"We moeten kolonisatie door Israël ontmantelen": maak kennis met Samidoun, pro-Palestijnse organisatie die volgens veiligheidsdiensten "haat predikt"
De staat Israël moet worden ontmanteld en Hamas is helemaal geen terreurorganisatie: het zijn enkele politiek gevoelige standpunten van de pro-Palestijnse organisatie Samidoun, aldus hun coördinator Mohammed Khatib. Omdat hij volgens de veiligheidsdiensten "haat predikt" wil staatssecretaris Nicole de Moor (CD&V) dat zijn vluchtelingenstatus wordt ingetrokken. "Palestijnen hebben het recht zich te bewapenen", vertelt hij aan VRT NWS.
Betogingen organiseren, een politiek debat of lezingen houden, films screenen, oproepen tot een boycot. Dat zijn de hoofdactiviteiten van de internationale pro-Palestijnse organisatie Samidoun. Niet abnormaal voor zo'n organisatie, zou je denken. Toch trekt de kleine groep - naar eigen zeggen bestaan ze in België uit een kern van amper 30 personen - internationaal veel aandacht.
Dat komt onder andere omdat Samidoun geen afstand neemt van organisaties die op de Europese terreurlijst staan, zoals Hamas en de uiterst linkse PFLP, het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina. Samidoun wijst ook resoluut een tweestatenoplossing af en pleit voor de ontmanteling van de staat Israël.
Verboden in Duitsland, brieven uit Israël
Samidoun werd al verboden in Duitsland. Ze zouden "het gebruik van geweld onderschrijven om politieke doeleinden te bereiken", klonk het daar. Ook in bijvoorbeeld Nederland en op het Europese niveau stellen partijen Samidoun al langer in vraag.
De Israëlische regering schreef minstens twee brieven over Samidoun aan de minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V). Daarin vraagt Israël om Samidoun ook in België te verbieden. Sinds 2021 brandmerkt Israël de organisatie als een 'terreurorganisatie'.
De Europese coördinator van Samidoun, Mohammed Khatib, is actief in Brussel. Hij wordt in de brieven van Israël onomwonden omschreven als 'een terrorist'.
N-VA en Vlaams Belang vragen al langer verbod
Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) vroeg gisteren om de status van Mohammed Khatib, een erkende politieke vluchteling, in te trekken. Het is nu aan het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen om dat dossier te bekijken. Khatib zal daarvoor ook uitgenodigd worden.
De N-VA en Vlaams Belang volgen al langer de Israëlische lijn. Kamerlid Theo Francken (N-VA) noemt Samidoun een 'terreurorganisatie', riep op om Khatib 'op te sluiten' en vraagt om Samidoun op de 'terreurlijst van de EU te zetten'. "Samidoun is een gevaarlijke organisatie", zei Francken recent nog in de Kamer.
Ook Vlaams Belang riep al op om Samidoun te verbieden. Aan Franstalige kant volgt bijvoorbeeld Denis Ducarme van de MR die oproep.
Nog voor De Moor aankondigde de status van Khatib te herbekijken, had onze redactie een uitgebreider interview met Khatib. We wilden uiteraard vooral van Samidoun zelf horen waar de organisatie voor staat.
Bekijk: Mohammed Khatib legt zelf uit waar de organisatie Samidoun voor staat:
Vrijlating van politieke gevangenen
"Samidoun betekent 'vastberadenheid'", legt Khatib uit. "We zijn een netwerk voor solidariteit met Palestijnen, en voor de Palestijnse politieke gevangenen. Ons voornaamste doel is om te pleiten voor de vrijlating van die politieke gevangenen."
Ons voornaamste doel is om te pleiten voor de vrijlating van Palestijnse politieke gevangenen
Khatib ziet zichzelf als een van de mede-oprichters van het informele Samidoun-netwerk, in 2010. Lidmaatschap of kantoren bestaan er niet. Financiering komt van vrijwillige donaties, zegt hij.
Zelf werd Khatib geboren in een vluchtelingenkamp in Libanon, waarna hij in België werd erkend als politiek vluchteling. "Daar heb ik vijf jaar voor moeten vechten", zegt hij.
Gelijke rechten voor Palestijnen
"Omdat ik zelf geboren ben in een vluchtelingenkamp, zie ik nu in Gaza opnieuw gebeuren wat we alleen kenden van foto's uit 1948: hoe onze ouderen in de modder en in tenten leefden."
In de periode waarnaar Khatib verwijst, werden 750.000 Palestijnen door Israëli's verdreven uit hun dorpen en huizen, of sloegen ze op de vlucht voor oorlogsgeweld. Ze belandden in de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook, maar ook in bijvoorbeeld Libanon.
"Vandaag maakt een nieuwe generatie deze catastrofe door, wat we in Arabisch 'Nakba' noemen, met meer dan 1,5 miljoen mensen die ontheemd worden", ziet Khatib. "Dat is het duidelijke gevolg van de koloniale bezetting waarin de Palestijnen leven sinds 1948."
De visie van Samidoun is "een vrij Palestina 'from the river to the sea' (van de Jordaanrivier tot aan de Middellandse Zee, red.) waar iedereen gelijk is, met een recht op gezondheidszorg, onderwijs, een rechtsgeldig paspoort en toelating tot internationale universiteiten."
Geen plaats voor de staat Israël
In die politieke visie van Samidoun is er zoals gezegd geen plaats voor de staat Israël. Dat is ook hoe we zijn uitspraak van een vrij Palestina 'from the river to the sea' moeten begrijpen, legt Khatib uit.
Het betekent dat de staat van Israël ontmanteld moet worden
"Het betekent dat de staat van Israël ontmanteld moet worden, een staat die gestoeld is op racisme en superioriteitsdenken. Het betekent dat de militaire instellingen ontmanteld moeten worden die de staat leiden. En het betekent dat we de koloniale mentaliteit moeten ontmantelen, en het racisme dat diep verankerd zit in de Israëlische samenleving." Een scenario met twee staten, een Israëlische en een Palestijnse, noemt Khatib dan ook "racistisch".
Waarom ligt de zin "from the river to the sea" zo gevoelig?
"Verschillende groepen geven een verschillende invulling aan de uitspraak", zegt professor conflict en ontwikkeling Christopher Parker (UGent). "De Likoed-partij, die Israël bestuurt, riep op tot Joodse soevereiniteit 'van de rivier tot aan de zee' in hun charter." In de uitspraak staat de rivier dan voor de Jordaan en de zee voor de Middellandse Zee.
"De tegenstanders, die we vandaag bijvoorbeeld op straat zien, roepen dan weer op tot gelijke rechten voor Palestijnen en Joodse Israeli's 'van de rivier tot aan de zee'. Maar niet iedereen ziet dat zo, omdat die gelijke rechten in de praktijk het idee van Israël als een Joodse staat zou ondermijnen. In die betekenis zou Israël dan ophouden te bestaan, tenminste in z'n huidige vorm", zegt Parker.
Geweld is gerechtvaardigd
Tegen de onderdrukking van Palestijnen vindt Khatib geweld gerechtvaardigd. "Elke dag bezetten kolonisten meer een meer Palestijnse grond. Dat is illegaal. Om daar tegenin te gaan, hebben Palestijnen het recht om zich te bewapenen."
Daarbij beschouwt Khatib elke persoon die op het grondgebied van Israël woont als een kolonist. "We moeten natuurlijk wel rekening houden met de ethiek van het Palestijnse verzet. Het is niet het doel van het Palestijnse verzet om burgers te viseren", vindt hij.
Samidoun onderschrijft anderzijds de aanslag van 7 oktober 2023, toen Hamas duizenden raketten afvuurde op Israël, gewapende militanten de grens overstaken en honderden Israëlische burgers werden vermoord en ontvoerd.
7 oktober is een normale reactie van een bevolking die onder kolonialisme leeft sinds 1948
"Het is een normale reactie van een bevolking die onder kolonialisme leeft sinds 1948", reageert Khatib. "Het is zelfs de plicht van het Palestijnse volk om zich daartegen te verzetten", zegt hij. "Het is toch niet onze taak, als Palestijnen in 2024, om aan de Europeanen uit te leggen wat kolonialisme is?"
"Wij steunen elke actie van het Palestijnse verzet. En dat houdt ook in: elke verpleegkundige die nog actief is in het Al-Shifa-ziekenhuis (het grootste ziekenhuis in de belegerde Gazastrook, red.), elke arts, elke bakker, iedereen die het Palestijnse volk in leven houdt tijdens deze genocide."
"Intussen vechten anderen. En ik huldig hen, want met hun bloed en hun zelfopoffering garanderen ze mijn bestaan", zegt Khatib. "Dat is waarom ik dit interview kan geven. Dus, uiteraard hebben Palestijnen het recht om zich te verzetten. En als dat verzet illegaal is, dan is dat een andere discussie."
Geen afstand van terreurorganisaties
Het voornaamste argument van de N-VA, Vlaams Belang en de Israëlische regering tegen Samidoun is hun verwantschap met de PFLP en hun steun voor Hamas, twee organisaties die op de Europese terreurlijst staan.
Gevraagd naar die terreurlijst, reageert Khatib dat "die geschrapt zou moeten worden". Hamas en de PFLP zijn volgens Samidoun simpelweg geen terroristische organisaties. "Die Palestijnse organisaties zijn deel van de Palestijnse samenleving en vertegenwoordigen het volk." Khatib zegt dat daarbij dat hij "elke politieke organisatie steunt die vecht voor de bevrijding van Palestina".
Ik ben geen lid van de PFLP, maar ik respecteer en bewonder ze wel
Volgens de N-VA steunt Samidoun niet alleen die PFLP, maar is Khatib er ook lid van. Dat ontkent hij zelf. "Ik ben geen lid van de PFLP, maar ik respecteer en bewonder ze wel", zegt hij. "Ik zie de PFLP als een linkse, progressieve en belangrijke Palestijnse organisatie", klinkt het. "Ik ontken niet dat we een relatie hebben met de PFLP. Ik ben fier op dat verband, maar ik ben geen lid van die organisatie."
Hoe radicaal zijn de standpunten van Samidoun?
"Als een organisatie als Samidoun of de PFLP weigert om afstand te nemen van Hamas, omdat die hun 'recht op verzet' uitoefenen, moet je dat onderscheiden van de concrete gruweldaden die begaan zijn, of een rechtvaardiging daarvan", gelooft professor Christopher Parker. "Het idee van Palestijnen dat ze het 'recht hebben om zich te verzetten', is voor Palestijnen heel belangrijk."
Het standpunt van Samidoun over het bestaansrecht van Israël "is radicaal als je het vergelijkt met de huidige omstandigheden op het terrein", aldus de professor. "Wat ze voorstellen is het omgekeerde van de huidige situatie. In essentie gaat het over de vraag: heeft de Israëlische Staat een recht om te bestaan? Ze zeggen eigenlijk dat ze het bestaan van Israël aanvaarden als een historisch feit, maar ze aanvaarden niet dat het een récht heeft om te bestaan, en zeker niet in zijn huidige vorm."
Ministers verbieden Samidoun voorlopig niet
In het federaal parlement wees minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden inderdaad op "banden" van Samidoun "met de (links-extremistische) terreurorganisatie PFLP", maar Samidoun zelf "wordt momenteel noch door België noch door de Europese Unie als een terroristische organisatie beschouwd", benadrukte de minister in januari.
Samidoun wordt momenteel noch door België, noch door de Europese Unie als een terroristische organisatie beschouwd
Net als Justitieminister Paul Van Tigchelt (Open VLD) wees Verlinden in het parlement op "het recht op vrije meningsuiting". "Samidoun zelf pleegt vooralsnog geen gewelddaden en het is inderdaad de vraag of zij oproept tot het plegen van geweld", voegde Van Tigchelt daar halfweg maart aan toe.
"Als strafrechtelijke feiten worden vastgesteld, zoals dat in het verleden is gebeurd met een organisatie als Sharia for Belgium, dan gaan we strafrechtelijk achter een dergelijke vereniging aan en proberen we op die manier de vereniging de facto te ontbinden", aldus Van Tigchelt.
Vormt Samidoun een gevaar in België?
Een betrouwbare bron binnen de veiligheidsdiensten laat weten dat het vandaag "onwaarschijnlijk is dat Samidoun tijdens publieke evenementen expliciet zou aanzetten tot haat en geweld". Volgens die bron is het ook "zeer onwaarschijnlijk dat Samidoun een faciliterende of organiserende rol zou spelen in het plannen van een aanslag op Belgisch grondgebied".
Anderzijds zou van Samidoun wel een "beperkte dreiging" uitgaan, namelijk "dat het discours van Samidoun derden zou kunnen aanzetten tot het plegen van geweld tegen Israëlische of joodse belangen in België". Tot slot schatten de veiligheidsdiensten vooral in dat de organisatie de Belgische internationale relaties met Israël kan schaden.
Pro-Palestijnse organisaties spreken van verkeerde focus
We contacteerden vijf pro-Palestijnse organisaties die mee de betogingen in Brussel organiseren. Samidoun is uiteraard maar een van de vele organisaties die mobiliseren voor de Palestijnse zaak.
Sommige organisaties bevestigen dat er af en toe spanningen zijn met Samidoun, bijvoorbeeld over het soort vlaggen dat tijdens de betoging getoond mag worden. Een van hen zegt dat ze al langer niet rechtstreeks samenwerken met Samidoun. De meeste organisaties willen echter niet met naam en toenaam reageren.
"Samidoun wil zich altijd zeer sterk profileren tijdens betogingen en geeft inderdaad een militante invulling aan het concept ‘verzet’", zegt Ludo De Brabander van Vrede vzw, die mee de pro-Palestijnse betogingen organiseert. "Dat vertroebelt de boodschap die we als beweging naar buiten willen brengen."
Samidoun is voor partijen als de N-VA het ideale excuus om de hele beweging te delegitimeren en criminaliseren
"Tegelijk is Samidoun voor partijen als de N-VA het ideale excuus om de hele beweging te delegitimeren en criminaliseren. Alle moeite die daar naartoe gaat, trekt de focus weg van de werkelijke genocidaire partij, die echte oorlogsmisdaden begaat, en dat is Israël", klinkt het bij Vrede vzw.
Joodse organisaties reageren: "Niet enkel bedreiging voor joden"
Volgens het Forum der Joodse Organisaties "gaat er van Samidoun meer dreiging uit dan alleen maar richting joden en Israël", zegt woordvoerder Hans Knoop. "Ze streven niet enkel naar de bevrijding van Palestina en het einde van de staat Israël, maar ook het omwentelen van het kapitalistische systeem in de vrije wereld", aldus Knoop.
"In principe moet elke inwoner van een vrij land, zoals België en Nederland beducht zijn voor waar deze groep voor staat", gelooft het Forum. "Het is een ernstige bedreiging voor de rechtsstaat en de rechtsorde. Hun ambities zijn gruwelijk, en ze deinzen voor het meest afgrijselijke geweld niet terug."