Videospeler inladen...

30 jaar geleden: Een Hongaarse picknick luidde het revolutiejaar 1989 in Europa in

Op 19 augustus 1989 organiseerde de Hongaarse democratische oppositie een picknick in Sopronpuszta, niet ver van de grens met Oostenrijk. De "pan-Europese picknick" met mensen uit oost en west luidde het einde van het communisme en van de deling van Europa in.

Hongarije was toen al jaren een van de minst repressieve Oostbloklanden, zowel politiek als economisch. Het goelasj-socialisme met een flinke scheut vrij ondernemerschap had het land de reputatie van "de leukste barak van het (Sovjet-)kamp" opgeleverd.

De hervormingen in Hongarije liepen al voor op die van Mikhail Gorbatsjov in de Sovjet-Unie

In '88 konden Hongaren al vrij naar het Westen reizen en was de oude communistische partijleider Janosz Kadar opzijgeschoven door jonge hervormers binnen de KP die vooruitliepen op Mikhail Gorbatsjov in de Sovjet-Unie.

Die "jonge wolven" hadden hun geloof in het communisme al stilzwijgend afgezworen en kozen voor een nieuwe toekomst. Begin '89 gaf de communistische partij haar machtsmonopolie op en werd het principe van een meerpartijensysteem goedgekeurd. Later op het jaar zou de KP zichzelf opheffen en omvormen tot een socialistische partij.

Symbolisch erg belangrijk was ook de eervolle herbegrafenis van Imre Nagy, de leider van de Hongaarse opstand van '56 tegen de Sovjets, op 16 juni, 31 jaar na zijn executie. (Lees verder onder de foto).

Hongarije opent de poort naar het Westen

In april 1989 waren Hongaarse grenswachten op kleine schaal al begonnen met het opruimen van het IJzeren Gordijn langs de grens met Oostenrijk. Eind juni had de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken Gyula Horn zijn Oostenrijkse collega Alois Mock uitgenodigd om samen de prikkeldraad aan de grens door te knippen.

Anders dan in het verleden wekten die ontwikkelingen geen tegenstand op vanuit Moskou, waar de hervormingsgezinde leider Mikhail Gorbatsjov toen een nieuwe periode had ingeluid. (Lees verder onder de foto).

Hongaarse grenswachten  knippen de prikkeldraad van het IJzeren Gordijn door langs de grens met Oostenrijk.

In de zomer van 1989 maakten ook burgers uit andere communistische staten in Oost- en Centraal-Europa gebruik van de opening in Hongarije om naar het Westen te vluchten. Tot dan toe konden inwoners van het Oostblok enkel op reis in andere communistische staten. 

Vooral Oost-Duitse toeristen gebruikten dat Hongaars achterpoortje om naar West-Duitsland te vluchten. Honderden DDR-burgers zochten hun toevlucht in de West-Duitse ambassade in Boedapest en kregen toestemming om te vertrekken. Spoedig volgden anderen hun voorbeeld in West-Duitse ambassades in de Tsjecho-Slowaakse hoofdstad Praag en in Warschau in Polen.  

De regering in Boedapest zat erg verveeld met die DDR-vluchtelingen. Enerzijds wou men de nieuwe openheid niet terugschroeven, anderzijds zou Hongarije ook de loyauteit tegenover de DDR niet openlijk afvallen.

Oost-Duitsers op de picknick

De kwestie kwam in een stroomversnelling door de geplande "pan-Europese picknick" die de Hongaarse democratische oppositie op 19 augustus '89 hield in Sopronpuszta, nabij de grens met Oostenrijk. (Lees verder onder de foto).

Een Oost-Duitser schreeuwt zijn vreugde uit nu hij via Hongarije naar het Westen kan.

Het was de bedoeling dat de grensposten opengingen om Oostenrijkers van de overkant toe te laten. Tegelijk nodigden de organisatoren echter ook Oost-Duitse toeristen uit. Ruim 600 van hen maakten van de gelegenheid gebruik om via Oostenrijk naar de Bondsrepubliek te ontkomen. De Hongaarse grenswachten aarzelden, maar keken tenslotte ostentatief de andere kant op.

Het signaal was nu gegeven: duizenden Oost-Duitsers tuften met hun Trabantjes en Wartburgs naar de grens. Eerst werden ze teruggestuurd, maar tenslotte liet Hongarije hen vertrekken. Het DDR-regime was woedend, maar Hongarije gaf geen krimp en opende op 10 september de grens voor alle vluchtelingen. Tussen sissende braadworsten en bier in, was in Sopronpuszta een nieuw tijdperk aangebroken.

Videospeler inladen...

Bekijk hieronder het verslag van "Het Journaal":

Videospeler inladen...

Meest gelezen