronvariant. Het zorgt ervoor dat elk coronamodel eigenlijk maar standhoudt tot pakweg eind dit jaar of januari. Nadien zal alles moeten herberekend worden. De komende maand zal omikron "onder de waterlijn groeien, zoals delta dat gedaan heeft", denkt Mesuere. "De kans bestaat dat je dan plots een heel sterke stijging ziet."
Als ook blijkt dat omikron, zelfs maar ten dele, onze immuniteit omzeilt, zijn we weer bij af
"We spreken hier over lichtpuntjes", zegt een realistische Baetens. "Maar ik weet niet of er echt al licht aan het einde van de tunnel is. Als omikron alleen maar meer besmettelijk is, mogen we al blij zijn. Dan zal de voorspelde afvlakking van de cijfers gewoon veel langer duren. Maar als ook blijkt dat omikron, zelfs maar ten dele, onze immuniteit omzeilt, zijn we weer bij af."
Bij af? Zoals in: terug naar maart 2020? "De poel van vatbare personen wordt dan weer even groot als bij het begin van de coronacrisis, mét het belangrijke nadeel dat deze variant meer besmettelijk is." Wat dan het effect op de hospitalisaties en intensieve zorg zal zijn? "Dat zullen we nog moeten afwachten", besluit Baetens diplomatisch.