Aantal arme Vlamingen opnieuw in opmars
Wanneer ben je arm?
Wanneer is iemand arm? Een moeilijke vraag. Wie in Vlaanderen met bijvoorbeeld 800 euro per maand moet overleven, zal het moeilijk hebben. In andere landen kan je er dan weer royaal van leven. Om te bepalen wie echt arm is, vergelijkt men het inkomen met dat van de andere inwoners.
Iemand wordt als arm beschouwd wanneer hij of zij leeft met een inkomen dat lager is dan 60% van het mediaaninkomen, het middelste inkomen als je alle inkomens rangschikt van klein naar groot. Dat is de Europese armoededrempel. Voor Vlaanderen ligt - volgens de laatste cijfers uit 2011 - de armoededrempel op 1.002 euro per maand voor een alleenstaande. Een gezin met twee kinderen heeft nood aan minimaal 2.104 euro per maand.
Minimale uitkeringen onder de armoededrempel
De sociale zekerheid moet bescherming bieden tegen armoede. Het leefloon is één van de instrumenten om armoede te bestrijden. Maar wanneer we de bedragen van het leefloon bekijken, valt op dat de bedragen onder de Europese armoededrempel vallen. Mensen met een leefloon hebben met andere woorden een inkomen dat minstens 182,64 euro onder de Europese armoedegrens ligt.
Leeflonen (september 2013)
| per maand | |
|---|---|
| alleenstaande | €817,36 |
| persoon met gezin ten laste | €1.089,82 |
Bron: Steunpunt tot bestrijding van armoede
Geen Vlaamse bevoegheid
Ook minimale invaliditeitsuitkeringen, minimale werkloosheidsuitkeringen en pensioenen vallen onder de Europese armoededrempel.
Uitkeringen behoren tot de bevoegdheden van de federale staat. Betekent dit dat Vlaanderen niets kan doen? “Vlaanderen zou extra kindergeld of sociale toeslagen kunnen uitreiken”, zegt Bert D’hondt, politiek medewerker bij Welzijnszorg, “maar daar is simpelweg geen budgettaire ruimte voor.”
“Bovendien zitten de verhoudingen van het leefloon helemaal fout” vult Nathalie Debast, experte bij de Vlaamse Vereniging Steden en Gemeenten (VVSG) aan. “Zo krijgt een alleenstaande met 1 kind een leefloon van 1.089,82 euro per maand maar een koppel met drie kinderen krijgt ook datzelfde bedrag.”
680.000 arme Vlamingen
Nogmaals: volgens het VIA-plan moet elk gezin, ongeacht de samenstelling, in Vlaanderen tegen 2020 een inkomen hebben dat de Europese armoededrempel bereikt. Hoe ver staan we daar nog van af?
Volgens de EU-SILC-survey (2012) leeft 10,9 procent van de Vlamingen onder de armoededrempel. Dat zijn ongeveer 680.000 personen. Het aantal arme Vlamingen is overigens opnieuw in opmars. Opvallend: ongeveer de helft van de armen blijft langdurig arm. Je bent langdurig arm als je minstens twee van de drie voorgaande jaren onder de Europese armoededrempel geleefd hebt.
Arme kinderen
Kinderarmoede vertoont gelijkaardige cijfers: 11 procent van de kinderen in Vlaanderen groeit op in armoede. Dat zijn er ongeveer 140.000.
“Kinderen die opgroeien in armoede hebben het moeilijk om uit de armoede te ontsnappen” aldus Frederic Vanhauwaert van Netwerk Tegen Armoede. “Ze starten in de lagere school met een achterstand tegenover andere kinderen. Ze groeien op in een stressvolle thuisomgeving waar één of meerdere ouders niet aan het werk is. We moeten dus de armoedesituatie van het gezin vroeg genoeg kunnen aanpakken.”
Als we op lange termijn het aantal armen in Vlaanderen willen laten dalen, moet het aantal kinderen dat opgroeit in armoede beperkt worden. Tegen 2020 mag maximaal 5% van de kinderen arm zijn.
Opvallend: sinds de start van het VIA-plan is de kinderarmoede licht gestegen tot 11%. “Als we de doelstelling willen halen, zullen er nog veel inspanningen nodig zijn”, vertelt Peter Raeymaeckers, docent sociaal werk aan de Universiteit van Antwerpen.
“Wat is de beste bescherming tegen werk? Een job. Maar daarvoor hebben gezinnen nood aan uitgebreide en betaalbare kinderopvang. Het verschil tussen een uitkering en een loon - verminderd met de kosten voor kinderopvang - moet groot genoeg zijn. Net nu verhoogt de Vlaamse Regering de minimumbijdrage voor kinderopvang van 1,5 naar 4 euro per dag. Dergelijke maatregelen tonen de onwil om iets ten gronde te veranderen. Zo lukt het niet”, besluit Peter Raeymaeckers.
Conclusie
Tegen 2020 moet elk gezin een inkomen hebben dat boven de Europese armoededrempel ligt. “Dat is een ambitieuze doelstelling. Maar als je het mij vraagt lijkt het onmogelijk”, besluit Bert D’hondt van Welzijnszorg. Het aantal arme Vlamingen is sinds kort immers terug gestegen tot 11%.
“Deze Vlaamse Regering heeft met bijvoorbeeld de kinderbijslag cruciale dossiers met bijhorend budget in handen om kinderarmoede stevig aan te pakken. Maar het ontbreekt deze Vlaamse Regering aan daadkracht om te herverdelen. Als we doelstelling tegen 2020 willen halen, moet het dringend anders” aldus Frederic Vanhauwaert van Netwerk Tegen Armoede.