Miljoen schoenen op stranden afgelegen Cocoseilanden slechts het topje van de ijsberg

De hoeveelheid plasticafval op de stranden wordt waarschijnlijk ernstig onderschat, zo zeggen onderzoekers. Op de stranden van de Cocoseilanden hebben ze 414 miljoen stukken plastic gevonden, onder andere bijna een miljoen schoenen en honderdduizenden tandenborstels. Maar in werkelijkheid kan de totale vervuiling wel 26 keer erger zijn dan wat er zichtbaar is op de stranden, zo waarschuwen ze.  

De Cocos (Keeling) eilanden zijn een groep van 27 kleine atollen in de Indische Oceaan, zo'n 2.100 kilometer ten westen van Australië. Een team van experten van de University of Tasmania vond er naar schatting zo'n 414 miljoen stukken plastic, die allemaal samen zo'n 238 ton wegen. 

Een deel van het plastic afval bestond uit 977.000 schoenen en 370.000 tandenborstels. 

"Eilanden zoals deze zijn als kanaries in de steenkoolmijn", zei doctor Jennifer Lavers, de belangrijkste auteur van de studie aan het persagentschap IPS. "Het wordt steeds dringender dat we iets doen met het alarmsignaal dat ze ons sturen. Plasticvervuiling is nu alomtegenwoordig in onze oceanen, en afgelegen eilanden zijn een ideale plek om een objectief beeld te krijgen van de plasticvervuiling die onze aardbol teistert."

De prachtige, onbezoedelde gouden zandstranden van de paradijselijke Cocoseilanden zijn verleden tijd.
Paullymac/Wikimedia Commons/CC BY-SA 2.0

Topje van de ijsberg

Beelden van het onderzoek tonen prachtige witte zandstranden... bezaaid met plasticafval. Maar volgens Lavers zijn de plasticfragmenten aan het oppervlak van de stranden van de Cocoseilanden slechts het topje van de ijsberg. 

"Ik werk al zo'n 15 jaar als mariene biologe op afgelegen eilanden, en op al de eilanden vind je minstens enig afval, dus dat ben ik wel gaan verwachten", zo zei Lavers aan het Franse persagentschap AFP. "Een van de grote verrassingen op de Cocoseilanden was dat, als ik in het sediment ging graven om te kijken hoeveel er begraven was en waar, de hoeveelheid soms niet verminderde naarmate ik dieper ging." 

Lavers en haar team groeven verschillende gaten in stranden van de Cocoseilanden, en vonden er plastic, voornamelijk in de vorm van kleine deeltjes of de nog kleinere microdeeltjes, doorheen de lagen zand. 

Ze schatten dat de werkelijke hoeveelheid plastic op de onderzochte stranden tot wel 26 keer groter zou kunnen zijn dan de fragmenten die aan het oppervlak zichtbaar zijn. 

De studie komt dan ook tot de conclusie dat wereldwijde onderzoeken naar plasticafval "de schaal van de accumulatie van afval schromelijk onderschat hebben".  

Jennifer Lavers bekijkt een hoop afval op een van de stranden van de Cocoseilanden, waarvan een deel duidelijk van de scheepvaart afkomstig is.
Silke Stuckenbrock

Steeds meer plastic

De onderzoekers wijzen er op dat de wereldwijde productie van plastic de laatste jaren geëxplodeerd is: bijna de helft van alle plastic dat geproduceerd is sinds plastic zo'n 60 jaar geleden geïntroduceerd werd, is in de laatste 13 jaar geproduceerd. En de productie blijft voorlopig nog stijgen.

“In 2010 alleen al kwam naar schatting 12,7 miljoen ton plastic in de oceanen terecht, en voor 40 procent daarvan gebeurde dat binnen hetzelfde jaar als de productie”, zei mede-auteur Annett Finger van de Victoria University. “Door de snelle groei van wegwerpplastic drijven er nu naar schatting 5,25 biljoen stukken en microdeeltjes plastic in de oceanen.”

Veel van dat plastic spoelt aan op de stranden, waar het een gevaar vormt voor dieren, en het dringt ook binnen in de voedselketen in de vorm van microplastics, die gevonden zijn tot in alle uithoeken en op elke diepte. 

Lavers zei dat dergelijke concentraties van plasticafval op afgelegen eilanden zeer zorgwekkend zijn. "Plastic is overal, in alle uithoeken van de oceaan, en het wordt verspreid door grote en kleine systemen van stromingen." 

Betekenisvol is dat het team schat dat tot wel 25 procent van de plastic voorwerpen op Cocos wegwerpvoorwerpen of voorwerpen voor eenmalig gebruik zijn, zoals voedselverpakkingen, drinkstrootjes, vorken en messen en tandenborstels.

In maart is internationaal overleg om te komen tot een tijdschema voor het uitdoven van de productie van alle plastic voorwerpen voor eenmalig gebruik, op niets uitgedraaid, en is er in de plaats daarvan gekozen voor een "betekenisvolle vermindering" van de productie. 

Lavers zei aan AFP dat er veranderingen in het gedrag van de industrie en de maatschappij  - van productie tot consumptie en hergebruik - nodig zijn om de epidemie van plasticafval te stoppen. 

"Sommige eilanden hebben zulke hoeveelheden afval dat het je dwingt te pauzeren en alle aspecten van je leven te bekijken, van de eenvoudige zaken die je elke dag gebruikt, bijvoorbeeld om je tanden te poetsen, tot de manier waarop ik communiceer over de resultaten van mijn onderzoek", zo zei ze. "Deze eilanden veranderen je."

De studie van Lavers, haar collega van Victoria University en mensen van de milieuorganisatie Sea Sheperd Australia, is verschenen in Scientific Reports van Nature.

(lees verder onder de foto)

Talloze kleine stukjes plastic op een strand van een van de atollen van de Cocoseilanden.
AFP Photo/University of Tasmania/Jennifer Lavers

Henderson-eiland, het meest vervuilde

Lavers is met dit onderzoek niet aan haar proefstuk toe: in 2017 haalde ze al het wereldnieuws met onderzoek op het afgelegen Henderson Island in het zuiden van de Grote Oceaan, waar de hoogste concentratie plastic ter wereld werd aangetroffen, zo'n 670 stukken en stukjes plastic per vierkante meter. 

De atol Henderson zou in alle opzichten aan de definitie 'ongerepte natuur' moeten voldoen: een eiland van amper 5 kilometer lang op 5.000 kilometer van het vasteland, midden in de oceaan tussen Australië en Zuid-Amerika en onbewoond.

Toch zijn de stranden de meest vervuilde van de hele wereld: Lavers en haar collega’s vonden er 38 miljoen stukken plastic, samen goed voor 18 ton afval. En elke dag blijven er uitzonderlijk veel stukken plastic aanspoelen op het kleine eiland, zo'n 27 per dag per meter kustlijn.

Zicht op het oostelijk strand op Henderson. Veel van het plastic afval is afkomstig van de visvangst of uit China, Japan en Chili.
J.Lavers & A.Bond in PNAS 114 (23), 2017
Een van de honderden op het land levende heremietkrabben 'purple hermit crabs' (Coenobita spinosa), die de gebruikelijke schelp om haar weke achterlijf te beschermen, geruild heeft voor een plastic voorwerp.
J.Lavers & A.Bond in PNAS 114 (23), 2017

Jennifer Lavers toont in de video hieronder de plastic ravage op de Cocoseilanden:

Meest gelezen