LEZ Gent en Antwerpen heeft positief effect in heel Vlaanderen, "maar echte werk moet nog beginnen"

In Antwerpen werd op 1 februari 2017 een lage-emissiezone ingevoerd. In Gent gebeurde dat op 1 januari 2020. In beide gevallen worden vooral oude dieselwagens geviseerd, terwijl benzine-auto's met een lage euronorm langer respijt krijgen.

De invoering heeft gezorgd voor een daling van het aantal oude dieselwagens in zowel Antwerpen als Gent. Maar ook in de rest van Vlaanderen daalde het aantal vervuilende diesels sneller dan verwacht. Dat blijkt uit een vergelijking tussen de gewesten. Tot 2017 liep de evolutie van het aantal inschrijvingen van dieselwagens met euronorm 0 tot 4 gelijk in Vlaanderen en Wallonië. Tussen 2017 en 2019 daalde het aandeel dergelijke voertuigen in Vlaanderen 1,2 keer sneller dan in Wallonië.

Een zelfde impact is te zien in de verschuiving van diesel naar benzine. Bij de tweedehandsinschrijvingen steeg tussen 2015 en 2019 het benzineaandeel 2,3 keer sneller in Vlaanderen dan in Wallonië.

In Antwerpen daalde de roetuitstoot door de lage-emissiezone tussen 2019 en 2018 meer dan dubbel zo snel als zonder de lage-emissiezone het geval zou zijn geweest, blijkt voorts uit het rapport. Ook de concentraties aan stikstofdioxide daalden sterk, zowel in de zones als in de rest van Vlaanderen.

Bekijk hier het verslag van "Het Journaal" en lees voort onder de video:

In een reactie op het bericht zegt Joeri Thijs, luchtkwaliteitsexpert bij milieu-organisatie Greenpeace, dat dit "goed nieuws is waar we heel blij om zijn. De LEZ werkt en dat is heel goed nieuws." 

Toch heeft Thijs enkele belangrijke kanttekeningen. Zo weet hij niet of we de betere cijfers zomaar mogen toepassen op heel Vlaanderen, want de gebruikte meetpunten zeggen niet alles. Zo zijn er relatief weinig van die meetpunten aanwezig in street canyons, relatief smalle straten met langs weerszijden hoge gebouwen, waar luchtvervuiling door het verkeer zich makkelijker kan ophopen. Hij wijst ook op de gewijzigde fiscaliteit: de regering heeft sowieso dieselauto's minder aantrekkelijk gemaakt, onder meer door de dieselprijs langzaamaan richting benzineprijs te laten evolueren. 

Bovendien, zo zegt Joeri Thijs, betekent het goede nieuws zeker niet dat we op onze lauweren mogen rusten: we hebben nog altijd overschrijdingen van de Europese alarmdrempel voor luchtkwaliteit, "en dit gaat over normen die Vlaanderen al sinds 2010 had moeten halen. Die worden dus op veel plaatsen nog altijd niet bereikt. Bovendien zal de Wereldgezondheidsorganisatie die normen nog aanscherpen." 

Goed nieuws dus, maar het mag zeker ietsje meer zijn voor Greenpeace. Thijs verwijst naar een stad als Parijs, waar vanaf 2024 geen enkele dieselauto meer binnenmag, recente Euronorm of niet, en vanaf 2030 mogen ook benzineauto's niet meer binnen. Zover is Vlaanderen nog lang niet. "We hebben een verscherping van het LEZ-beleid nodig. Eigenlijk moet het echte werk nog beginnen." 

Dat er nog werk is, bewijst ook het verhaal over de roetfilters. Niet alleen bestaat er bewuste roetfilterfraude, die onze redactie enkele jaren geleden blootlegde, veel automobilisten rijden - bewust of onbewust - ook rond met een defecte roetfilter. Op dit vlak kan nog veel winst gemaakt worden voor onze luchtkwaliteit - en de middelen zijn voorhanden.

Het aantal dieselvoertuigen in beide categorieën wordt geschat op 165.000. En da's een groot probleem, want zelfs al is zo'n voertuig relatief recent, het is enorm veel meer vervuilend dan diesels met roetfilter, en het  wordt er in veel gevallen niet uit gehaald tijdens de autokeuring.  

Maarten Matienko van mobiliteitsorganisatie VAB noemt dit probleem "veel ernstiger dan we dachten", en rekende uit: "De naar schatting 165.000 dieselauto's met een kapotte of verwijderde roetfilter, vervuilen evenveel als 746 miljoen nieuwe dieselwagens die wel in orde zijn." 

Zo ontstaat, specifiek voor de LEZ, een absurde situatie: auto's die op papier in orde zijn (een relatief recente Euronorm hebben, red.) maar in werkelijkheid met een kapotte roetfilter rondrijden, kunnen gewoon de LEZ binnen. Hij concludeert: "Met betere controles in de keuringscentra zorg je voor een betere kuchtkwaliteit in heel Vlaanderen."

Maar de bevoegde Vlaamse minister Lydia Peeters (Open VLD) gaf eerder dit jaar geen krimp: ze besloot om met het wetgevend kader te wachten tot Europa met richtlijnen komt, hoewel de betere meetapparatuur al voorhanden is.