Nieuwe gevangenissen bouwen we beter in Belgische huizen dan in Marokko 

In de aanloop naar de federale verkiezingen van 26 mei opperde gewezen vicepremier Jan Jambon (N-VA) onlangs het idee om gevangenissen in het buitenland te bouwen - in het bijzonder in Marokko - als oplossing voor het plaatstekort in onze gevangenissen. Geen goed idee, vinden academici en actoren, actief op verschillende terreinen in het (Belgisch) gevangeniswezen. Ze pleiten op hun beurt voor nieuwe detentiehuizen bij ons. 

opinie
Diverse mensen betrokken bij de Belgische gevangenissen
Namens vzw De huizen: regisseur Michael Roskam, Hans Claus, Prof. Dr. Ronny De Meyer, Helene De Vos, Hannelore Volckaert. Namens vzw Touché: Veerle De Waele. Namens U-turn: Sofie Hesbain, Prof. Dr. Kristel Beyens, Dr. An-sofie Vanhouche, Prof. Dr. Tom Vander Beken.

Op enkele dagen tijd haalde het concept gevangenis weer twee keer het nieuws.  Eén keer om een Belgische gevangenis in Marokko in het vooruitzicht te stellen, een tweede keer om het prijskaartje te hekelen van de privatisering van onze nieuwste penitentiaire instellingen.

Er zijn er die denken dat ‘het volk’ meer mensen achter tralies wil en vooral dat zij er langer achter moeten blijven. Er zijn er die denken dat ‘het volk’ geen gedetineerden in hun achtertuin wil. Er zijn er die denken dat ‘het volk’ geen belastinggeld wil uitgeven aan die criminelen.  

Telkens betreft het een grove veralgemening en telkens bouwt men op die veralgemeningen constructies die op de keper beschouwd jan en alleman bedriegen. Terwijl het om een bloedernstige zaak gaat.  Het gaat immers om de hoogste straf binnen onze democratische samenleving en mensen horen vertrouwen te kunnen hebben in dat ‘instituut’, dat onze hoogste waarden handhaaft.

Als men de hechtenis beter in de samenleving weet te integreren, zal de recidive dalen en de kostprijs meteen.

Hechtenis beter in de samenleving integreren

Het is bedrog.  Vooreerst zijn er heel veel mensen die denken dat grote groepen mensen niet in de gevangenis thuishoren en dat zij die er wel in thuishoren, omwille van hun status er nooit geraken.  Vervolgens wemelt het van initiatieven die hulp- en dienstverlening organiseren voor gedetineerden en ex-gedetineerden.  Soms haalt men er één in huis.  Tenslotte betekent privatiseren van een op en top overheidsbevoegdheid steeds dat de gemeenschap zal betalen. Er is geen sprake van dat een investeerder de kost van de opsluiting van gehechten en veroordeelden zal dragen.

Wat essentieel is, is de hechtenis een vorm aanneemt die toelaat de samenleving te betrekken op de gedetineerden die zij terug zal moeten integreren.

Wat ons stoort in alle heisa is dat er steeds abstractie wordt gemaakt van twee vaststaande feiten.  Ten eerste pleit men al jaren voor een nauwe band tussen de hechtenis en de samenleving waarin ze plaatsvindt.  Dat is logisch, want ( meer dan ) 99 procent van de gedetineerden komt na opsluiting terug in de samenleving. Ten tweede weet men al lang dat de totale kostprijs van de vrijheidsberovende straf ook de kostprijs van de recidive (mensen die ooit veroordeeld zijn en opnieuw strafbare feiten plegen, red.) behelst.  Eén en één is twee.  Als men de hechtenis beter in de samenleving weet te integreren, zal de recidive dalen en de kostprijs meteen.

We hoeven ons dus niet te bekommeren of het nu beter (goedkoper, sneller?) ware geweest om de regie der gebouwen de werken te laten opvolgen en het gebouw te laten onderhouden dan wel om dat uit te besteden aan een private aannemer.  Men koos ervoor om de regie af te bouwen en om de private markt een graantje overheidsgeld te laten meepikken voor die regiedienst. Dat geldt voor alle overheidsgebouwen.  Maar dat is in onze redenering zelfs niet essentieel. Het is ook niet essentieel of men een hermetisch afgesloten burcht, in super-hoog-beveiligde en explosievrije betonmuren mét digitale controle optrekt in Marokko dan wel op een industrieterrein langs een Belgische snelweg. Het is twee keer weggesmeten geld.

Detentiehuizen zijn vele malen veiliger dan de ziekmakende gevangenissen waarin niets zinnigs met gedetineerden kan gebeuren zonder dat het een bom geld kost.

Wat essentieel is, is dat de hechtenis een vorm aanneemt die toelaat de samenleving te betrekken op de gedetineerden die zij terug zal moeten integreren. Alleen dan zal de hoogste straf weer vertrouwen inboezemen en uit de schandaalsfeer geraken.  Het concept daarvoor is gekend: de hechtenis moet in kleinere eenheden in de samenleving verweven worden.  We spreken van detentiehuizen. En ja, dat is veilig.  Vele malen veiliger dan de ziekmakende gevangenissen waarin niets zinnigs met gedetineerden kan gebeuren zonder dat het een bom geld kost, en dan nog met weinig zichtbaar resultaat.

Er is trouwens meer. Die penitentiaire duurzaamheid sluit naadloos aan bij een duurzame herschikking van de ruimte, bij duurzame mobiliteit, bij het duurzaam inzetten van overheidsmiddelen zoals we betoogden, bij de korte keten, bij klimaatdoelstellingen, bij de vraag naar meer rechtvaardigheid, naar minder ongelijkheid, naar meer zorg, naar creatie van minder, maar duurzamer gebruik van straf, bij de principes van herstel en verbinding.

VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.

Meest gelezen