CO₂-uitstoot energiesector bleef stabiel in 2019 ondanks verwachte stijging
De uitstoot van het broeikasgas CO₂ door de ruime energiesector is in 2019 niet meer toegenomen, hoewel een stijging algemeen verwacht werd. De stabilisatie is vooral te danken aan de verminderde uitstoot bij de productie van elektriciteit in de zogenoemde ontwikkelde economieën. In de opkomende economieën nam de uitstoot wel nog toe.
Na twee jaren van stijging kwam de CO₂-uitstoot van de energiesector uit op 33,2 miljard ton, net iets minder dan de 33,3 miljard ton van 2018. De lichte daling kwam er ondanks een wereldwijde economische groei van 2,9 procent.
De cijfers zijn afkomstig van het Internationaal Energieagentschap (IEA), dat eerder een nieuwe toename had verwacht. Het IEA is een intergouvernementele organisatie van 29, vooral westerse, landen, die in 1973 is opgericht om zich bezig te houden met de oliecrisis. De laatste jaren houden de energie-experts en statistici van het IEA zich ook met andere onderwerpen bezig, onder meer ook met de opwarming van de aarde.
Onder de energiesector wordt niet alleen de opwekking van elektriciteit verstaan, maar alles waarvoor fossiele brandstoffen verbrand worden, dus ook het transport en grote delen van de industrie. Samen is de sector verantwoordelijk voor zo'n 70 procent van de totale uitstoot van broeikasgassen.
De stagnatie van de uitstoot is voornamelijk te danken aan de verminderde uitstoot bij het opwekken van elektriciteit in de ontwikkelde economieën, vooral door het gebruik van wind- en zonne-energie, het omschakelen van kolen naar gas en een hogere nucleaire elektriciteitsproductie. Ook het mildere weer met zachtere winters en minder warme zomers en een tragere economische groei in een aantal opkomende markten speelden een rol volgens het IEA.
"We moeten nu hard werken om ervoor te zorgen dat 2019 herinnerd zal worden als een definitieve piek in de wereldwijde uitstoot, en niet als slechts een pauze in de groei", zo zei IEA-topman Fatih Birol in een persbericht. "We hebben de energietechnologieën om dit te doen, en we moeten ze allemaal gebruiken. Het IEA is bezig met het opzetten van een grote coalitie die toegespitst is op het verminderen van de uitstoot en die regeringen, bedrijven, investeerders en iedereen met een ernstig engagement om de klimaatuitdaging aan te pakken omvat."
Het is immers helemaal niet zeker dat de uitstoot van CO₂ na 2019 niet opnieuw zal stijgen. In de periode 2014-2016 was er ook een stagnatie maar daarna is de uitstoot opnieuw gestegen.
Overigens is een stagnatie van de uitstoot helemaal niet voldoende om de klimaatdoelstelling van Parijs te halen. Daar is afgesproken dat de stijging van de temperatuur op aarde beperkt moet worden tot 2 graden en om dat te halen moet de uitstoot van broeikasgassen sterk en snel dalen.
Minder uitstoot in de VS ondanks Trump
Een beduidende daling van de uitstoot in de ontwikkelde economieën in 2019 maakte de voortdurende stijging elders in de wereld goed.
De economische groei in de ontwikkelde economieën bedroeg gemiddeld 1,7 procent in 2019, maar de CO₂-uitstoot die verband houdt met energie daalde met 3,2 procent. De elektriciteitssector nam het voortouw bij deze daling en is nu verantwoordelijk voor 36 procent van de uitstoot die verband houdt met energie. In 2012 was dat nog 42 procent. De uitstoot ligt op het niveau van de late jaren 80, toen de vraag naar elektriciteit een derde lager lag dan nu.
De uitstoot in de Europese Unie daalde met 160 miljoen ton of 5 procent, vooral door een lagere uitstoot bij de productie van elektricteit. Voor de eerste keer ooit werd er meer elektriciteit geproduceerd met aardgas dan met kolen. Aardgas is efficiënter voor de productie van elektriciteit en er komt minder CO₂ bij vrij. Daarnaast produceerden in de EU windmolens in 2019 bijna even veel stroom als kolencentrales.
Duitsland nam in de EU de eerste plaats in met een daling van de CO₂-uitstoot met 8 procent tot 620 miljoen ton, het laagste niveau sinds de jaren 50 toen de Duitse economie zo'n 10 keer kleiner was dan nu. De kolencentrales in Duitsland zagen hun productie jaar na jaar dalen met 25 procent, terwijl de vraag naar elektriciteit daalde en de productie uit hernieuwbare bronnen steeg. Vooral windcentrales kenden een grote toename van 11 procent en met een aandeel van meer dan 40 procent produceerden in Duitsland voor het eerst hernieuwbare bronnen meer elektriciteit dan kolencentrales.
De Verenigde Staten zorgden voor een verrassing met een daling van de uitstoot met 140 miljoen ton of 2,9 procent. Daarmee ligt de uitstoot van CO₂ in de VS nu bijna 1 miljard ton lager dan in het recordjaar 2000.
Daarmee zijn de VS het land dat in 2019 de grootste daling kende en dat is verrassend aangezien president Donald Trump de kolenindustrie wil steunen en de VS teruggetrokken heeft uit het klimaatakkoord van Parijs.
Ook Trump moet echter buigen voor de economische realiteit en die is dat aardgas goedkopere stroom produceert dan kolen. De daling van de uitstoot in de VS is dan ook vooral te danken aan de daling met 15 procent van het gebruik van kolen voor de elektriciteitsproductie in 2019. De kolencentrales kunnen niet op tegen de concurrentie van gascentrales, zeker niet nu de gemiddelde aardgasprijs gedaald is met 45 procent tegenover 2018. Daardoor ligt het aandeel van de gascentrales in de totale elektriciteitsproductie nu op 37 procent, een record.
Daarnaast speelde in de VS ook het mildere klimaat mee. De vraag naar elektriciteit is gedaald omdat er minder airco gebruikt werd in de koelere zomer en minder verwarmd werd in de zachtere winter.
De uitstoot in Japan verminderde met 45 miljoen ton of zo'n 4 procent, de grootste daling sinds 2009. Dat kwam vooral door het opnieuw in gebruik nemen van nucleaire centrales.
Veel kolen in Zuidoost-Azië
Zoals gezegd werd de daling in de ontwikkelde economieën echter tenietgedaan door een stijging in de rest van de wereld. De uitstoot buiten de gevestigde, ontwikkelde economieën nam in 2019 met bijna 400 miljoen ton CO₂ toe, waarbij Azië bijna 80 procent van de groei voor zijn rekening nam. In Azië blijft de vraag naar kolen toenemen. Kolen zijn er goed voor meer dan 50 procent van de verbruikte energie en zijn verantwoordelijk voor zo'n 10 miljard ton CO₂-uitstoot.
In China steeg de uitstoot lichtjes, maar hij werd getemperd door een tragere economische groei en een hogere elektriciteitsproductie met bronnen die minder uitstoot geven. Hernieuwbare bronnen voor elektriciteitsproductie bleven ook in 2019 groeien in China en 2019 was het eerste jaar dat 7 grootschalige kerncentrales het hele jaar elektriciteit hebben geleverd in het land.
Ook in India steeg de uitstoot licht in 2019. De CO₂-uitstoot van de elektriciteitssector daalde lichtjes bij een stabiele vraag en de sterke groei van hernieuwbare bronnen maakte dat de productie uit kolencentrales voor het eerst sinds 1973 terugviel. De voortdurende stijging van de vraag naar fossiele brandstoffen in andere sectoren van de Indiase economie, vooral in de transportsector, deed die daling echter teniet.
In Zuidoost-Azië steeg de uitstoot flink, gedreven door een stevige vraag naar kolen als brandstof.
Ondanks die stijging is IEA-voorzitter Birol hoopvol gestemd. "Deze welkome stilstand in de groei van de uitstoot is een reden voor optimisme, optimisme dat we de klimaatuitdagingen dit decennium kunnen aanpakken. De stilstand levert het bewijs dat de overgang naar propere energie in gang is gezet en is ook een signaal dat we de gelegenheid hebben de naald voor de uitstoot op een betekenisvolle manier te verschuiven door ambitieuzere beleidslijnen en investeringen", zo zei hij.
Bekijk hier het verslag uit "Het Journaal":
