Is de georganiseerde drugsmisdaad in Antwerpen dom of arrogant?  

In de strijd tegen drugs in Antwerpen werden vandaag extra maatregelen aangekondigd. Wat zijn die maatregelen en wat mogen we daarvan verwachten? En waarom trekken misdadigers zo de aandacht naar zich toe? Uit domheid? Of uit arrogantie? 

analyse
Dirk Leestmans
Dirk Leestmans is justitiejournalist bij VRT NWS.

Opvallend, in het persbericht van het Antwerps parket wordt gezegd dat "politie, parket en de stad Antwerpen extra maatregelen (gaan) nemen om de geweldsdelicten in Antwerpen aan te pakken". Maar wie op zoek gaat naar welke maatregelen dat dan zijn, komt enkel te weten dat het gaat om drie bestuurlijke maatregelen: systematische identiteitscontroles, extra politiepatrouilles en het uitbreiden van het cameratoezicht. 

Wat het gerechtelijke deel betreft, wordt in de persmededeling wel gezegd dat "elk incident grondig onderzocht (wordt): een buurtonderzoek, sporenonderzoek (waaronder DNA-analyses), telefonie-onderzoek,…" Maar dat is eigenlijk geen nieuws, het is de evidentie zelf. 

Het parket geeft nog de boodschap mee dat de gerechtelijke onderzoeken "niet de gewenste resultaten opleveren". Dat is zorgelijk te noemen. En er wordt ook een verklaring gegeven: "Slachtoffers zijn niet geneigd om mee te werken aan het onderzoek. Enerzijds uit angst voor represailles en anderzijds om zichzelf niet als verdachte bekend te maken. Dat is eigen aan de criminele organisatie, waarbij geweld niet geschuwd wordt, maar waarbij ook niet wordt meegewerkt met politiediensten." Dat is allemaal juist, maar politie en justitie zijn niet alleen maar afhankelijk van die medewerking. Zij beschikken ook nog over andere mogelijkheden, denk alleen nog maar aan de bijzondere opsporingsmethodes. Bovendien maakte het Stroomplan ook melding van: 

  • Het voeren van onderzoeken naar internationale drugshandel
  • Het voeren van onderzoeken naar gerelateerde geweldscriminaliteit
  • De buitgerichte recherche
  • De internationale samenwerking
  • Het verlenen van medewerking aan de bestuurlijke handhaving

Een afzonderlijke drugssectie werd ingericht op het Antwerps parket waar 7 gespecialiseerde drugsmagistraten en 3 parketjuristen werkzaam zijn. Zij buigen zich o.a. over de onderzoeken naar internationale drugshandel en naar de activiteiten van de drugsclans. Het moet zijn dat ook dit voorlopig nog niet veel heeft opgeleverd. 

Al mag een evaluatie van de strijd tegen drugs ook niet te streng beoordeeld worden. Iedereen, wereldwijd, weet hoe moeilijk dit is

Al mag een evaluatie van de strijd tegen drugs ook niet te streng beoordeeld worden. Iedereen, wereldwijd, weet hoe moeilijk dit is. Terecht wordt in het persbericht gesteld dat er geen eenvoudige oplossingen voor dit probleem zijn. 

Vanzelfsprekend wordt de strijd tegen drugshandel niet van vandaag op morgen gewonnen. En zonder dat we in de toekomst kunnen kijken, valt er met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid te zeggen dat er nog aanslagen zullen volgen. De drugshandel is te lucratief voor de georganiseerde misdaad. Waarnemers waarschuwen dan ook dat het ergste nog moet komen. Hoe is de escalatie van de drugsoorlog te verklaren? 

Zonder dat we in de toekomst kunnen kijken, valt er met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid te zeggen dat er nog aanslagen zullen volgen

Gegeven de schaalvergroting van drugstransporten wordt er tussen bendes vaak samengewerkt in de vorm van een prefinanciering van een grote lading die vanuit Latijns Amerika moet komen. Neem het denkbeeldige voorbeeld van een lading van 10 ton. Bende 1 en bende 2 neemt 1 ton voor zijn rekening, bende 3, 8 ton en in het verlengde daarvan wordt de prefinanciering verdeeld.

Maar als zo’n lading dan niet arriveert, wat al wel eens gebeurt, is de vraag natuurlijk hoe die prefinanciering moet terugbetaald worden. It’s the economy stupid. Niet voor niets spreken we in dit verband over georganiseerde misdaad. Maar waarom worden conflicten in de Antwerpse onderwereld in de bovenwereld uitgevochten? Maakt het zakelijk succes hen zo blind dat ze zich door niets of niemand laten tegenhouden? 

Alleen een Antwerps probleem?

Het is een misverstand te denken dat intimidaties en afrekeningen enkel in Antwerpen gelokaliseerd moeten worden. Ook in andere provincies stelt zich dit probleem. Alleen is het zo dat de zaken daar vaker "onderling" geregeld worden. Er lopen wel wat drugshandelaars rond die door rivaliserende bendes ontvoerd en gefolterd worden. 

In de Scheldestad is het allemaal veel zichtbaarder. En dat is ogenschijnlijk paradoxaal. 

Het valt op dat die georganiseerde misdaad met dit soort intimidaties op het publieke terrein, zichzelf schijnt te bestrijden

Want het valt op dat die georganiseerde misdaad met dit soort intimidaties op het publieke terrein, zichzelf schijnt te bestrijden. Zij moeten toch ook beseffen dat ze zodoende de aandacht trekken van politie en politici. Opeenvolgende brandstichtingen, vuurschoten, granaataanslagen op straat, werken niet alleen intimiderend maar t.a.v. het bestuur vooral ook provocerend. Dit schreeuwt om een reactie. 

Is de georganiseerde misdaad dan dom? Of zijn ze dermate arrogant en denken ze zich ook hierboven te kunnen plaatsen en onaantastbaar te zijn? Het eerste valt zeker niet uit te sluiten. Er is een nieuwe generatie van drugshandelaren die, in de mate dat dat geen interne tegenspraak is, geen criminele erecode meer wil hanteren. Verblind door grootheidswaanzin en het even snelle als grote geldgewin zijn ze zelfs bereid hun eigen familie te (laten) vermoorden. 

Er is een nieuwe generatie van drugshandelaren die, in de mate dat dat geen interne tegenspraak is, geen criminele erecode meer wil hanteren

Wantrouwen regeert in de onderwereld. Bij een uithaling (van een partij drugs in de haven) worden ook tegenobservaties gedaan om te zien of alles wel wordt uitgehaald. Maar het is al gebeurd dat de tegenobservators zelf met de drugsbuit aan de haal gingen vooraleer ze uitgehaald kon worden. 

Corruptie? Infiltratie?

Maar ook de these van de onaantastbaarheid valt niet helemaal uit te sluiten. Sommigen fluisteren het, anderen zeggen het luidop: er is ook een probleem van corruptie binnen de politiediensten. Advocaten van drugshandelaars laten met een gevoel voor understatement verstaan dat er bij huiszoekingen ook wel eens zaken "gevonden" worden die niet in de processen verbaal gemeld worden. Anderen doen dit af als pure roddel. "En als er dan toch meer identiteitscontroles gaan gebeuren, loont het misschien ook de moeite in een bepaald Antwerps nachtleven ook eens zo’n controles te doen,"bien étonnés de se trouver ensemble",  zo wordt er aan toegevoegd. Laster? Wat wel vast staat zijn infiltratiepogingen waarbij bendes hun mannetje stuurden naar vacatures bij de politie. 

Sommigen fluisteren het, anderen zeggen het luidop: er is ook een probleem van corruptie binnen de politiediensten

In het persbericht van vandaag staat te lezen dat de maatregelen van kracht blijven zo lang het nodig is om het veiligheidsgevoel van Antwerpenaren in de buurt te versterken en om criminelen te ontraden om geweldsdaden te plegen. Het eerste zal wellicht lukken, voor het tweede is er wellicht meer nodig dan dat. 

"Het is heel moeilijk om dit soort van misdrijven op te lossen", zegt adocaat John Maes in "De afspraak". Meer dan de helft van Maes' cliënten zijn mensen uit het drugsmilieu. Bekijk hieronder het volledige gesprek in "De afspraak":

Videospeler inladen...

In "De wereld vandaag" gaf voormalig hoogleraar criminologie Cyrille Fijnaut een analyse. Herbeluister deze hier.

Meest gelezen