Videospeler inladen...

Zoveelste schandaal wordt Britse premier Boris Johnson te veel: een overzicht van een politieke rollercoaster

De Britse premier Boris Johnson stapt op. De vele schandalen rond verboden coronafeestjes waarbij hij en zijn medewerkers van Downing Street 10 betrokken waren, deden hem al wankelen. Maar het was uiteindelijk een totaal ander schandaal dat hem deed vallen. Bijna 3 jaar leidde hij de regering van het Verenigd Koninkrijk, van meet af aan goed voor een politieke rollercoaster. Een terugblik.

23 juli 2019. Het is heet op het plein voor de hoofdzetel van de Conservatieve Partij in Londen. Binnen stemmen de leden over wie Theresa May opvolgt als partijvoorzitter en dus ook als Britse premier. May nam de fakkel over van David Cameron na het referendum over de Brexit in juni 2016, maar slaagde er niet in om een akkoord met de Europese Unie door het Britse parlement te krijgen. Ze gooide zelf verbitterd de handdoek in de ring.

Het is geen verrassing dat Boris Johnson het bij deze interne verkiezing haalt van Jeremy Hunt, zijn minder flamboyante, pragmatische uitdager. 

BEKIJK - Een verslag uit "Het journaal" van 23 juli 2019 over de verkiezing van Boris Johnson tot nieuwe leider van de Conservatieve partij én tot nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk:

Videospeler inladen...

Op het plein staan voor- en tegenstanders van Johnson. De enen zeggen dat hij als vertegenwoordiger van het Leave-kamp ervoor zal zorgen dat de Brexit er snel komt, met of zonder akkoord. Ze vinden hem flamboyant en getuigen dat hij een populaire burgemeester van Londen was.

Anderen wijzen op Johnsons wispelturige voorgeschiedenis: als amokmakende student in Oxford, als journalist die wel eens een loopje nam met de waarheid, als niet al te diplomatische minister van Buitenlandse Zaken. Kortom, "die Johnson is niet te vertrouwen. Het is een leider die niet bekwaam is om te leiden", luidt het. 

Stormram Johnson

De nieuwe premier kamt zijn wilde haren glad en stelt zijn ambitieuze programma voor. "In 2050 zullen we op deze periode kunnen terugkijken als het begin van een nieuw Gouden Tijdperk voor ons Verenigd Koninkrijk", zegt hij.

Johnson wil het land dat door de Brexit is gepolariseerd, opnieuw verenigen, hij wil investeren in infrastructuur en woningen, hij wil de misdaad aanpakken, de migratie intomen en hij wil handelsakkoorden afsluiten met landen van ver buiten de Europese Unie. 

In 2050 zullen we op deze periode kunnen terugkijken als het begin van een nieuw Gouden Tijdperk voor ons Verenigd Koninkrijk

Boris Johnson in 2019

BEKIJK - Tijdens de verkiezingscampagne in 2019 toont Johnson zich als de man die de Brexitmuur kan slopen:

Videospeler inladen...

De Conservatieve premier neemt de organisator van de Vote Leave-campagne, Dominic Cummings, in dienst als adviseur. In oktober 2019 sluit hij een akkoord met de Europese Unie, dat op 20 december 2019 dan toch op de valreep door het parlement wordt goedgekeurd.

Dat gebeurt nadat Johnson eerst het parlement heeft ontbonden en dan bij vooruitgeschoven parlementsverkiezingen op 12 december een klinkende overwinning heeft gehaald. "We zijn nu een stap verder in het uitvoeren van de Brexit" reageert Johnson opgelucht.

Copyright 2020 The Associated Press. All rights reserved

Brexit done, wat nu?

31 januari 2020 is een triomfantelijke avond voor de Britten die weg wilden uit de Europese Unie. Dan vieren ze op het plein voor het parlement de politieke brexit. Maar nauwelijks een maand later breekt de coronacrisis wereldwijd los.

Ook het Verenigd Koninkrijk ontsnapt er niet aan en de premier zelf ook niet. Hij raakt eind maart, aan het begin van de eerste lockdown, met het virus besmet en moet in het ziekenhuis extra zuurstof krijgen. Hij ontsnapt op het nippertje aan de dood. 

De maanden die volgen moeten vele duizenden Britten binnen blijven, hun geliefden alleen laten sterven en begraven. Rond die datum wordt adviseur Cummings geklist en publiekelijk aan de schandpaal genageld wanneer hij betrapt wordt op een weekenduitstap naar zijn buitenverblijf. 

BEKIJK - Een reportage uit "Het journaal" van 25 mei 2020 over Cummings die tijdens de lockdown naar zijn buitenverblijf was gereisd:

Videospeler inladen...

Eerste vaccin

Premier Johnson doet er alles aan om zijn land op het voorplan te krijgen, ook in de strijd tegen het coronavirus. Het Verenigd Koninkrijk is het eerste land ter wereld dat het vaccin van Pfizer-BioNTech goedkeurt en op 8 december 2020 krijgt de 90-jarige Margaret Keenan haar eerste prik. 

Maar in de eerste helft van 2021 gaat het bergaf. De grenscontroles door de economische brexit - de echte uitstap uit de Europese Unie - leiden tot lange wachtrijen van vrachtwagens in Dover. De regering heeft het voor Europese arbeiders en lagere bediendes moeilijker gemaakt om nog te blijven en daardoor zijn er ook steeds minder chauffeurs, hotelbediendes en arbeiders in de landbouw, bouw, verwerkende industrie én de zorg. Dat is een ramp die de coronacrisis extra zwaar maakt.

De ziekenhuizen kunnen bij gebrek aan personeel het grote aantal patiënten niet aan. Het Verenigd Koninkrijk telt ondanks zijn ambitieuze vaccinatiecampagne het hoogste aantal coviddoden van Europa, als je Rusland niet meetelt.

Feestjes versus rouw

Premier Johnson krijgt steeds meer tegenwind in het parlement. De nieuwe Labourleider Keir Starmer begint zich in zijn rol in te werken en legt de premier steeds vaker het vuur aan de schenen. Moeilijk is het niet, want naast de economische en medische tegenvallers, komen nog morele kwesties aan het daglicht: de onthullingen dat er tijdens de lockdown flink wat is gefeest in Downing Street 10. 

In de Britse pers worden één voor één kerstfeestjes, tuinparty's, quizzes en afscheidsdrinks aan het licht gebracht. Mogelijk, zo wordt gefluisterd, zijn de perslekken een wraakactie van de intussen opgestapte adviseur Cummings, die bij zijn vertrek uit Downing Street in november 2020 een hele doos met geheimen meenam.

De Britten krijgen beelden te zien van een giechelende persdirecteur Allegra Stratton, die vertelt over een kerstfeestje waarin de sociale afstandsregels niet werden gerespecteerd. Ze zien foto's van flessen wijn en snacks, uitnodigingen met "breng je eigen drank mee" voor een feestje op 20 mei 2020 waarop Johnson zelf aanwezig was, één dag voor hij de Britten nog eens op het hart zou drukken om de coronamaatregelen na te leven.

BEKIJK - De beruchte pseudo-persconferentie waarop Allegra Stratton het over een kerstfeestje in volle lockdown had:

Videospeler inladen...

Maar de meest aanstootgevende onthulling is die over twee feestjes in Downing Street op 17 april 2021. Op dat moment mochten twee verschillende gezinnen elkaar binnenshuis niet ontmoeten. De medewerkers van Boris Johnson hielden twee afzonderlijke afscheidsparty's en zouden volgens de krant The Telegraph nadien met tientallen samen aan het drinken en dansen zijn gegaan in de tuin.

Op 18 april, een dag later, zat koningin Elizabeth helemaal alleen in de koorbanken van Saint George's Chapel, gekleed in het zwart, met een zwart mondmasker, op de begrafenis van haar echtgenoot prins Philip. Het contrast met de feestvierende medewerkers van de premier kon niet groter zijn.

Koningin Elizabeth II rouwt tijdens begrafenis van Prins Philip

Eind 2021 krijgt topambtenaar Sue Gray de ondankbare taak de feestjes te onderzoeken. Eind januari van dit jaar is haar rapport klaar. De politie onderzoekt zelf ook de zaak en vraagt haar met de publicatie te wachten tot het politionele onderzoek helemaal is afgerond. Gray gaat akkoord, maar publiceert wel een samenvatting die vernietigend lijkt voor Johnson. Hij excuseert zich in het parlement, maar blijft op post.

Oorlog in Oekraïne

Intussen valt Rusland Oekraïne binnen en wordt zo het partygateverhaal naar de achtergrond verdrongen. Johnson ziet een kans om zijn imago als staatsman op te poetsen. Hij werpt zich naast de Verenigde Staten, de Europese Unie en Canada op als trouwe bondgenoot van Oekraïne. Hij legt mee sancties op aan Rusland en stuurt militaire en humanitaire hulp.

De Britse premier trekt zelfs als een van de eersten helemaal naar Kiev om president Volodimir Zelenski een hart onder de riem te steken en de Britse steun aan Oekraïne duidelijk te maken. Hij maakt zelfs samen met Zelenski een wandeling door de Oekraïense hoofdstad. En dat levert opmerkelijke beelden op.

BEKIJK - Johnson bezoekt Zelenski en maakt met hem een wandeling door Kiev:

Videospeler inladen...

Intussen is het politieonderzoek naar de lockdownfeestjes afgerond. Tientallen medewerkers blijken de lockdownregels te hebben overtreden op bijna evenveel feestjes. Er worden alles samen meer dan 100 boetes uitgedeeld, waaronder aan Johnson zelf en enkele zeer hooggeplaatste medewerkers.

Eind mei verschijnt het langverwachte volledige rapport van Sue Gray. De conclusies zijn opvallend zachter dan in leek uit de samenvatting uit januari. Gray hekelt wel een "gebrek aan leiderschap en beoordelingsvermogen", zowel bij de betrokken politici als bij de administratie.

Toch verzacht Gray die uitspraak meteen als ze schrijft dat "dat niet tekenend is voor de heersende cultuur noch in de regering noch in de administratie". Gray beveelt aan dat de top "de verantwoordelijkheid voor de gebeurtenissen neemt", maar gaat daar niet in detail op in. Ze schermt ook veel mensen af.

Opnieuw eist de oppositie zijn ontslag. Maar ook nu behoudt Johnson de steun van zijn partij. Op 6 juni is er een vertrouwensstemming die hij uiteindelijk wint. Het blijkt uitstel van executie, want amper een maand later is het onvermijdelijke dan toch gebeurd: Johnson moet opstappen. Het ontslag van twee topministers uit zijn regering blijkt de druppel te zijn die de emmer doet overlopen. 

Copyright 2022 The Associated Press. All rights reserved

Het schandaal te veel

Het duo stapte op na het ontslag van Chris Pincher als "deputy chief whip" afgelopen vrijdag. Pincher was in die functie verantwoordelijk voor het gedrag van de parlementsleden, maar kwam zelf in opspraak toen aan het licht kwam dat hij in een dronken bui mannen zou hebben lastiggevallen in een private club. 

Extra pijnlijk is dat het niet de eerste keer is dat Pincher uit de functie van "tuchtmeester" ontslagen is. Ook in 2017 gebeurde dat al eens, onder toenmalig premier Theresa May. Hij zou toen de voormalige olympische roeier en Conservatieve politicus Alex Story hebben lastiggevallen. 

Na onderzoek werd de naam van Pincher wel gezuiverd en kreeg hij zijn oude functie terug. Onder premier Boris Johnson werd Pincher onderminister bij Buitenlandse Zaken om daarna opnieuw terug te keren naar zijn vertrouwde functie in het parlement.

Het brengt premier Johnson weer in nauwe schoentjes, want die moet toegeven dat hij al langer op de hoogte was van klachten over Pincher. Na het duo stapt nog een hele reeks andere ministers op uit zijn regering. Het blijkt uiteindelijk het schandaal te veel voor Johnson die nu dus opstapt als Britse premier.

BEKIJK - Een portret in video van de man die als kind al "koning van de wereld" wou worden:

Videospeler inladen...

Meest gelezen