400.000 Vlaamse woningen nog niet aangesloten op de riolering: "Pano" trok op onderzoek
Ons reportageprogramma "Pano" zoekt het deze week onder de grond. Riolering was ooit een van de grootste innovaties op vlak van gezondheid, maar vandaag wachten nog steeds 400.000 woningen in Vlaanderen op een aansluiting. Dagelijks vloeien er zo miljoenen liters afvalwater ongezuiverd de natuur in. Dat is een ramp voor het milieu, maar ook voor de bewoners die van hun afvalwater moeten af geraken, is het vaak een lange lijdensweg. “Ze beloven ons al twintig jaar riolering. Ik ben niet per se een groene jongen, maar dit is echt een schandvlek.”
Zeven jaar geleden vindt Pano-reporter Vincent Verelst zijn droomwoning in Bonheiden. Wat bovengronds nog steeds een droom is, blijkt onder de grond al gauw een nachtmerrie. Het afvalwater stroomt niet naar de riolering maar komt via een septische put en een bezinkput in de tuin terecht. Die laatste is echter verzadigd waardoor het afvalwater nergens heen kan. (lees voort onder de video die toont hoe het afvalwater wordt opgevangen)
Pompen of verzuipen
Wie niet op de riolering is aangesloten en geen beek in de buurt heeft, is aangewezen op zo’n bezinkput. Voor onze reporter is het een nieuw gegeven, maar de buren blijken vertrouwd met het fenomeen.
Sommigen hebben een verzameling aan verzadigde bezinkputten in de tuin liggen. Het kan een tijdelijke oplossing zijn, in afwachting van een aansluiting op de riolering. Maar dat wachten kan erg lang duren.
Even verderop in de wijk "De Mart" in Bonheiden, krijgen de inwoners al sinds de bouw van hun woning twintig jaar geleden te horen dat er weldra riolering komt. Ondertussen moeten ze zich behelpen met bezinkputten en dompelpompen om van hun afvalwater af te geraken. Op verschillende opritten ligt een tuinslang klaar om het overtollige afvalwater de goot in te pompen. Even verderop stroomt het verzamelde afvalwater de beek in. (lees voort onder de video)
Katrien Smet van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) reageert geschokt als we haar de getuigenissen tonen. "Ik vind dat de mensen er nog rustig onder blijven maar het is een onaanvaardbare en zelfs illegale situatie. Het oppompen van afvalwater is een inbreuk op de milieuwetgeving", reageert ze.
Ik vind dat de mensen er nog rustig onder blijven maar het is een onaanvaardbare en zelfs illegale situatie.
Als toezichthouder brengt de VMM in kaart waar er riolering ligt en waar er nog riolering moet komen. In Vlaanderen is 86% van de woningen gelukkig wel aangesloten op de riolering. De gemeente Bonheiden zit met 68% onder dat gemiddelde. Toch is het geen uitzondering: 50 gemeenten scoren nog lager. Wie de kaart bekijkt, ziet dat er vooral in landelijke gemeenten nog werk aan de winkel is, maar lokale verschillen kunnen heel groot zijn.
Is jouw woning aangesloten op de riolering? Op onderstaande kaart kan je zien hoe de rioleringsgraad is in jouw gemeente.
Om iedereen bij de les te houden, lijst de VMM per gemeente de projecten op die nog gerealiseerd moeten worden en in welke volgorde dat moet gebeuren. De projecten die de meeste milieuwinst opleveren krijgen de hoogste prioriteit.
Al die informatie bundelt de VMM in het Gebiedsdekkend Uitvoeringsplan, kortweg GUP. De kaart bundelt veel informatie en er is wat studiewerk voor nodig. Maar met het nodige doorzettingsvermogen kan je op de website van de VMM opzoeken wat de plannen zijn voor de buurt rond jouw woning en of er überhaupt riolering ligt.
“Veel wortels, geen stok”
Toch is het geen garantie dat die vooropgestelde plannen ook worden uitgevoerd. Zo was ruim de helft van de projecten die in 2017 prioritair moesten afgerond zijn, in 2018 nog niet eens opgestart. Gevolg: een gigantische achterstand op Vlaamse rioleringsprojecten.
De achterstand op Vlaamse rioleringsprojecten samengevat:
Een belangrijke reden voor de achterstand is dat de plannen van de VMM niet bindend zijn. “Het beleid biedt veel wortels maar geen stok”, meent Wim Van Gils van de Minaraad. De gemeenten dragen veel verantwoordelijkheid, maar voelen amper druk.
Bovendien lijdt de Vlaamse rioolsector onder complexe structuren en versnipperde bevoegdheden. Rioolprojecten slepen verder aan. Gemiddeld duurt het zeven jaar om een buis de grond in te krijgen, maar in de praktijk is tien jaar geen uitzondering.
Onaangename verrassingen
Op die manier halen we nooit de Europese deadline: tegen 2027 eist Europa dat al onze waterlopen van goede kwaliteit zijn. Vandaag is dat nog voor geen enkele het geval. Naast inspanningen van de industrie en de landbouw is gezuiverd huishoudelijk afvalwater daarvoor cruciaal. Maar de experten zijn unaniem: “De deadline halen we niet." (lees voort onder de video)
Tegen 2027 eist Europa dat al onze waterlopen van goede kwaliteit zijn. Vandaag is dat nog voor geen enkele het geval.
Intussen bouwen we nieuwe huizen en veranderen bestaande woningen van eigenaar. Net zoals onze reporter, stellen maar weinig mensen zich vragen over de riolering bij de aankoop van hun woning. "Pano" sprak bewoners van nieuwbouwwoningen die - zonder het te weten - hun afvalwater in natuurgebied lozen.
Om onaangename verrassingen te vermijden pleit Wim Van Gils van de Minaraad ervoor om een keuring van de riolering op te nemen in de woningpas. Dat is een digitaal paspoort van je woning, dat alle beschikbare informatie bundelt. Op die manier weet je tijdig of je één van die 400.000 woningen koopt in Vlaanderen die nog steeds niet aangesloten is op de riolering.
Bekijk hier de journaalreportage over de status van de riolering in Vlaanderen:
