"Vergelijkbaar met uitvinding antibiotica": waarom artificiële intelligentie belangrijk is voor medische wereld
Artificiële intelligentie (AI) roept veel vragen op, maar in medische sector zijn artsen overtuigd dat AI levens kan redden. Op de dienst waar prematuurtjes opgevolgd worden of bij radiologie kan het helpen om ziektes en aandoeningen sneller op te sporen. Maar de technologie is maar zo goed als de data waarmee het getraind wordt. En daar is nog een lange weg af te leggen, toont het VRT Canvas-programma ‘Het digitale dilemma’.
In 'Het digitale dilemma' op VRT Canvas onderzoekt journalist Tim Verheyden in 3 afleveringen de menselijke impact van de digitale sneltrein en AI. Wat komt er op ons af? En is iedereen nog mee?
Zachtjes wandelen we de dienst neonatologie binnen van het universitair ziekenhuis in Antwerpen. Tussen de piepjes van de hart- en zuurstofmeters door wordt er gefluisterd. Hier ligt een handvol kindjes die maanden te vroeg zijn geboren. Ze worden met de grootste liefde en voorzichtigheid verzorgd.
De arts David Van Laere scant het scherm van zijn computer zorgvuldig. Er staat een computerprogramma open dat hij mee heeft ontwikkeld. "Dit programma op basis van AI probeert patronen te detecteren wanneer kindjes de eerste subtiele symptomen krijgen van sepsis of bloedstroominfectie."
"Als zo'n bacterie in het bloed terechtkomt en als je dat niet behandelt met antibiotica, kan dat levensbedreigend zijn. In 1 op de 10 gevallen leidt het tot sterfte. Ook het risico op een levenslange handicap is groot."
Bekijk: een fragment uit 'Het digitale dilemma' op de dienst neonatologie van het UZA
"We hebben op deze dienst een beperkt aantal mensen. De hele dag door zijn er op de monitors geluiden te horen en veel data te zien. Het hart van de kindjes wordt gemonitord, maar ook hun zuurstofwaarden en andere zaken."
"Ons programma probeert te onderscheiden wanneer een bepaald alarm normaal is of wanneer het is gelinkt aan sepsis. Als er vertraging is bij het ingrijpen, omdat artsen en verpleegkundigen ook niet op elke geluid kunnen ingrijpen, verhoogt de kans op mortaliteit."
Even belangrijk als uitvinding antibiotica
Annelies Verbiest is oncologe en behandelt kanker (UZA). De dokter verdiept zich al jaren in de vraag hoe ziekenhuizen beter met medische data om kunnen gaan die ze doorheen de jaren vergaren. Vandaag speelt ook hier AI een rol.
"We hebben hier veel verwachtingen op het vlak artificiële intelligentie. Het is vergelijkbaar met de uitvinding van antibiotica 100 jaar geleden, omdat het mensenlevens kan redden."
Wat niet in het trainingsmodel zit, herkent de computer niet. Daar zit de grote uitdaging
"Al wacht er ons natuurlijk ook een heel grote uitdaging. Om AI goed te maken, moet je het trainen met gigantisch veel data. En in de geneeskunde zitten die data vaak achter slot en grendel door het beroepsgeheim. Wat niet in het trainingsmodel zit, (her)kent de computer niet. Daar zit de grote uitdaging."
AI kan op vele fronten de geneeskunde dienen: opsporen van oogaandoeningen, het mee opstellen van bestralingsplannen tegen kanker, het nog beter maken van apps die bijvoorbeeld hartritmestoornissen of andere aandoeningen opvolgen. De mogelijkheden in ziektepreventie en opvolging groeien elke dag.
AI en de arts, hand in hand?
"Het is al gebeurd dat AI iets zag dat wij niet zagen, maar ook omgekeerd hoor", zegt Annemie Snoeck. Zij is diensthoofd radiologie. Samen kijken we naar beelden van klonters in de bloedvaten, geanalyseerd door AI.
AI kan een bloedklonter herkennen, omdat het is getraind op basis van duizenden datasets. De belangrijkste reden dat die algoritmes ontwikkeld zijn, is niet om de taak over te nemen van biologen, maar wel om te weten of patiënten sneller moeten worden behandeld. AI kan mee prioriteiten kiezen.
Black Box
"AI kan inderdaad advies geven", zegt Verbiest nog. "Maar de algoritmes zijn vaak zo complex dat je als mens niet altijd begrijpt waar een bepaald oordeel vandaan is gekomen. En dat is wel belangrijk in de geneeskunde."
"Zo was er een algoritme dat getraind was om tumoren te herkennen die wijzen op huidkanker. Achteraf bleek dat het algoritme enkel keek naar de meetlat die naast de tumor lag. Bij huidkanker staat er vaak een latje op de foto en bij een goedaardig gezwel niet. Daar schoot het algoritme te kort. AI analyseerde het gezwel niet."
"Er is dus veel data nodig", beaamt Van Laere. Van Laere richtte daarom Innocens op, een start-up om zijn software verder te ontwikkelen. "Ik hoop dat we ons proefproject om sepsis op te sporen bij prematuurtjes snel kunnen uitbreiden."
"Het draait nu in 2 ziekenhuizen, maar het project is op zoek naar vers kapitaal om uit te breiden. Wij hebben bij ons goede intensieve diensten die kunnen bijspringen, maar dat is niet overal in de wereld zo. Hopelijk vinden we geld om beter en groter te worden. Sepsis is één van de hoofdoorzaken van sterfte bij prematuurtjes. Ik geloof echt dat AI dat mee kan aanpakken."