Ook ondernemers moeten op de blaren zitten - Bart Van der Leenen

Ik ben zeker niet de enige die vaststelt dat ‘de gewone man’ steeds vaker beboet wordt voor accidentele overtredingen en fouten met kleine maatschappelijke relevantie. Daartegenover staat een groeiende groep van mensen met belangrijke verantwoordelijkheden bij wie overtredingen ongestraft blijven of die hun verantwoordelijkheid - met minimale impact voor eigen rekening - kunnen ontlopen. Deze tendens doet een groeiend gevoel van ongelijkheid ontstaan en is mijns inziens een niet te onderschatten bron van publieke frustratie en verontwaardiging. In die mate zelfs dat het ons kiesgedrag bepaalt, ons wereldbeeld vervormt en ons gevoel voor rechtvaardigheid aantast.

Heel wat hedendaagse kopzorgen, zoals onder meer de drastisch stijgende energieprijzen, de lege pensioenkas, de immigratieproblematiek en de staatsschulden werden al jaren geleden zwart op wit voorspeld. Dit zowel door onafhankelijke wetenschappelijke studies als door de studiediensten van de leidende politieke partijen zelf. Populariteitspolls en verkiezingskoorts deden tal van politici echter wetten en regels stemmen die haaks staan op de voorkennis waarover ze ontegensprekelijk beschikten. Met een maatschappelijke kost, die voor steeds meer gezinnen ondraaglijk wordt, als gevolg.

Ondanks de wetenschap dat hun daden drastische gevolgen hadden voor de toekomst van onze maatschappij en de gezinnen die ze pretendeerden te verdedigen, werden deze politici hier zelden of nooit op afgerekend. Soms kortstondig in de media, maar zeker nooit persoonlijk. Moeten we niet stilaan nadenken over een politieke verantwoordelijkheid die verder reikt dan een legislatuur? En over manieren waarop politici ten persoonlijke titel op het matje geroepen kunnen worden als blijkt dat hun beslissingen bewust ingingen tegen het maatschappelijke belang?

Een gelijkaardige redenering gaat op voor een specifieke groep van ondernemers. Net zoals voor werknemers buffers zijn ingebouwd voor wanneer het onverhoopt eens fout loopt, is het niet meer dan terecht dat vennootschappen het principe van de beperkte aansprakelijkheid kennen. Iedereen kan falen en ruimte geven om risico’s te nemen is onze enige kans op winst en werkgelegenheid. Terwijl werknemers die herhaaldelijk in de fout gaan bestraft worden met ingrijpende sancties, zoals ontslag om dwingende reden of het verlies van recht op werkloosheid, blijft menig werkgever die herhaaldelijk in de fout gaat steeds vaker buiten schot.

Topmanagers die toplonen blijven incasseren ondanks teleurstellende resultaten, bedrijven die bewezen fraude kunnen afkopen tegen een fractie van waar de staat recht op heeft, malafide ondernemers die ondanks herhaaldelijk faillissement toch opnieuw ongestraft mogen herbeginnen … niet verwonderlijk dat ondernemen steeds vaker in een negatief daglicht komt te staan. Zou het niet logisch zijn om goede managers stevig te belonen bij succes, maar ook persoonlijk ter verantwoording te kunnen roepen wanneer ze herhaaldelijk falen? En zou het niet logisch zijn om ondernemers die herhaaldelijk in de fout gaan op een dag hun beperkte aansprakelijkheid te kunnen ontzeggen?

Ook lager op de ladder zitten de verhoudingen steeds vaker scheef. Hoe geloofwaardig is het gelijkheidsbeginsel wanneer iemand die morgen hoognodig tegen de kerk plast een GAS-boete krijgt, terwijl winkeldieven steeds vaker zonder gevolg worden vrijgelaten? Of wanneer per ongeluk verkeerd parkeren 120 tot 1500 euro kost, terwijl een leraar met honderden pornografische kinderfoto’s op zak en bewezen handtastelijkheden met mindervaliden enkel voorwaardelijk gestraft wordt?

Ik wil zeker geen betoog voeren tegen het beboeten van kleine overtredingen. Maar hoe kan ik mijn tienerdochter uitleggen dat een éénmalige onbedachtzaamheid van een rechtgeaarde burger zwaarder belast wordt dan heel wat criminele daden met voorbedachte rade en ingrijpende maatschappelijke gevolgen?

Mocht iedereen die verantwoordelijkheid draagt die ook opnemen en instaan voor de gevolgen, dan associëren we binnenkort politiek terug met geloofwaardigheid, ondernemen met welvaart en toekomst, initiatief met bewondering en samenleven met rechtvaardigheid. Wie staat op?
 

(Bart Van der Leenen is zaakvoerder van de communicatiebureaus Whizpr en Out of the Crowd.)