Ook wij in Europa hebben boter op het hoofd bij de bosbranden in het Amazonewoud

President Jair Bolsonaro van Brazilië wijst naar de ngo’s en president Evo Morales van Bolivia wijst naar Brazilië voor het veroorzaken van de bosbranden in de Amazone. Dat de uiterst rechtse Braziliaanse president lak heeft aan bescherming van mensenrechten en milieu is jammer genoeg niet nieuw en uiterst verontrustend.

Deze vlammenzee is echter niet alleen te wijten aan de "Trump van de Tropen". Het is ook het gevolg van een wereldwijd wanbeleid, gekoppeld aan een onhoudbaar economisch groeimodel dat de planeet ondergeschikt maakt aan handelsbelangen. De handelsakkoorden, die de EU momenteel wil afsluiten met zowel Mercosur (een douane-unie van Brazilië, Argentinië, Paraguay, Uruguay en Venezuela) als met Bolivia, vormen een reële bedreiging voor onze Amazone.

Hoog tijd dus om de druk op te voeren en wereldwijd leiders en politici ter verantwoording te roepen. Bolsonaro mag zichzelf dan wel "Kapitein Kettingzaag" noemen, de verantwoordelijkheid voor wat vandaag in de Amazone gebeurt, is gedeeld. 

De Amazone, onze grote groene long die maar liefst 20 procent van onze zuurstof produceert, staat in brand. Volgens het Braziliaanse onderzoeksinstituut INPE zijn van januari tot nu 74.155 brandhaarden geteld, een stijging van maar liefst 84 procent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.

Maar de verwoestende branden treffen niet alleen Brazilië. Ook een groot deel van de Amazone in Bolivia, en sinds kort ook Peru, gaat in vlammen op. Grootsteden als Sao Paulo, en La Paz worden overschaduwd door zwarte rook. Vooral in het departement Santa Cruz in Bolivia zijn de branden onbeheersbaar en zitten lokale gemeenschappen gevangen in een dodelijke vuurzee.

Een van de meest getroffen plaatsen is het Chiquitano-bos, waar zich ook het natuurreservaat Tucavaca bevindt, met een enorme rijke én unieke fauna en flora. De schade is grootschalig en onomkeerbaar. Een groot verlies dat daarenboven de wereldwijde klimaatcrisis versnelt. 

Bolsonaro verklaarde al eerder te willen kappen in de Amazone om de agro-industrie en mijnbouwsector te plezieren. De huidige bosbranden zijn het gevolg van boeren of veehouders die meer en meer bos verbranden om hun veeteelt en akkerbouw uit te breiden. De straffeloosheid bij overtredingen wakkert deze praktijk alleen maar aan. De toegenomen ontbossing kan dus niet los gezien worden van het beleid van de Braziliaanse en Boliviaanse regeringen om agro-export te stimuleren. 

Maar ook het Europese beleid is niet onschuldig. Denk aan de regelgeving die lidstaten verplichtte om biobrandstoffen bij te mengen. De grote hoeveelheden gewassen als palmolie, soja en suikerriet die voor die biobrandstoffen nodig zijn, leiden wereldwijd tot grootschalige ontbossing. Meer dan de helft van de palmolie die de EU importeert, verdwijnt in onze tank. In België gebruiken we steeds meer sojaolie om op te rijden. Die soja importeren we bovendien ook om onze gigantische veestapel te voeden.

Deze versnelde promotie van agro-industrie kan vooral niet los worden gezien van de handelsakkoorden die Latijns-Amerika momenteel afsluit met enkele cruciale wereldspelers zoals de Europese Unie. Wij vroegen al eerder, samen met 340 ngo’s, om de onmiddellijke stopzetting van de handelsbesprekingen van de Europese Unie met Mercosur.

Dit handelsakkoord vormt namelijk een bedreiging voor de Amazone omdat het de export van goedkope soja uit Brazilië en vlees uit Argentinië zou verhogen, met meer ontbossing tot gevolg. Maar bovenal legitimeert het handelsakkoord een regime dat mensenrechten schendt, de klimaatcrisis negeert en de Amazone verwoest. Ondanks het verzet wil de EU dit akkoord toch doorduwen. 

Met de huidige bosbranden dreigen onder meer Ierland en Frankrijk er nu mee op de rem te staan en het akkoord te blokkeren. België moet hetzelfde doen. De klimaatcrisis vraagt (handels)akkoorden die in functie staan van het behalen van de klimaatdoelstellingen, in plaats van ze te ondermijnen. 

Gebeden zullen het Amazonewoud niet redden. Tijd om de daad bij het woord te voegen en deze "ecocide" ("natuurmoord") een halt toe te roepen. De toekomst van de Amazone is een gedeelde verantwoordelijkheid, want onze levensbelangrijke bron van zuurstof en biodiversiteit staat op het spel.

Laat deze ramp een wake-upcall zijn voor onze onderhandelende politici om een coherent klimaatbeleid door te voeren. Dat vereist niet enkel Bolsonaro tot de orde roepen, maar ook een resolute inzet op een ander beleid voor handel, transport, landbouw en voeding. Ons huis staat in brand. Nu moeten we niet enkel blussen, maar ook maatregelen nemen die ervoor zorgen dat het in de toekomst niet meer in brand vliegt.