Videospeler inladen...

Filosoof Loobuyck over aanpak aan begin coronacrisis: "Als kritische burgers evalueren wat wel en niet is fout gelopen"

Om de aanpak van de overheid in het begin van de coronacrisis te evalueren, moeten we een onderscheid maken tussen foute beslissingen die zijn genomen omdat toen te weinig informatie over het virus bestond en foute beslissingen die genomen zijn omdat te weinig beschermend materiaal voorhanden was. Dat zegt moraalfilosoof Patrick Loobuyck in "De afspraak". Het eerste verdient volgens hem een milde reactie, het laatste niet.

De "Pano" van gisteravond over het begin van de coronacrisis in België zindert vandaag na. Centrale vraag in de uitzending was of onze overheid sneller had moeten ingrijpen, bijvoorbeeld door de zogenoemde gevalsdefinitie te verbreden. Die bepaalt wie in aanmerking kwam om een test op het coronavirus te ondergaan. Na de krokusvakantie waren dat weinig mensen, hoewel op dat moment veel landgenoten uit skiverlof in Noord-Italië terugkeerden waar het virus op dat moment al woedde.

"Ik denk dat het eng houden van de gevalsdefinitie bepalend is geweest voor een heleboel dingen die beter hadden kunnen gaan in deze epidemie, zeker in het begin", zegt viroloog Marc Van Ranst daarover in de "Pano". "Op dat moment hadden we een gebrek aan persoonlijk beschermingsmateriaal", voegt Sophie Quoilin van Sciensano toe, de federale instelling die de gevalsdefinitie mee bepaalde. "Het was niet mogelijk om veel mensen te testen want om dat te doen moet je dat materiaal hebben."

Bekijk hieronder het bewuste fragment met Marc Van Ranst en Sophie Quoilin uit de "Pano" (en lees voort onder de video):

Videospeler inladen...

Fouten?

Geven ze hiermee toe dat fouten zijn gemaakt? Moraalfilosoof Patrick Loobuyck denkt van wel. "Van Ranst krijgt de vraag of een fout is gemaakt", zegt hij in "De afspraak". "Dan volgt een lange stilte waarin hij naar de juiste woorden zoekt om toch maar niet te zeggen dat een fout is gemaakt, maar uit wat hij zegt blijkt dat dit wel degelijk zo was."

Dit toont aan dat we op een moment in de crisis zitten waarop het nog erg moeilijk is om echt over fouten te spreken.

Patrick Loobuyck

"Dit toont aan dat we op een moment in de crisis zitten waarop het nog erg moeilijk is om echt over fouten te spreken, zeker voor mensen die nauw bij het beheren van de crisis betrokken zijn geweest. Als je het aan mensen als Van Ranst en zijn collega's vraagt, voel je dat ze op hun stoel schuiven omdat ze anderen niet in een lastig parket willen brengen. Ik begrijp dat daar een vorm van loyauteit speelt, maar langs de andere kant moeten we als samenleving en als kritische burgers een evaluatieproces doormaken om te zien wat wel en niet is fout gelopen."

Voortschrijdend inzicht

Van Loobuyck ziet twee soorten fouten die (mogelijk) zijn gemaakt en die volgens hem om een aparte beoordeling vragen. "We moeten een onderscheid maken tussen foute beslissingen die zijn genomen omdat we te weinig informatie hadden en fouten beslissingen die zijn genomen omdat te weinig beschermend materiaal voorhanden was."

Dat laatste vindt Van Loobuyck schrijnend. "Daarin ligt een politieke verantwoordelijkheid. Over zulke zaken zullen mogelijk problematische zaken naar boven komen waarbij een ministeriële verantwoordelijkheid komt kijken. We moeten ook opletten dat de verantwoordelijken zich niet gaan verschuilen achter het idee van voortschrijdend inzicht. Je kan voortdurend zeggen: "Dat wisten we toen nog niet". Het zal belangrijk zijn om na te gaan wat men op welk moment wel en niet wist en of toen telkens de juiste beslissing is genomen."

Het zal belangrijk zijn om na te gaan wat men op welk moment wel en niet wist en of toen telkens de juiste beslissing is genomen.

Patrick Loobuyck

Om die reden vindt Van Loobuyck het vreemd dat de buitenwereld geen inzage krijgt in de adviezen van de expertencommissie waarop politici zich baseren om keuzes te maken. "Indien we dat advies kennen, dan zouden we weten welke politieke keuzes zijn gemaakt. De politiek kan verschillende kanten uit met dat advies, bijvoorbeeld scholen wel of niet weer openen. Dan is het interessant te weten welke scenario's op tafel liggen. Als je daar naar vraagt, word je al snel als een lastig mens aan de kant geschoven. Nochtans is het onze verdomde burgerplicht om dat op te vragen."

Bekijk hier het volledige gesprek met Patrick Loobuyck in "De afspraak" (en lees voort onder de video):

Videospeler inladen...

Onderzoekscommissie

Blijft de vraag: wanneer moet die evaluatie precies beginnen? Gisteren heeft de meerderheid in het Vlaams Parlement zich tegen een onderzoekcommissie uitgesproken, onder meer omdat die te zeer in een sfeer van "zondebokken" zou baden terwijl de coronacrisis nog volop woedt. In de plaats is gekozen voor een ad-hoccommissie met minder bevoegdheden, die weliswaar tot een volwaardige onderzoekscommissie kan uitgroeien indien nodig.

Loobuyck denkt dat de tijd wél al rijp is voor een onderzoekscommissie. "Zo'n commissie gaat niet over één nacht ijs. Ze neemt haar tijd om zaken naar boven te halen, mensen te horen en dingen te bekijken. Dan is het niet ongepast om daar nu al mee te starten, maar goed, de politiek heeft anders beslist."

Herbekijk hieronder "Hotel corona", de uitzending van "Pano" over de aanpak in het begin van de coronacrisis in België:

Videospeler inladen...

Meest gelezen