Rijbewijs met punten afgevoerd: “Pakkans op Belgische wegen is te laag”

“We hebben alle voor- en nadelen van de invoering van een rijbewijs met punten in België onderzocht”, legt Stef Willems van VIAS uit in het Radio 1-programma “De wereld vandaag”. “We hebben ons er niet over uitgesproken of het rijbewijs met punten al dan niet moet worden ingevoerd, want dat is een taak voor de politiek.”

De belangrijkste conclusie uit het onderzoek van VIAS is dat een rijbewijs met punten pas effect heeft op lange termijn als de pakkans voor verkeers­overtreders voldoende hoog is. En “die is in België momenteel te laag, ondanks de inspanningen van de afgelopen jaren”, stelt Stef Willems vast.

Als de pakkans te laag is, zijn de effecten van een rijbewijs met punten namelijk maar van korte duur, blijkt uit onderzoek in landen waar het rijbewijs met punten wel al werd ingevoerd. “Eerst daalt het aantal verkeers­slachtoffers wel, maar na één à anderhalf jaar stijgt het aantal doden en gewonden weer, terwijl je dan met een systeem zit dat jaarlijks geld kost”, zegt Willems.  

Een rijbewijs met punten invoeren, zou een aanzienlijk kostenplaatje hebben: een aantal vaste kosten voor de administratie, kosten om campagnes te voeren die mensen erop wijzen dat het systeem bestaat,… En vooral maatregelen om de pakkans te verhogen. Samen zou dit jaarlijks net geen 8 miljoen euro kosten.

En bij die pakkans wringt dus het schoentje in België, stelt Willems vast. “Dit is geen vingerwijzing naar de politie, want er zijn de laatste jaren al veel meer controles, vooral op overdreven snelheid. Dat gebeurt meer en meer automatisch, met camera’s.

"Maar controleren op alcohol, drugs, gordeldracht en gsm-gebruik achter het stuur, dat kan op dit moment nog niet automatisch. Daarvoor zijn manschappen nodig. Dat brengt Willems bij de hamvraag: “Hoeveel zijn we als maatschappij bereid te investeren om de pakkans te verhogen?”

Op dit moment hebben 22 Europese landen een rijbewijs met punten ingevoerd. “Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat het effect daarvan vaak van korte duur is. Het duurt slechts een jaar à anderhalf jaar. Daarna daalt het effect en stijgt het aantal verkeersslachtoffers weer.”

Aan de andere kant ziet Willems in een aantal landen die geen rijbewijs met punten hebben, zoals Nederland en Zweden, het qua verkeersveiligheid goed doen. “Het is dus geen absolute voorwaarde voor een goede verkeers­veiligheid. Het is een hulpmiddel waarvoor alle voorwaarden voldaan zijn. En de belangrijkste voorwaarde is een voldoende hoge pakkans hebben.”

Het rijbewijs met punten staat al sinds 1990 in de Belgische wet ingeschreven, maar minister Bellot voert het plan nu af, tot 2021. Maar niets zegt dat een volgende regering het voorstel weer op tafel legt, toch? “Dat is een politieke beslissing”, herhaalt Stef Willems. “Een beslissing die dan met de kennis van zaken van dat moment overwogen moet worden, als blijkt dat de pakkans verhoogd is."

Beluister hier de volledige uitleg van Stef Willems bij het onderzoek van VIAS: