Auto blijft goedkoopste reismiddel voor gezinnen (ondanks hoge brandstofprijzen)

Ik ga deze zomer in juli op reis en ik neem: de auto, het vliegtuig of de trein? Dat onderzoekt "De inspecteur" Sven Pichal op Radio 2.

"Ik wil weten hoeveel geld je bespaart door je vervoermiddel slim te kiezen", zegt Pichal. "De auto is al jarenlang populair, maar de hoge brandstofprijzen baren iedereen kopzorgen. De trein is milieuvriendelijk, maar heeft het imago duur te zijn. En hoe zit het met het vliegtuig? Want de ticketprijzen lijken ook alleen maar te stijgen." "De inspecteur" krijgt voor zijn test de hulp van de verkeersman van VRT NWS, Hajo Beeckman.

Pichal en Beeckman bekijken de kostprijs van de auto, de trein en het vliegtuig voor drie verschillende bestemmingen: Toulouse, Rome en Wenen.

Het valt meteen op hoe goed de auto scoort qua budget. "Het klopt dat de auto vaak de beste keuze is als je met een gezin reist", zegt Hajo Beeckman. "De brandstofprijzen zijn de voorbije maanden sterk gestegen, maar ondanks die toename blijft de auto budgettair vaak de beste keuze." Op de kaart hieronder zie je de drie bestemmingen.

Voor het vliegtuig hanteert de Inspecteur de prijzen van de "klassieke" luchtvaartmaatschappijen, zoals Brussels Airlines, al mag je niet vergeten dat de tarieven van de zogenoemde lowcostmaatschappijen zoals Ryanair in het hoogseizoen ook beduidend hoger liggen. In de prijzen zijn ook het voor- en natransport via het openbaar vervoer naar Zaventem inbegrepen.

Met de trein vertrekken we vanuit Gent-Sint-Pieters. Voor de autoreis tellen we de brandstofkosten, tol en wegenvignetten mee. Andere kosten zoals een extra verzekering voor pechverhelping in het buitenland, tussenstops met overnachting en parkeerkosten op de bestemming niet.

Waarom scoort de auto zo goed? Dat komt natuurlijk omdat je een auto deelt. "Als je voor elk gezinslid een trein- of vliegtuigticket moet kopen, lopen de kosten snel op. Bovendien zijn de kosten voor de auto niet afhankelijk van het seizoen. De prijzen van de tickets voor een vliegtuig en de trein zijn hoger in het hoogseizoen. Als je met de auto reist, moet je daar geen rekening mee houden.”

Daar komt nog eens bij dat voor wie vanaf 1 juni naar Italië, Zwitserland, Oostenrijk of naar de Balkanlanden rijdt, in Duitsland een koopje kan doen. Vanaf dan geldt de zogenoemde "Tankrabatt" die maar liefst 35 eurocent van de literprijs van benzine aftopt. Benzine wordt dan goedkoper dan in Luxemburg.

Als je alleen reist, is de auto meestal geen goed idee. "Je verbruik zal wel iets lager zijn omdat de auto minder zwaar geladen is, maar dat weegt niet op tegen het feit dat je alle kosten alleen draagt", zegt Beeckman. Je betaalt 100 procent van de tol- en parkeerkosten. En je betaalt ook alle brandstof, waardoor je de hoge prijzen voelt. Want je betaalt in je eentje wel die stijging van 20 à 25 procent voor benzine en diesel die in de laatste maanden is opgetreden." 

"De inspecteur" telt in de berekening voor een autoreis natuurlijk alleen de brandstof, tol en eventuele wegenvignetten mee. We reizen met een gemiddelde gezinswagen met benzine euro 95. Die verbruikt doorgaans zowat 6 liter per 100 kilometer, maar met vier personen en bagage loopt dat al snel op tot 7,5 liter. Reken gerust op 10 procent meer verbruik per 100 kilo extra gewicht in je auto, inclusief passagiers natuurlijk.

Parkeer je in het centrum van een stad, reken dan gerust op 15 tot 20 euro parkeerkosten per dag. En dan is er nog de verzekering. De meeste gewone autoverzekeringen bieden geen pechverhelping in het buitenland aan, tenzij je in het duurdere segment zit of een salariswagen hebt. 

Particulieren moeten die vaak extra kopen. Dat kan bijvoorbeeld via VAB of Touring maar reken toch op 200 euro voor één persoon en op enkele honderden euro’s voor een gezin. Feit is dat je die pechverhelping in het buitenland niet altijd apart kan kopen: vaak komt die in een verzekeringspakket waarin je je ook indekt voor medische hulp en repatriëring.

Dan hebben we het nog niet over de slijtage aan je wagen. Bezit of lease je een auto, dan verslijt je die sneller wanneer je in de zomer duizenden kilometers extra aflegt. Dat moet je in principe ook in rekening brengen, al is het moeilijk te calculeren.

Wanneer je alleen reist, is vliegen of treinreizen meestal de beste optie. Dat hangt af van je bestemming. "Ga er niet blindelings vanuit dat het vliegtuig de beste keuze is", zegt Beeckman. "Neem ons voorbeeld van Toulouse. Voor één persoon betaal je 251,80 euro voor de treinrit vanuit Gent naar Toulouse. Als je een vlucht boekt bij een klassieke luchtvaartmaatschappij en je betaalt ook voor luchthaventransport, dan kom je uit op een prijs van 419,84 euro. Dat is een pak duurder."

De tickets zijn niet alleen duurder. Het vliegtuig is ook niet altijd sneller. "In het geval van Toulouse heb je het voordeel dat je met de TGV rijdt. Dat is een ongelooflijk snelle manier van reizen. Je bent minstens even snel als wanneer je het vliegtuig zou nemen. Misschien zelfs sneller wanneer je de pech hebt dat er geen rechtstreekse vlucht is."

Vliegen is vooral interessant als je relatief ver reist in Europa. "Algemeen geldt de regel: hoe verder je gaat, hoe interessanter het wordt om te vliegen", zegt Beeckman. "In ons geval is dat zo voor Rome. Een gezin van vier kan voor minder dan 500 euro naar Rome met het vliegtuig. Met de auto kost dat al snel 600 euro."

Ook in deze test valt het op hoe goedkoop vliegen is. "Europa kan dan wel zeggen dat we minder moeten vliegen omdat het slecht is voor het milieu. Als je naar je portemonnee kijkt, wordt het voor "verre" Europese bestemmingen alleen maar interessanter om te vliegen", zegt Beeckman.

Hoe verder je gaat, hoe minder interessant de auto wordt, zelfs al blijven de kosten beperkt. "De reisduur wordt uiteraard een probleem", zegt Beeckman. "Als je meer dan 1.000 kilometer rijdt, moet je een extra overnachting incalculeren, wil je niet onverantwoord lang achter het stuur zitten. Je moet die overnachtingskosten ook mee incalculeren. En dan wordt het financieel gezien toch ook weer minder interessant." 

Vergeet echter niet: als je met het vliegtuig gaat, en bij je bestemming ook voor een paar dagen een auto wil huren om de ruimere omgeving te verkennen, dan is dat deze zomer extra prijzig. In de coronacrisis hebben veel verhuurbedrijven hun wagenpark uitgedund, en nu de vraag naar wagens weer stijgt, hebben ze er niet genoeg. Dat stuwt de prijzen omhoog.

Dat vliegen zo goedkoop is, heeft te maken met de liberalisering van de luchtvaartsector door Europa in de jaren 90 van de vorige eeuw. “De verschillende maatschappijen concurreren elkaar kapot, en dat is op termijn geen houdbaar model, kijk maar naar de stakingsacties die er deze zomer bij Ryanair aankomen,” zegt Beeckman.

Die concurrentie levert goedkope prijzen op voor de reiziger, maar de prijzen zijn ook laag omdat op vliegtickets geen BTW geheven wordt en er ook geen belastingen zijn op kerosine, al zijn er nu wel plannen van Europa om dat te veranderen.

Op het spoor is het net omgekeerd. Ook het spoor is door Europa in de jaren negentig geliberaliseerd, maar dat heeft gewoon geleid tot private monopolies voor internationale verbindingen in plaats van de voormalige staatsmonopolies, maar wel aan een hogere prijs. 

Niet verwonderlijk dat Europese actiegroepen zoals Back on Track net pleiten voor het terugdraaien van de liberalisering door Europa:  schrijf openbare aanbestedingen uit, en zo worden langere afstanden met de trein weer interessanter, zoals in de jaren tachtig, toen we nog niet zo vaak vlogen.

"Voor het traject naar Wenen kan dat nog interessant zijn omdat de Oostenrijkse overheid nachttreinen subsidieert", zegt Beeckman. "En ja hoor: voor Wenen zijn de prijzen voor het vliegtuig en de trein aan elkaar gewaagd. Als je het tenminste niet erg vindt om de nacht door te brengen op een klassieke treinstoel." 

Dat scenario is voor veel mensen niet realistisch. "We hebben dus ook prijzen opgezocht voor de nachttrein waarbij je een bed reserveert. Je betaalt daarvoor al snel tussen de 80 en de 100 euro extra. Het vliegtuig is dan goedkoper. Maar je spaart met die nachttrein wel een hotelovernachting uit omdat je op de trein slaapt. Steeds meer mensen kiezen er ook bewust voor: charme en beleving, daar gaat reizen toch ook om?”

In elk geval is het voorbeeld van Oostenrijk inspirerend. Dit Europese land subsidieert niet zomaar nachttreinen. Het beschouwt die treinen weer als een publieke dienstverlening, en dat drukt de prijs voor de reiziger.