Druk op Britse premier Boris Johnson om op te stappen wordt alsmaar groter: zoveelste minister neemt ontslag

Het was gisteren een dag vol politieke hoogspanning in het Verenigd Koninkrijk. In totaal namen bijna gisteren 40 mensen van zijn regering ontslag. Het gaat om onderministers, staatssecretarissen, maar ook twee topministers: minister van Financiën Rishi Sunak en minister van Volksgezondheid Sajid Javid.

's Avonds trok een groep ministers naar Downing Street 10, de ambtswoning van premier Boris Johnson. Hun boodschap: "Treed af, je premierschap is einde verhaal". Onder hen medestanders die lange tijd loyaal waren gebleven, zoals minister van Binnenlandse Zaken Priti Patel.

Vanmorgen werd de lijst van ontslagen weer wat langer. Op Twitter kondigde de minister voor Noord-Ierland Brandon Lewis zijn ontslag aan. "Een verantwoordelijke regering steunt op eerlijkheid, integriteit en wederzijds respect. Ik geloof niet langer dat die waarden van toepassing zijn."

Net voor middernacht was ook al een nieuw ontslag binnengelopen: de minister voor Wales Simon Hart stapt ook op. In zijn ontslagbrief aan Johnson zegt Hart: "Ik had wanhopig gehoopt dat ik kon vermijden deze brief te schrijven, maar helaas lijkt er geen andere optie over te blijven dan terug te treden uit mijn rol als minister voor Wales". 

Hij voegt eraan toe: "Mijn collega's hebben zowel privé als in het openbaar hun uiterste best gedaan om u te helpen het schip te keren, maar tot mijn spijt ben ik van mening dat we het punt voorbij zijn waarop dit mogelijk is". Ook Hart trok gisteravond naar Downing Street 10 om de premier te overtuigen af te treden.

Kort nadat Hart zijn vertrek aankondigde, trad ook onderminister Edward Argar van Volksgezondheid af. Vandaag blijft het ontslagen regenen. De teller staat al op meer dan 50 regeringsleden. Het is van 1932 geleden dat zo veel leden van de regering aftraden.

Maar Johnson stuurde ook zelf een van zijn topministers de laan uit, minister van Huisvesting Michael Gove. Eerder deze week had Gove als een van de eersten uit de regering aan Johnson duidelijk gemaakt dat het tijd is om te vertrekken. Nu moet hij zelf opstappen. Gove en Johnson hebben een gevoelige geschiedenis, ooit waren het medestanders en stonden ze samen op de bres voor de Brexit, maar dat Johnson en niet hij partijleider en premier werd, kon Gove moeilijk verteren.

Aan de basis van de massale uittocht ligt het ontslag van Chris Pincher als "deputy chief whip". Pincher werd in 2017 al eens uit die functie ontslagen, wegens seksueel wangedrag. Maar Johnson stelde hem weer aan, waarna hij om dezelfde reden weer moest opstappen. Iets waarvoor Johnson intussen zijn excuses heeft aangeboden. Maar die kwamen voor veel partijleden te laat. Een "nieuwe leugen", vinden zij, na de grote commotie rond de vele coronafeestjes die Johnson eerder al in nauwe schoentjes brachten.

De ontslagen en kritiek lijken van Johnson af te glijden als water van een eend. Johnson zegt dat hij nog altijd miljoenen Britten vertegenwoordigt. Of zoals correspondent Lia van Bekhoven het gisteravond zei in "Terzake": "Ze zullen hem aan zijn enkels uit Downing Street 10 moeten trekken":

Naast de verschillende ministerbezoeken aan de ambtswoning van Johnson, wordt achter de schermen nog meer aan de poten van zijn stoel gezaagd. Eerder vandaag kwam het zogenoemde "1922 committee" bijeen, een groep parlementsleden uit de Conservatieve Partij die de verkiezingen binnen de partij organiseert. Dat comité kan ook een vertrouwensstemming organiseren als genoeg parlementsleden (15 procent) daarom vragen.

Probleem is echter dat Johnson - die zowel premier is als leider van de Conservatieve Partij - begin juni nog zo'n stemming heeft overleefd, na de commotie over de coronafeestjes in zijn ambtswoning. Van de 359 Conservatieve parlementsleden stemden toen 211 voor de premier, 148 stemden tegen. 

Normaal kan Johnson dan een jaar lang niet meer uitgedaagd worden, maar het "1922 committee" zou daar een mouw aan willen passen door de partijregels aan te passen. Maandag houdt het comité interne verkiezingen, waarna de nieuwe leden dan de regels zouden kunnen aanpassen. En dan zou een nieuwe vertrouwensstemming snel kunnen volgen.

Johnson geeft voorlopig dus niet toe en dreigt zelfs met nieuwe verkiezingen, waarbij de Conservatieve Partij mogelijk heel wat zetels zou kunnen verliezen. Dichter bij de uitgang heeft Johnson tijdens zijn premierschap niet gestaan.

Als een leider wankelt, staan mensen klaar om het machtsvaccuüm op te vullen. De procureur-generaal voor Engeland en Wales, Suella Braverman, riep Johnson woensdagavond laat op af te treden en zei als eerste bewindspersoon dat ze tegen de premier de strijd aan wil gaan om het voorzitterschap van de Conservatieve Partij. Dat zei ze in een interview met zender ITV.